EP voert debat over Top van Laken en Belgisch voorzitterschap
Verklaring van de fungerend voorzitter van de Raad
Debat : 17 december 2001
Voorzitterschap
De Belgische premier Guy VERHOFSTADT wijst erop dat de aanslagen van 11 september de agenda van het Belgische voorzitterschap de agenda van het afgelopen half jaar hebben omgegooid. Niettemin is veel bereikt. De belangrijkste stap is de Verklaring van Laken. Aan de tekst is maanden geschaafd, maar aan de essentie is niets veranderd. Verhofstadt is tevreden dat er voor de conventie geen enkel taboe is en dat geen vraag wordt ontweken.
De vraag is gesteld of de Intergouvernementele Conferentie (IGC) i al dan niet gebonden zijn door de Europese Conventie i. Volgens Verhofstadt biedt de conventie vooral een kans om de dingen anders aan te pakken. En als de conventie met een goed eindrapport komt, dan zal haar werk in nooit politiek terzijde geschoven kunnen worden. Daarom is Verhofstadt blij dat naast Valéry Giscard d'Estaing i, ook d'Amato en Dehaene de leiding op zich zullen nemen. Men hen heeft de premier goed samengewerkt in de groep van Laken. En als de conventie goed werk levert, zal deze nieuwe methode voorgoed verworven zijn. Verhofstadt doet daarom een beroep op het EP, dat twee leden in het presidium krijgt en daarmee een cruciale inbreng.
In Laken is ook gesproken over de uitbreiding en is vastgesteld dat tien van de 13 kandidaatlanden klaar kunnen zijn om in 2004 deel te nemen aan de Europese verkiezingen van 2004 i. Die landen worden voor het eerst ook bij naam vermeld.
Voor de verdeling van de zetels van verschillende Europese agentschappen had Verhofstadt een voorstel dat hij zelf evenwichtig vond. En hij was niet bereid nieuwe onderhandelingsronden te beginnen een paar uur nadat de verklaring van Laken was goedgekeurd dat een eind wilde maken aan de Europese koehandel.
Europa is geen saai of kleurloos project, maar het meest fascinerende project van deze tijd. De aanslagen van 11 september hebben geleerd dat we het ons niet kunnen veroorloven de armste landen aan hun lot over te laten, omdat ze dan gekaapt worden door terroristen, drugsbaronnen, oorlogsbaronnen, kortom gespuis. De vraag is wat er dan moet gebeuren. Alleen globaliseren en de vrije markt de vrije loop laten, werkt niet en kan zelfs averechts werken. In gesprekken met anders-globalisten besefte Verhofstadt dat de EU het recept zelf al jarenlang in huis heeft, zoals is gebleken met de toetreding van Griekenland, Spanje, Ierland en Portugal. Vrijhandel, internationale samenwerking en financiële steun vormen in combinatie een geweldig welvaartseffect. Het gekanker en de angstgevoelens over de uitbreiding worden bij die vaststelling zeer relatief.
Als straks de toetreding van tien landen een even groot succes wordt als met Zuid-Europa, dan heeft de EU het beproefde model om ook de Noord-Zuid kloof te overbruggen. Dat is wat de wereld van de EU verwacht. De EU heeft niet het scherpe profiel van de VS, maar in de wereld kijkt men naar Europa op voor andere dingen, zoals het kanaliseren van ingewikkelde politieke conflicten. Militaire macht is belangrijk, maar kan slechts een eerste aanzet zijn voor politieke en humanitaire oplossingen. De EU moet meer open staan voor politieke samenwerking in de wereld en globalisering niet zien als louter economisch proces waarbij geen politieke vragen gesteld mogen worden.
Waarom zou de EU niet een continent zijn dat macht heeft, maar ook bereid is die macht te delen met anderen. Een continent met een sterke economie, maar met een traditionele gevoeligheid voor anderen. Een continent dat rijk is, maar beseft dat die rijkdom broos is als de schande blijft bestaan van extreme armoede in grote delen van de wereld, niet in het minst op het Afrikaanse continent waar Europa een zware historische verantwoordelijkheid heeft.
