Migratie in alle aspecten beter beheren: een Europese migratieagenda

De Europese Commissie i presenteert vandaag een Europese migratieagenda. De agenda bevat maatregelen die met onmiddellijke ingang zullen worden genomen in reactie op de crisissituatie in het Middellandse Zeegebied, maar ook de stappen die de komende jaren worden gezet om migratie in alle aspecten beter te kunnen beheren.

Het lot van duizenden migranten die hun leven in gevaar brengen om de Middellandse Zee over te steken, heeft een schokeffect gehad. Het is duidelijk geworden dat van geen enkele lidstaat mag worden verwacht dat hij de enorme migratiedruk alleen kan weerstaan. In deze migratieagenda wordt een Europese respons uiteengezet. Deze combineert binnen- en buitenlands beleid, maakt zo goed mogelijk gebruik van de EU-agentschappen i en ‑instrumenten en geldt voor alle actoren: lidstaten, EU-instellingen i, internationale organisaties, het maatschappelijk middenveld, plaatselijke overheden en derde landen.

Eerste vicevoorzitter Frans Timmermans i: “Het tragische verlies van mensenlevens op de Middellandse Zee heeft alle Europeanen geschokt. Mensen in Europa verwachten van de lidstaten en de Europese instellingen dat zij iets doen om deze tragedie te stoppen. De Europese Raad i heeft duidelijk gesteld dat er Europese oplossingen moeten worden gevonden, op basis van Europese solidariteit en het besef dat we er samen voor verantwoordelijk zijn dat er een doeltreffend migratiebeleid komt. De Commissie stelt daarom vandaag een agenda voor, die gebaseerd is op onze gemeenschappelijke waarden en een antwoord biedt op de bezorgdheid van de burgers over dit onaanvaardbare menselijke leed en de ontoereikende toepassing van de overeengekomen gemeenschappelijke asielregels. Met de voorgestelde maatregelen kunnen wij de migratie in betere banen leiden en zo aan de gerechtvaardigde verwachtingen van de burgers voldoen.”

Hoge vertegenwoordiger/vicevoorzitter Federica Mogherini i: “Met deze ambitieuze agenda toont Europa zijn bereidheid om iets te doen aan het lot van mensen die oorlog, vervolging en armoede ontvluchten. Migratie is de verantwoordelijkheid van alle lidstaten. Alle lidstaten moeten dan ook een bijdrage leveren aan de aanpak van deze historische uitdaging. Het gaat niet om een uitdaging voor Europa alleen, maar voor de hele wereld. We bevestigen en verbreden met deze agenda de samenwerking met de landen van herkomst en doorreis, om levens te redden, netwerken van mensensmokkelaars aan te pakken en mensen in nood te beschermen. Maar we weten allemaal dat een werkelijke oplossing voor de lange termijn alleen haalbaar is door de dieperliggende oorzaken aan te pakken, zoals armoede, instabiliteit als gevolg van oorlogen en de crises in Libië en Syrië. De Europese Unie is vastbesloten om hier samen met de internationale gemeenschap werk van te maken.”

Commissaris voor migratie, binnenlandse zaken en burgerschap Dimitris Avramopoulos i: “Europa mag zich niet afzijdig houden terwijl mensen om het leven komen. De Europese migratieagenda geeft een concreet antwoord op de onmiddellijke noodzaak om levens te redden en de landen in de frontlinie met drastische maatregelen te helpen. Het antwoord houdt onder meer in dat, gecoördineerd door Frontex, meer schepen op zee zullen patrouilleren, 60 miljoen EUR aan noodfinanciering zal worden vrijgemaakt en een actieplan zal worden opgezet om de smokkelaars aan te pakken die misbruik maken van kwetsbare migranten. In een geest van solidariteit zullen wij alles op alles zetten om het beheer van migratie in Europa sterk te verbeteren.”

Onmiddellijke maatregelen

Er is in het Europees Parlement i en de Europese Raad sinds de recente tragedies op de Middellandse Zee een politieke consensus om zo snel mogelijk alles in het werk te stellen en alle beschikbare instrumenten in te zetten voor onmiddellijke actie om te voorkomen dat nog meer mensen op zee omkomen. De Commissie presenteert vandaag de concrete maatregelen die zij met onmiddellijke ingang zal nemen. Enkele voorbeelden:

• - 

  de capaciteit en de middelen voor de gezamenlijke Frontex-operaties Triton en Poseidon worden verdrievoudigd in 2015 en 2016. Om de nodige middelen vrij te maken, is vandaag voor 2015 een begrotingswijziging vastgesteld. Het gaat in totaal om 89 miljoen EUR, waarvan 57 miljoen EUR via het Fonds voor asiel, migratie en integratie (AMIF) en 5 miljoen via het Fonds voor interne veiligheid (ISF) aan noodfinanciering voor de lidstaten in de frontlinie zal worden toegekend. Het nieuwe operationele plan voor Triton zal eind mei worden gepresenteerd;
• - 

