Regels stellen en isoleren: hoe om te gaan met Forum voor Democratie?

Heldere regels stellen, handhaven en isoleren - zo moet ‘Den Haag’ omgaan met de onophoudelijke provocaties van Thierry Baudet i en Forum voor Democratie i. Dat is de belangrijkste boodschap die naar voren komt in drie analyses voor het Montesquieu Instituut van Léonie de Jonge, Bert van den Braak en Bettie Drexhage.

‘Er is geen blauwdruk voor de manier waarop je met dit soort partijen omgaat. Het is belangrijk dat er grenzen worden gesteld’, zegt Leonie de Jonge van de Rijksuniversiteit Groningen, gespecialiseerd in uiterst rechtse partijen. ‘Het doel moet zijn isoleren en contextualiseren. Zeker niet accommoderen en normaliseren.’

Bert van den Braak, hoogleraar in Maastricht, voegt er aan toe: handhaven, desnoods met financiële sancties. ‘Als een Kamerlid domweg kan weigeren, verliest een gedragscode over integriteit zijn betekenis.’

Of de Tweede Kamer zo ver zou moeten gaan om beschuldigingen, verwijten of uitspraken à la Baudet buiten het parlement te ‘verbieden’, raadt Bettie Drexhage, voormalig ambtenaar bij de constitutionele afdeling van het Ministerie van Binnenlandse Zaken, af. Dat kan beter via een strafrechtelijke aanpak, denkt ze.

Voor de media heeft De Jonge ook een advies: behandel partijen als FvD niet als een ‘normale partij’, werk extra aandacht niet in de hand.

Een interview van Edgar Hoedemaker en Isabel van Groenigen met Léonie de Jonge

"Hoeveel aandacht moeten politici en journalisten besteden aan dit soort groeperingen? Wat zijn de grenzen, waar stel je die? Kortom: hoe moet dit worden aangepakt? (...) In de afgelopen maanden is een kentering zichtbaar. Verschillende redacties van kranten en nieuwswebsites hebben aangegeven niet meer mee te gaan in de ophef en FvD niet meer te behandelen als ‘normale partij’. Deze berichten kwamen bijvoorbeeld van de hoofdredacties van het Dagblad van het Noorden, NU.nl, de Volkskrant en Trouw.

Een goede zaak, vindt De Jonge, maar nog steeds zie je verschillende media die radicaal- en extreemrechtse opvattingen - vaak onbedoeld - accommoderen."

Bert van den Braak

Het niet naleven van een regel uit de gedragscode i voor Tweede Kamerleden heeft geleid tot een schorsing van een week voor Thierry Baudet i. Eerder had hij een berisping en een aanwijzing gekregen. Dat laatste overkwam ook twee van zijn fractiegenoten en ook hen hangt dus een schorsing boven het hoofd, als zij in gebreke blijven. (...) De vraag ligt dus voor: hoe verder bij blijvende weigering?

Bettie Drexhage

Wanneer Baudet zijn reptielen-metafoor had gebruikt tijdens de beraadslagingen in de Tweede Kamer, dan had de voorzitter hem - vanwege het beledigende karakter ervan - zonder meer kunnen afhameren, hem kunnen vragen zijn woorden terug te nemen en, indien hij dat zou weigeren, hem voor de rest van het debat of zelfs de rest van de dag van de beraadslagingen kunnen uitsluiten (artikelen 8.16 t/m 8.18 van het reglement van orde van de Kamer i). Maar hij deed zijn uitspraken buiten de Kamer. Kan de Kamer daartegen - bijvoorbeeld op grond van de nieuwe Gedragscode - optreden?