Grondwetswijzigingen 2022/2023

In 2022 werd de Grondwet op verschillende punten gewijzigd:

  • - 
    er werd een algemene bepaling i aan de Grondwet toegevoegd dat de Grondwet de grondrechten en de democratische rechtsstaat garandeert
  • - 
    in artikel 13 i werd het briefgeheim gemoderniseerd, waardoor er niet meer over een telegraaf maar overe telecommunicatiemiddelen wordt gesproken
  • - 
    in artikel 17 i werd toegevoegd dat iedereen recht heeft op een eerlijk proces binnen een redelijke termijn
  • - 
    aan artikel 55 i werd een lid toegevoegd zodat niet-ingezeten kiesgerechtigden via een kiescollege getrapt kiesrecht krijgen voor de Eerste Kamer
  • - 
    in artikel 137 i werd verduidelijkt dat alleen de nieuw gekozen Tweede Kamer over een wijzigingsvoorstel in tweede lezing mag beslissen.

In januari 2023 rondde de Eerste Kamer de tweede lezing van een aanvulling op de non-discriminatiegronden van artikel 1 i af.

  • Algemene bepaling

    Veel landen hebben voorafgaand aan hun Grondwet een preambule, of een algemene bepaling staan. Doel daarvan is een relatie te leggen tussen de grondwet en degenen voor wie die Grondwet bestemd is. Zo'n preambule of algemene bepaling bevat dan verwijzingen naar begrippen als rechtsstaat, democratie en grondrechten.

  • Modernisering briefgeheim

    Al sinds jaar en dag werd in artikel 13 i van de Grondwet de onschendbaarheid van het briefgeheim en de onschendbaarheid van het telefoon- en telegraafgeheim genoemd. Door de technologische vooruitgang was dat achterhaald. Met name de telegraaf raakte aan het einde van de 20e eeuw geheel in onbruik en maakte plaatst voor nieuwe communicatiemiddelen zoals smartphoneverkeer en e-mail. Het kabinet-Rutte II i diende daarom in juli 2014 een voorstel tot wijziging van dit Grondwetsartikel in.

  • Eerlijk proces

    Het recht op een eerlijk proces was niet met zoveel woorden in de Grondwet opgenomen. De elementen van het recht op een eerlijk proces werden weliswaar verdeeld door de Grondwet heen gegarandeerd, maar het recht werdt niet expliciet genoemd. Een voorstel om het recht wel expliciet in de Grondwet op te nemen is in 2022 aangenomen.

  • Niet-ingezetenen kiesrecht Eerste Kamer

    Artikel 55 van de Grondwet bepaalt door wie de Eerste Kamer wordt gekozen. Voor 2023 hadden Nederlanders die in het buitenland woonden geen invloed op de samenstelling van de Eerste Kamer. De leden van de Eerste Kamer werden namelijk gekozen door de Provinciale Staten en de leden van de kiescolleges voor de Eerste Kamer in de Caribische openbare lichamen. In 2022 werd artikel 55 gewijzigd zodat Nederlanders die in het buitenland wonen stemrecht krijgen voor een afzonderlijk kiescollege. Dat kiescollege zal dan voor de niet-ingezetenen kunnen stemmen op kandidaten voor de Eerste Kamer.

  • Verduidelijking wijzigingsprocedure

    In 2022 werd artikel 137 zodanig gewijzigd dat alleen de Tweede Kamer die wordt gekozen na de bekendmaking van een Grondwetsherzieningwet in eerste lezing, bevoegd is de behandeling in tweede lezing ter hand te nemen en af te ronden. Als deze Kamer geen besluit neemt, vervalt het voorstel van rechtswege. Tot 2022 kon ook een volgende Tweede Kamer het voorstel in tweede lezing afhandelen.