Commissie
Commissievoorzitter Romano PRODI i spreekt zijn grote bewondering uit over de wijze waarop België inhoud heeft gegeven aan voorzitterschap. Laken heeft een nieuwe constitutionele fase gelanceerd in de totstandkoming van Europa. Deze fase zal volgens Prodi open en doorzichtig zijn en zal de burger beter in gelegenheid stellen om te begrijpen wat de sleutelonderwerpen in het Europa van vandaag.
Wat in Laken is vastgesteld is de enig manier om democratische legitimiteit tot stand te brengen zodat verdere integratie en uitbreiding mogelijk worden zonder dat deze door de burgers worden verworpen. De uitbreiding is volgens hem een onomkeerbaar proces, maar zonder institutionele veranderingen zal de Unie simpelweg vastlopen en zonder open debat zullen we de steun van de burger verliezen. De deelname van de kandidaatlanden in de Europese Conventie moet dan ook zeker niet worden onderschat.
De verdiensten van Laken schuilen niet alleen in het lanceren van de conventie. Sinds de gebeurtenissen op 11 september is hard gewerkt om vooruitgang te boeken om een ruimte van veiligheid, vrijheid en rechtvaardigheid tot stand te brengen. De Europese Raad heeft, aldus Prodi, een nieuwe impuls gegeven aan een gemeenschappelijk asiel en immigratiebeleid. Ook is vooruitgang gerealiseerd in het opzetten van een gemeenschappelijk mechanisme voor de grenscontrole.
Prodi uit zijn teleurstelling over het feit dat er geen akkoord is bereikt over de nieuwe agentschappen waarmee wederom wordt gedemonstreerd dat de unanimiteitsregel een obstakel is voor besluitvorming. In zijn ogen is het aan de gemeenschapsmethode te danken wat tot op heden in de Unie is bereikt. Deze methode moet volgens hem aangepast en versterkt worden.
Volgens Prodi moet de Europese Conventie tot een resultaat leiden waardoor de Unie de complexe toekomst met vertrouwen tegemoet kan zien. De unie hoeft niet opnieuw uitgevonden te worden, maar evenmin moet het acquis communautaire ter discussie worden gesteld. Wat het wel moet doen is een route uitstippelen waardoor de Unie vooruitgang kan boeken op het vlak van politieke, sociale en economische integratie. De Commissie zelf zal in de conventie de rol van hoedster der verdragen spelen en het communautaire gevoel bevorderen, aldus Prodi.
Fractiewoordvoerders
Hans-Gert POETTERING (EVP/ED, D) vindt dat Verhofstadt een Belgische traditie eer heeft aangedaan na voorgangers als Tindemans, Martens en Dehaene, die altijd Europees geëngageerd waren. Verhofstadt heeft aangetoond dat een klein land vaak veel beter beleid tot stand kan brengen dan grote landen. Laken is een persoonlijk succes voor de premier.
De parlementen zijn nu in de meerderheid in de Europese Conventie en de media moeten nu helpen de openbaarheid verder te vergroten. Het voorzitterschap van drie mensen is een heel wijs besluit. Giscard d'Estaing is niet alleen president van Frankrijk geweest, maar ook lid van het EP, eerst bij de liberalen en toen bij de EVP. Al toen heeft hij een rapport over subsidiariteit geschreven. Met Dehaene en d'Amato zijn er nog twee goede Europeanen. Er komen twee leden van het EP in de conventie, en het is goed als het voorzitterschap van het EP nu van een kleine fractie komt; daarom steunt de EVP de kandidaat Cox.
Van doorslaggevend belang is hoe de werkstructuren van de conventie eruit zullen zien. Binnen de EVP zal op grond van fractievorming worden gewerkt, zodat EVP-leden van de conventie bijeen komen met de nationale parlementsleden van dezelfde politieke stroming.
Enrique BARON CRESPO (PES, E) is ingenomen met de uitkomst van Laken. De Europese Conventie is een fundamentele wijziging van wat we uit het verleden kennen en is dan ook in zijn ogen een veelbelovende vooruitgang. Het Belgische voorzitterschap is zeer vastberaden geweest en daarvoor is Barón dankbaar. Mede dankzij een gezamenlijke aanpak van alle politieke krachten is de instelling van een conventie mogelijk geworden.
