Voorzitterschap Europese Unie

Elk half jaar (van januari t/m juni en van juli t/m december) wordt de Europese Unie i afwisselend voorgezeten door een lidstaat i. Het land dat voorzitter is, leidt de vergaderingen van de Raad van de Europese Unie i. Het Voorzitterschap van de Raad speelt een essentiële rol bij de sturing van het wetgevend en politiek besluitvormingsproces.

De voorzitter heeft een belangrijke functie bij het op één lijn krijgen van de verschillende lidstaten en bij het sluiten van compromissen. Het heeft daarbij de vrijheid om prioriteiten te stellen. Elk voorzitterschap werkt nauw samen met twee andere landen die daarvoor of daarna voorzitter zijn. Deze groep, de trojka i genoemd, stemt onderling de prioriteiten af. Ze kunnen zelfs besluiten dat elke lidstaat gedurende anderhalf jaar een deel van de raadsformaties i voorzit.

Vanaf 1 juli 2023 is Spanje voorzitter van de Raad van de EU; het land vormt een trojka i met België en Hongarije i.

Het voorzitterschap leidt de Raad van de Europese Unie i en het Comité van Permanente Vertegenwoordigers i (Coreper). Uitzondering hierop zijn de Raad Buitenlandse Zaken i die wordt voorgezeten door de Hoge Vertegenwoordiger voor het buitenlands- en defensiebeleid i, en de Europese Raad i die wordt voorgezeten door de Vaste Voorzitter van de Europese Raad i.

Daarnaast is de voorzitter de vertegenwoordiger van de Raad in andere Europese instituten, zoals het Europees Parlement i en de Europese Commissie i. De vakministers uit het voorzittende land spelen ook een rol in contacten met en vergaderingen van internationale organisaties, en in de relaties met landen buiten de EU.

Hoewel de bijeenkomsten en raadsvergaderingen normaliter plaatsvinden in Brussel en Luxemburg, kan de voorzittende staat ook (informele) raden organiseren in eigen land.

Sinds 1958 heeft Nederland twaalf keer het voorzitterschap bekleed: in de tweede helft van 1960, 1963, 1966, 1969, 1972, 1976, de eerste helft van 1981, 1986 en 1997, de tweede helft van 1991, de tweede helft van 2004 en ten slotte in de eerste helft van 2016.

Het Nederlandse voorzitterschap heeft de Europese Unie door de jaren heen diverse mijlpalen opgeleverd. Vier recente voorzitterschappen mondden uit in:

• - 

  de Europese Akte (1986) i
• - 

  het Verdrag van Maastricht (1992) i
• - 

  het Verdrag van Amsterdam (1997) i
• - 

  opening toetredingsonderhandelingen over lidmaatschap van Turkije van de Europese Unie (2004)

• * 

  In de tweede helft van 2017 zou het Verenigd Koninkrijk voorzitter worden van de Europese Unie. Vanwege het vertrek van het Verenigd Koninkrijk uit de EU i is besloten het schema aan te passen.