Artikel 3: Departementen
Het tegenwoordig Grondgebied der Bataafsche Republiek is verdeeld in Agt Departementen, met naame:
Het Eerste Departement: van den Eems.
Tweede Departement: van den Ouden Yssel.
Derde Departement: van den Rhijn.
Vierde Departement: van den Amstel.
Vijfde Departement: van Texel.
Zesde Departement: van de Delf.
Zevende Departement: van de Dommel.
Agtste Departement: van de Schelde en Maas.
Inhoudsopgave van deze pagina:
De patriotten die vanaf 1796 een nieuwe Staatsregeling voor Nederland ontwierpen, moesten een oplossing bedenken voor de bestuurlijke indeling van het land. Sinds 1579 (Unie van Utrecht) lagen gewestelijke verhoudingen vast. Elke stad en gewest had veel autonomie. Nu besloten was om de Bataafsche Republiek "één en ondeelbaar" te maken (artikel 1), moest 'gewestelijk nationalisme' zo veel mogelijk worden tegengegaan.
De oplossing van de unitarische leider Pieter Vreede i was radicaal: opheffing van alle gewesten, en één centralistisch bestuur voor het hele land. Hiermee zou het federalisme het best bestreden worden.
De meeste afgevaardigden voelden hier niets voor. De Brabantse predikant Jacobus Janssen had een elegantere oplossing: hij stelde voor om de bestaande gewesten anders in te delen. Hij had hiervoor twee belangrijke redenen:
-
-De rijkdom, bevolking en oppervlakte was in 1796 te ongelijk verdeeld over de verschillende gewesten. Zo werd bijna tweederde van de uitgaven van de Republiek gedekt door Holland. Er woonden 21 keer meer inwoners in Holland dan in Drenthe.
-
-Het "provinciale egoïsme" moest bestreden worden - en dat kon het best met nieuwe grenzen.
Deze denktrant leidde gedurende meer dan twee jaar tot felle discussies. De Staatsregeling van 1798 koos uiteindelijk voor acht departementen. Geen enkel bestaand gewest hield daarbij zijn oude grenzen. Bovendien verdwenen de oude gewestnamen, om mogelijk "gewestelijk nationalisme" tegen te gaan.
Ten slotte werd - met dezelfde gedachtegang - besloten om de bestuurlijke districten niet samen te laten vallen met de juridische districten en de waterschappen.
Bron: Staatsregeling (2005) 32-33.
Het tegenwoordig Grondgebied der Bataafsche Republiek is verdeeld in Agt Departementen, met naame:
Het Eerste Departement: van den Eems.
Tweede Departement: van den Ouden Yssel.
Derde Departement: van den Rhijn.
Vierde Departement: van den Amstel.
Vijfde Departement: van Texel.
Zesde Departement: van de Delf.
Zevende Departement: van de Dommel.
Agtste Departement: van de Schelde en Maas.
Deszelfs grondgebied in Europa blyft verdeeld in agt Departementen, welker grensscheidingen zullen zyn, die der voormalige Gewesten,
zullende het Landschap Drenthe vereenigd blyven met het voormalig Gewest Overyssel,
en Bataafsch Braband het afzonderlyk agste Departement uitmaken:
terwyl Ameland wordt verklaard te behooren onder het Departement Friesland,
Wedde en Westwoldingerland onder Groningen,
Ysselstein onder Holland,
Vianen onder Utrecht, en
Kuilenburg en Buren onder Gelderland.
En zal nader door de Wet worden bepaald, aan welk Departement of Departementen de Landen zullen worden toegevoegd met welke de Republiek reeds is of verder mogt worden vergroot.
Het Grondgebied van het Bataafsch Gemeenebest in Europa blijft in acht Departementen, welker Grensscheidingen zullen zijn die der voormalige Gewesten.
Het Landschap Drenthe blijft, provisioneel vereenigd met het voormalig Gewest Overijssel, zullende door de Wet daaromtrent nadere bepalingen kunne worden gemaakt; en Bataafsch Braband en afzonderlijk Achtste Departement.
Ameland behoort onder het Departement Vriesland.
Wedde en West-Woldingerlan, onder Groningen.
IJsselstein, mitsgaders de Schout-ambten van Benschop, en Noord-Polsbroek, alsmede Leerdam en Sommelsdijk, onder Holland.
Kuilenburg en Buren, onder Gelderland.
De Wet bepaalt, aan welk Departement of Departementen de Landen zullen worden toegevoegd, met welke het Gemeenebest reeds is, of verder als eene, aan hetzelve verschuldigde Schadevergoeding, mogt worden vergroot, mitsgaders zoodanige voormalige Heerlijkheden of Districten, welke tot geen der vorige Gewesten of Departementen behoord hebben; zullende de Wet mede bepalingen kunnen maken omtrent zulke Districten, welke door de Wet worden bepaald.
Het Rijk is één, en blijft verdeeld in Departementen, Ringen en Gemeenten.
De Wet bepaalt de inrigting van de Departementale- en Gemeente-Besturen.
Het Nederlandsche Volk bestaat uit de Ingezetenen der volgende negen Provinciën of Landschappen, welke te zamen het tegenwoordige grondgebied der Vereenigde Nederlanden in Europa uitmaken, als:
Gelderland,
Holland,
Zeeland,
Utrecht,
Vriesland,
Overijssel,
Groningen,
Braband en
Drenthe.
Het Koningrijk der Nederlanden (zoo als hetzelve omschreven is bij het tractaat tusschen de Mogendheden van Europa, op het congres van Weenen vergaderd, gesloten en geteekend op den 9den Junij 1815), bestaat uit de volgende Provinciën :
Braband, (Noord-)
Braband, (Zuid-),
Limburg, Gelderland,
Luik, Vlaanderen, (Oost-),
Vlaanderen, (West-),
Henegouwen,
Holland,
Zeeland,
Namen,
Antwerpen,
Utrecht,
Vriesland,
Overijssel,
Groningen en Drenthe.
Het Groot-Hertogdom van Luxemburg, in de grenzen bij het gemelde tractaat bepaald, onder dezelfde Souvereiniteit als het Koningrijk der Nederlanden geplaatst zijnde, zal dezelfde grondwet hebben, behoudens deszelfs betrekkingen tot het duitsch verbond.
Het Koningrijk der Nederlanden bestaat uit de volgende Provinciën :
Noord-Braband,
Gelderland,
Zuid-Holland,
Noord-Holland,
Zeeland,
Utrecht,
Vriesland,
Overijssel,
Groningen en Drenthe,
mitsgaders het Hertogdom Limburg; behoudens de betrekkingen van dat Hertogdom, met uitzondering der vestingen Maastricht en Venlo en van derzelver kringen, tot het Duitsche Verbond.
Het Koningrijk der Nederlanden omvat het grondgebied in Europa, benevens de koloniën en bezittingen in andere werelddeelen.
Het Koninkrijk der Nederlanden omvat het grondgebied van Nederland, Nederlandsch-Indië, Suriname en Curaçao.
Het Koninkrijk der Nederlanden omvat het grondgebied van Nederland, Indonesië, Suriname en de Nederlandse Antillen.
Het grondgebied van het Koninkrijk der Nederlanden omvat Nederland, Suriname, de Nederlandse Antillen en Nederlands Nieuw-Guinea.
Het grondgebied van het Koninkrijk der Nederlanden omvat Nederland, Suriname en de Nederlandse Antillen.