Barón is ook ingenomen met de manier waarop het voorzitterschap het Presidium van de Conventie heeft samengesteld en met name het driemanschap dat daaraan leiding gaat geven. Hij spreekt tevens zijn vertrouwen uit in het voorzitterschap van Giscard d'Estaing, die zijn Europese gezindheid heeft bewezen toen hij lid was van het EP, maar hoopt wel dat het gehele Presidium als eenheid zal optreden. Samenwerking tijdens de conventie dient volgens hem voorop te staan. Met name de coördinatie tussen het EP en nationale parlementen wordt door hem als zeer belangrijk beschouwd. De vele vragen die door het voorzitterschap zijn geformuleerd verwelkomt hij en zullen garant staan voor een constructieve dynamiek van de conventie.
Woorden van kritiek heeft Barón over de terughoudendheid van de Europese Raad over het gemeenschappelijk veiligheids- en defensiebeleid. Juist op dat vlak moeten meer risico's worden genomen. Het debat over de agentschappen is ontaard in een kakofonie en een aanfluiting gebleken. Het Parlement heeft in haar resolutie over de Autoriteit voor de voedselveiligheid amendementen laten vallen vanuit de gedachte dat de Europese Raad tot een akkoord zou komen, maar dat bleek dus niet het geval. Ook t.a.v. het Barcelona-proces vindt hij de verklaring van Laken niet ver genoeg gaan.
Patrick COX (ELD, IRL) dankt het Belgische voorzitterschap voor zijn grote aanwezigheid in het Parlement. De aanslagen van 11 september hebben tot een grotere complexiteit geleid en grote verslagenheid. Dankzij het Belgisch voorzitterschap is het evenwicht hersteld en is de stemming optimistischer. Nu moet de dynamiek benut worden voor de toekomst met de conventie. Maar er moet wel coherent gewerkt worden. Giscard d'Estaing is een capabele Europeaan. Er is geen taboe en op het vlak van de concepten is een belangrijke brug overgestoken. Voorzitterschap bleek opgewassen aan de uitdagingen van nu.
Paul LANNOYE (GROENEN/EVA, B) is van mening dat de verklaring van Laken voor een nieuwe dynamiek staat. Eerdere IGC's waren in zijn ogen een teleurstelling en deze aanpak schetst hij als veelbelovend. Hij heeft begrip voor het feit dat het voorzitterschap niet zijn hele agenda heeft weten te realiseren. Per slot van rekening is dat mede afhankelijk van de inzet van de andere lidstaten, Commissie en Parlement. Maar ook zonder 11 september had het voorzitterschap niet alles kunnen verwezenlijken. Lannoye vindt dat in de bestrijding van terrorisme preventie voorop moet staan.
Hij betreurt dan ook dat in de verklaring van Laken geen boodschap van die strekking is uitgegaan richting VS. De Unie zou naar de VS een meer politieke boodschap hebben moeten sturen waarin de Unie zijn zorgen uitspreekt over de opstelling van de VS t.a.v. het ABM-verdrag, de bestrijding van het terrorisme en het verdrag over de bacteriologische wapens.
Op twee andere punten vindt Lannoye dat in het afgelopen half jaar weinig vooruitgang is geboekt. Allereerst zijn we er tien jaar na Rio nog altijd niet in geslaagd ons gedrag te wijzigen in de richting van een meer duurzame economie. Weliswaar is er de Kyoto-overeenkomst, maar dat is slechts 1 instrument. Ten tweede constateert hij dat de armoede in de wereld verder is toegenomen, evenals de kloof tussen rijk en arm.
Francis WURTZ (EVL/NGL, F) is positief over alles dat de kloof van wantrouwen tussen de EU-instellingen en de burgers kan dichten. Met de conventie komt nu een einde aan de procedure van gesloten deuren. Helaas was de oorspronkelijke verklaring van Laken veel interessanter.
Als de mening van de burgers de rode draad voor de toekomst moet zijn, dan kunnen institutionele kwesties niet los gezien worden van de politieke oriëntaties van de instellingen. Sociale kwesties zijn nauwelijks aan bod geweest in Laken. In 2004 zullen er 30% burgers meer zijn, maar het BNP zal maar met 4,5% zijn toegenomen. Welke structurele veranderingen zijn nodig om gevaarlijke spanningen te vermijden en een grote Europese familie te scheppen?
Op het vlak van het GBVB is alleen gesproken van Petersbergtaken, alsof de Europese capaciteit om oorlog te voeren genoeg is om vrede te stichten. Er moet een echte strategie voor conflictpreventie uitgewerkt worden en er moet meer aandacht komen voor de gelijkheid van volkeren in het zuiden van de wereld.
