Tussenbalans EU 2022: jaar van successen, gesneuvelde taboes, maar ook een bijsmaak
Het ongenoegen onder de Europese bevolking over de Europese Unie is een factor waar meer rekening mee moet worden gehouden. Ondanks of misschien juist dankzij ‘Oekraïne’. ‘Op politiek niveau mag dan wel het besef sterker zijn geworden dat samenwerking nodig is om uitdagingen op het wereldtoneel het hoofd te bieden, dat betekent niet dat het ongenoegen onder een groot deel van de Europese bevolking is verdwenen’, analyseert Sebastiaan Princen [Universiteit Utrecht].
Aan het einde van 2022 maken het Montesquieu Instituut en Europa-Nu.nl traditioneel de balans op: hoe komt de Europese Unie het afgelopen jaar uit, en hoe begint men aan 2023? Diverse specialisten geven hier een antwoord op aan de hand van de verschillende instellingen én de positie van de Nederlandse Eurocommissaris Frans Timmermans.
Een overzicht van de diverse tussenbalansen die vandaag verschenen in de Europa Special van de Hofvijver is terug te vinden hieronder.
Inhoudsopgave van deze pagina:
Sebastiaan Princen, Universiteit Utrecht
Hoe groter de problemen, hoe beter het gaat met de Europese Unie i. Die gedachte lijkt het jaar 2022 voor de EU goed samen te vatten. Waar begin 2022 de ene crisis (de coronapandemie) op zijn einde liep, daar diende zich in februari meteen alweer de volgende aan: de Russische invasie van Oekraïne. En waar Poetin er mogelijk op gokte dat de EU door interne tegenstellingen weinig anders zou doen dan formeel protest aantekenen, zetten de 27 lidstaten de schouders onder een voor EU-begrippen ongekend pakket aan steunmaatregelen voor Oekraïne en sancties voor Rusland.
Jan Werts, onze vaste correspondent in Brussel
De EU wentelde in 2022 van een vrijhandelsclub met 90.000 pagina’s wetteksten naar een strijdbaar landenblok dat Oekraïne bewapent. Er sneuvelden nog zeker een dozijn andere taboes.
Casper van Vliet, redactie Europa-Nu.nl
De pandemie zorgde voor een valse start van de Commissie-Von der Leyen. De EU ging net als de rest van de wereld in crisisstand: eerdere voornemens maakten pas op de plaats. Begin 2022 leek de COVID-19 pandemie redelijk onder controle gebracht. Tijd voor een inhaalslag? Welke plannen er ook lagen, ze werden al snel ontregeld en overschaduwd door de Russische inval in Oekraïne. In Brussel en de hoofdsteden was de ene crisis door de volgende crisis ingeruild.
Rick de Ruiter, Universiteit Leiden
Het Europees Parlement (EP) kende een roerig jaar. Roberta Metsola trad aan als nieuwe voorzitter na het overlijden van David Sassoli, een 'coalitieakkoord' werd gesloten tussen EVP, S&D en Renew Europe als start voor de nieuwe halve voorzitterstermijn, en het EP diende te reageren op externe gebeurtenissen zoals de Covid-19 crisis en de oorlog in Oekraïne. Ook meer interne aangelegenheden trokken de aandacht van het EP in 2022, waaronder voorstellen voor het hervormen van de verkiezingen voor het EP. Als klap op de vuurpijl kwam half december het nieuws naar buiten over een corruptieschandaal waar leden van het EP en Qatarese- en Marokkaanse regeringsfunctionarissen bij betrokken zouden zijn. In deze korte beschouwing op het EP-jaar 2022 zal ik inzoomen op enkele van deze gebeurtenissen.
Marloes Beers, Universiteit Utrecht
2022 was geen gemakkelijk jaar voor de Green Deal van Frans Timmermans. Dat lag ook niet in de lijn der verwachting nu de grote onderhandelingen werden uitgerold. De zomer ervoor had de Europese Commissie haar voorstellen aangekondigd met het Fit for 55 pakket voor het bereiken van 55% minder CO2 uitstoot in 2030 ten opzichte van 1990. Nu was het zaak om de Raad en Europees Parlement achter de voorstellen te krijgen. De Commissie had haar borst al natgemaakt en was er klaar voor, al zou het niet makkelijk worden om de plannen te verenigen met bijvoorbeeld de belangen van industrie, de 27 lidstaten, Europees Parlement en de Europese burger (zie ook de Montesquieu van December 2021). Er zijn nog heel wat onderhandelingen in het verschiet om Europa in 2050 helemaal klimaatneutraal te krijgen.
Milan Edzes & Judith Dekker, redactie Europa-Nu.nl
Tsjechisch voorzitterschap 2e helft 2022
Hoe beoordeel je een EU-voorzitterschap? Één methode is om de prioriteiten van het voorzittersland i naast de aangenomen wetgeving te leggen en daaruit de conclusies te trekken of het daarmee overeenkomt. Daarmee zouden we echter als inspectie de standaarden van de slager hanteren bij het keuren van zijn vlees. Beter is het daarom om vooruit te lopen op wat er voor de langere termijn voor succes geboekt wordt.
Zweeds voorzitterschap 1e helft 2023
“Elke tijd heeft een vrijheidskwestie. En veiligheid is de grootste Zweedse vrijheidskwestie van onze tijd geworden”. Met deze zin opende kersverse premier Ulf Kristersson de presentatie van de prioriteiten van het Zweeds voorzitterschap van de Raad van de EU. Vanaf januari mag het Scandinavische land een half jaar lang de voorzittersrol op zich nemen. In de Riksdag blikte Kristersson vooruit op deze periode en lichtte hij de vier belangrijke thema’s van het Zweeds voorzitterschap toe: veiligheid in Europa, concurrentievermogen van de EU, de energietransitie en de staat van de rechtsstaat.