  voor de eerste maal wordt het in artikel 78, lid 3, VWEU bedoelde noodsysteem ingezet om lidstaten te helpen die te kampen hebben met een plotselinge toestroom van migranten. Eind mei zal de Commissie met een voorstel komen voor een tijdelijk verdeelmechanisme voor personen die duidelijk internationale bescherming in de EU nodig hebben. Eind 2015 volgt dan een permanent EU-systeem voor herplaatsing in noodsituaties die het gevolg zijn van een massale toestroom;
• - 

  eind mei komt er een voorstel voor een EU-brede hervestigingsregeling die inhoudt dat 20 000 plaatsen beschikbaar zullen komen, verdeeld over alle lidstaten, voor ontheemden die duidelijk internationale bescherming in Europa nodig hebben. Voor 2015 en 2016 zal daarvoor 50 miljoen EUR extra worden vrijgemaakt;
• - 

  er komt een operatie op de Middellandse Zee in het kader van het gemeenschappelijk veiligheids- en defensiebeleid (GVDB) om netwerken van mensensmokkelaars op te rollen en mensensmokkel te bestrijden overeenkomstig het internationale recht.

Vervolgmaatregelen: vier pijlers voor beter migratiebeheer

De migratiecrisis in het Middellandse Zeegebied heeft duidelijk gemaakt wat de onmiddellijke behoeften zijn. Tegelijkertijd is ook duidelijk gebleken dat ons collectieve migratiebeleid tekortschiet. De Europese migratieagenda is een op de toekomst gerichte uitwerking van de politieke beleidslijnen van voorzitter Juncker. De agenda omvat een aantal onderling samenhangende en versterkende initiatieven, op basis van vier pijlers, om migratie in alle aspecten beter te beheren (zie ook de bijlage).

De vier pijlers van de nieuwe migratieagenda zijn:

• - 

  de oorzaken van onregelmatige migratie wegnemen, met name door Europese verbindingsfunctionarissen voor migratie te detacheren naar de EU-delegaties in belangrijke derde landen. De rechtsgrondslag voor Frontex wordt gewijzigd, zodat Frontex een grotere rol kan spelen op het gebied van terugkeer. Een nieuw actieplan moet het risico voor de mensensmokkelaars vergroten en de opbrengst van mensensmokkel verkleinen. De onderliggende oorzaken worden aangepakt door middel van ontwikkelingssamenwerking en humanitaire bijstand;
• - 

  grensbeheer - levens redden en de buitengrenzen beveiligen, met name door de rol en de capaciteit van Frontex te versterken. Derde landen worden geholpen hun grenzen beter te beheren. Waar nodig worden bepaalde functies van de kustwacht gebundeld op EU-niveau;
• - 

  Europa’s beschermingsplicht: een sterk gemeenschappelijk asielbeleid. Prioriteit is te zorgen voor een volledige, coherente uitvoering van het gemeenschappelijke Europese asielstelsel, met name door personen systematisch te identificeren en hun vingerafdrukken te nemen, misbruik tegen te gaan door de bepalingen inzake veilige landen van herkomst van de richtlijn asielprocedures te versterken en de Dublinverordening in 2016 te evalueren en mogelijk te herzien;
• - 

  een nieuw beleid voor legale migratie. Belangrijk is dat Europa met zijn krimpende bevolking aantrekkelijk blijft voor migranten. Daartoe wordt onder meer de blauwekaartregeling gemoderniseerd en hervormd, worden de prioriteiten van ons integratiebeleid opnieuw bekeken en wordt gestreefd naar een optimaal voordeel van ons migratiebeleid voor de betrokkenen en hun landen van herkomst, onder meer door geldovermakingen goedkoper, sneller en veiliger te maken.

Achtergrond

Jean-Claude Juncker i presenteerde op 23 april 2014 in Malta een vijfpuntenplan over immigratie. In het kader van zijn campagne om tot voorzitter van de Europese Commissie te worden benoemd, riep hij op tot meer solidariteit in het migratiebeleid van de EU.

Toen voorzitter Juncker van de Europese Commissie zijn functie aanvaardde, belastte hij een van de commissarissen met de speciale verantwoordelijkheid voor een nieuw migratiebeleid. Dat was een van de tien prioriteiten van zijn politieke beleidslijnen, waarin hij het politieke programma uiteenzette op basis waarvan het Europees Parlement de Commissie koos.

Op voorstel van de Europese Commissie hebben de lidstaten zich op 23 april 2015 in een verklaring van de Europese Raad verbonden tot snelle actie om levens te redden en de maatregelen van de EU op migratiegebied te intensiveren. Enkele dagen later volgde een resolutie van het Europees Parlement.

Bron: Europese Commissie: Rapid persberichten

Meer informatie

De Europese migratieagenda: vragen en antwoorden

Factsheet: herplaatsing en hervestiging

Factsheet: gezamenlijke operatie Triton

Factsheet: legale migratie

Landenfactsheets: Europese bijstand aan de lidstaten

Glossarium: de agenda verklaard

Website van het directoraat-generaal Migratie en Binnenlandse Zaken

Website van eerste vicevoorzitter Frans Timmermans

Website van hoge vertegenwoordiger/vicevoorzitter Federica Mogherini:

Website van commissaris Dimitris Avramopoulos

Communication on the European Agenda on Migration

Annex to the European Agenda on Migration

IP/15/4956