Overige sprekers
Bart STAES (GROENEN/EVA, B) beschrijft de Belgische eerste minister de afgelopen maanden als de luitenant-generaal van Europa. Dat is echter meer een Mexicaans leger gebleken, waarin de lidstaten weigeren zich al te veel te onderwerpen aan zijn opperbevel. Waar de lidstaten alleen werken aan hun eigenbelang en enge staatsnationale belangen belangrijker vinden. Dat merkt het EP dag in dag.
Het siert Verhofstadt dat hij in Laken enige orde in dit Mexicaanse leger heeft weten te brengen. Maar de Raad is ook een bende tapijtverkopers; de ministers wilden de zetelkwesties onderhands regelen en het siert Verhofstadt ook dat hij daar paal en perk aan heeft gesteld. De EU moet weg van de achterkamers en naar een open methode.
De juiste vragen worden aan de conventie gesteld. Maar niet gekeken wordt hoe constitutionele regio's als Vlaanderen, Wallonië, Baskenland, Catalonië, Schotland en Wales nadrukkelijk bij de Europese besluitvorming betrokken kunnen worden. Ook op de samenstelling heeft Staes kritiek.
Een triumviraat zonder enige vrouw is niet meer van deze tijd. Dan is er het onevenwicht tussen enerzijds leden van het EP en anderzijds de nationale parlementen. Het EP is tenslotte de instelling bij uitstek waar het Europees algemeen belang geldt. Tot slot kunnen de vertegenwoordigers van constitutionele regio's niet rechtstreeks aan de conventie deelnemen.
Jens-Peter BONDE (EDD, DK) is van mening dat het aanwijzen van drie wijze mannen een Chinese methode is. Hij vraagt zich af wat vrouwen en jongeren hiervan moeten denken vooral omdat dezelfde drie mannen verantwoordelijk zijn voor het feit dat ambtenaren de Europese wetgeving maken.
Bonde vraagt zich ook af of deze conventie ook open staat voor die kiezers die niet voor verdergaande Europese integratie zijn of daar sceptisch tegenover staan. Hij pleit voor nationale referenda die vooraf moeten gaan aan intergouvernementele conferenties. In zijn ogen moet de conventie de nodige deskundigen horen opdat ook de opvattingen van de minderheid mee worden genomen en iedereen aan dit proces mee kan doen.
Marianne THYSSEN (EVP/ED, B) vindt dat de IGC-methode geen goede methode is om tot verdragswijzigingen te komen. De conventie is veel beter en vooral nu de agenda veel breder is dan in Nice afgesproken. Dit beschouwt zij als een verdienste van het Belgische voorzitterschap. Thyssen spreekt haar vertrouwen uit in de vice-voorzitter Dehaene. Wat zij mist in de verklaring van Laken zijn aanwijzingen welke richting Europa moet inslaan.
Verhofstadt stelt weliswaar veel vragen, maar het is volgens haar nu aan Dehaene om met de oplossingen te komen. Tot slot vraagt zij de Raadsvoorzitter of hij gelooft dat de Unie zich nog kan verdiepen voor de eerste uitbreiding, en of de nationale parlementen sneller Nice zullen ratificeren nu er een verklaring van Laken is?
Frank VANHECKE (NI, B) vindt de verklaring een catalogus van holle woorden. Alleen iemand als de oud-commissaris Van Miert heeft de vinger op de wonde durven leggen. De conventie moet een schijnbaar democratisch gezicht geven aan het opdringende federale Europa. Het subsididariteitsbeginsel wordt systematisch met de voeten getreden, voor ingrijpende maatregelen wordt geen volksraadpleging gehouden en als dat al gebeurt wordt het resultaat brutaal genegeerd.
Als Verhofstadt al de geschiedenis in gaat, dan toch als iemand die het zover dreef dat Commissievoorzitter Prodi weigerde samen een persconferentie te geven, die weigerde het Nederlands te beschermen, die van een verlicht liberaal een partizaan werd van het Europees centralisme.
Dirk STERCKX (ELD, B) constateert dat inderdaad drie mannen leiding moeten geven aan de conventie, maar vraagt zich af hoeveel mannen er in de delegatie van het EP zullen zitten. Hij spreekt zijn lof uit over wat het Belgische voorzitterschap heeft gerealiseerd in het afgelopen halve jaar, en hoopt dat de Belgische regering zich net zo zal intensief zal inzetten voor het Europese integratieproces in de komende zeven jaar.
Bas BELDER i (EDD, NL) vindt dat de vele vraagtekens in de verklaring van Laken tekenend zijn voor de onduidelijkheid over de toekomst van de EU. De conventie kan daar niet allemaal antwoord op geven en daarom verdient een heldere bevoegdheidsafbakening voorrang. Het presidium bestaat uit maar liefst uit 12 personen, zodat het de vraag is welke rol er dan overschiet voor het gewone conventielid en de kwaliteit van het voorstel van de conventie wordt bedreigd.
Nogmaals het Voorzitterschap
Over de lacherige opmerkingen dat in het presidium allemaal christen-democraten zitten van wie er een ook nog een voormalig liberaal is, merkt premier VERHOFSTADT tevreden op dat de liberalen niet bepaald slecht vertegenwoordigd zijn in Europa, met twee liberalen in de Raad waar het er vroeger nul waren, een toekomstige voorzitter van het parlement en de voorzitter van de Commissie.
Verhofstadt verzet zich tegen het aanbrengen van een verband tussen de ratificatie van Nice en de conventie. Nice moet in ieder geval geratificeerd worden om de uitbreiding plaats te kunnen laten vinden. En de conventie is juist bedoeld om de band met een eerdere IGC te doorbreken en niet weer alleen maar over de "left-overs" van een vorige Top te praten.
Wat de afwezigheid van vrouwen in het presidium betreft, constateert de premier dat er pas drie plaatsen bezet zijn en dat er dus nog 9 over zijn. Die kunnen desnoods allemaal door vrouwen worden opgevuld door het Europees Parlement, de nationale parlementen en de nationale regeringen. Dat de regio's ondervertegenwoordigd zijn, bestrijdt Verhofstadt. Het Comité van de Regio's is door het Belgisch voorzitterschap heel nauw bij het werk voor Laken betrokken en krijgt een belangrijke adviserende rol bij de conventie.
Nogmaals de Commissie
Commissievoorzitter PRODI is ingenomen met het debat. De Commissie zal met alle suggesties rekening houden die tijdens het debat naar voren zijn gebracht, zoals bijvoorbeeld die over het Hof van Justitie. Het welslagen van de conventie zal in sterke mate afhangen van de samenwerking tussen de instellingen. Prodi roept de Raad op om eenzelfde engagement voor de conventie aan de dag te leggen zoals Commissie en Parlement dat de afgelopen maanden hebben gedaan over het debat inzake goed openbaar bestuur. Een goede samenwerking tussen de instellingen voorafgaande aan de conventie zal volgens hem zeker bijdragen tot goede eindresultaten.
De Raad
Minister van Buitenlandse Zaken Louis MICHEL i beaamt dat het Parlement een representatieve en democratische instelling is, maar merkt op dat de Raad dat eveneens is. Hij is tegen het aanbrengen van een hiërarchie tussen de nationale parlementen, het Europees Parlement en de andere instellingen, maar vindt dat juist goed op een evenwichtige participatie gelet moet worden.
Michel vindt ook dat het EP een belangrijker rol zou moeten spelen op tal van domeinen, waaronder de bestrijding van het internationale terrorisme. Daarnaast moet men waakzaam blijven waar het gaat om de solidariteit met de VS, die niet absoluut en blind mag zijn.
De drie voorzitters van de conventie hebben allen een moderne en geëngageerde visie op Europa en staan in hoog aanzien. Maar de conventie zal worden wat de leden ervan maken. De keuzen die gepresenteerd worden, moeten duidelijk zijn en mogen de Raad geen al te grote interpretatieruimte laten.
Michel kan zich helemaal vinden in het idee om een Europese diplomatieke dienst op te zetten of op zijn minst de nationale diplomatieke meer te integreren. Misschien moet men zelfs nog verder gaan. De Europese publieke opinie is duidelijk vóór een versterking van het Europees beleid op tal van terreinen, zoals het milieu, buitenlandse zaken, sociaal beleid.
Men heeft kritiek geuit op het Belgisch voorzitterschap vanwege het ontbreken van vooruitgang op het gebied van sociaal beleid, maar juist daar zijn opmerkelijke vorderingen geboekt, vindt Michel.
Overige sprekers (vervolg)
THYSSEN protesteert tegen het vertrek van het Belgisch voorzitterschap tijdens de beoordeling van datzelfde voorzitterschap. Het debat heeft volgens haar geen zin meer.
Max VAN DEN BERG i (PES, NL) meent dat de EU na 11 september met veel effectieve maatregelen de terroristen veel ruimte heeft ontnomen. Maar de zo ontstane veiligheid is slechts een deelveiligheid als niet wordt ingegaan op diepere en fundamentelere kwesties zoals de grote ongelijkheid in de wereld, die vaak een voedingsbodem is voor het tegenover elkaar staan in plaats van gemeenschappelijkheid. Eén op de vijf mensen heeft geen toegang tot basisonderwijs of gezondheidszorg.
De EU moet vasthouden aan multilateraal handelen, juist nu de VS de laatste dagen steeds unilateraler optreden. De EU moet proberen de grote coalitie tegen het terrorisme te gebruiken om druk uit te blijven oefenen voor multilateraal handelen. Er worden grote investeringen gedaan, maar er is te weinig geld voor het bestrijden van armoede in de wereld. De zorg om een gedeelde veiligheid is in Laken te weinig aan bod gekomen.
Hanja MAIJ-WEGGEN i (EVP/ED, NL) merkt op dat in de Nederlandse media de ruzie tijdens de top van Laken over de keuze van de voorzitter en de verdeling van agentschappen de boventoon heeft gevoerd. Toch is zij van mening dat de besluiten over de conventie goed zijn, zowel wat betreft de keuze van vice-voorzitters als de opdrachten. Met name de taak om Unie democratischer, transparanter en efficiënter te maken is van groot belang. Die transparantie zou in haar ogen kunnen worden gerealiseerd door de Raad van ministers om te bouwen tot een senaat die vervolgens in het openbaar vergadert. Een aantal zaken mist zij echter. Belangrijk is dat de conventie nadenkt over hoe de tweede en derde pijler integraal kunnen worden ondergebracht in de communautaire pijler.
Tot slot had zij het beter gevonden als de conventie haar voorzitter zelf had gekozen en dan was het misschien ook een vrouw geworden. Haar eindoordeel over het Belgische voorzitterschap is positief gezien het feit dat zij kans heeft gezien de conventie erdoor te krijgen.
Bob van den BOS i (ELD, NL) prijst het voorzitterschap omdat met de conventie de discussie over de toekomst van Europa wordt uitgebreid met parlementariërs en openbaarheid en dat is welkom. Van de andere kant sluit hij niet uit dat de conventie een Babylonische spraakverwarring wordt omdat het over alles gaat en alle meningen aan bot kunnen komen.
De ER heeft in de verklaring van Laken eigenlijk niets verklaard volgens hem. De conventie moet vragen beantwoorden die de Raad in de afgelopen tien jaar niet heeft weten te beantwoorden en daarvoor krijgt de conventie slechts enkele maanden. Voor de burger is belangrijk wat voor besluiten worden genomen dan het niveau waarop die besluiten worden genomen en wie de uiteindelijke macht in handen heeft. V
an den Bos vraagt zich dan ook af of de kloof met de burger wel kan worden gedicht. Wat voorop moet staan is het stap voor stap intensiever samenwerken en dan zal volgens hem blijken dat de communautaire methode de enige begaanbare weg is.
Commissaris Michel BARNIER i is zeer te spreken over het feit dat het maatschappelijk middenveld nu kan meepraten over de toekomst van de EU dankzij de conventie. De conventie moet een soort klankbodem zijn voor de verlangens van de Europese burgers. In het presidium zal Barnier samen met commissaris Vitorino zitting hebben.
Ook de drie voorzitters denken Europees en hebben een jonge, dynamische geest, jonger wellicht dan veel jongeren die nogal eurosceptisch zijn. Het presidium zal een college vormen en gezamenlijk moeten werken en beslissen. Door het open mandaat is voorkomen dat de agenda al dichtgetimmerd is. Het risico kan zijn dat de conventie een soort academisch forum wordt, waar de Raad niet naar luistert. Daar moet goed opgelet worden.