Vragen en antwoorden over voorstellen om de hoge energieprijzen te bestrijden en de bevoorradingszekerheid te waarborgen
Hoe zal het voorstel van vandaag de energieprijzen in Europa in toom houden?
Het voorstel van vandaag voor een verordening van de Raad beoogt buitensporige energieprijzen aan te pakken door middel van verschillende maatregelen die tot doel hebben prijspieken en manipulatie te voorkomen, de markt transparanter en stabieler te maken, en ook in een crisissituatie eerlijke prijzen en gasstromen te waarborgen. Het bouwt voort op reeds bestaande maatregelen om de vraag te verminderen, alternatieve voorziening te waarborgen, de uitrol van hernieuwbare energie te versnellen en de gevolgen van de elektriciteitsprijzen voor de consumenten te beperken via het inframarginale prijsplafond en de solidariteitsheffing voor bedrijven die actief zijn in de sector fossiele brandstoffen, waarover eerder deze maand overeenstemming is bereikt.
Ten eerste boekt de voorgesteld verordening vooruitgang met betrekking tot een nieuwe aanvullende benchmark voor vloeibaar aardgas (liquefied natural gas, lng). Momenteel is de prijsstelling van de invoer van lng vaak gebaseerd op de Title Transfer Facility (TTF). De TTF is niet langer een adequate weerspiegeling van de realiteit op de markt, aangezien deze ten onrechte wordt beïnvloed door knelpunten in de pijpleidinginfrastructuur in Noordwest-Europa en dus door Russische manipulatie van de aardgasleveringen aan de EU. De voorgestelde verordening draagt het Europees Agentschap voor de samenwerking tussen energieregulators (ACER) op om uiterlijk twee weken na de inwerkingtreding van de verordening een objectief instrument voor prijsbeoordeling en ten laatste op 31 maart 2022 een benchmark voor de invoer van lng in de EU te creëren. Dit zou gebeuren door realtime-informatie over alle dagelijkse lng-transacties te verzamelen en de transparantie op de markt te vergroten.
Om situaties met buitensporige aardgasprijzen aan te pakken, verzoekt de Commissie de Raad haar te machtigen om onder bepaalde voorwaarden een correctiemechanisme voor de gasmarkt te creëren. De verordening zou de Commissie de bevoegdheid verlenen om een maatregel van de Raad voor te stellen om een maximale dynamische prijs vast te stellen waartegen transacties op de spotmarkt voor aardgas kunnen plaatsvinden in het kader van de Title Transfer Facility (TTF). Krachtens dat voorstel kunnen andere handelsknooppunten voor gas van de EU via een dynamische prijscorridor worden gekoppeld aan de gecorrigeerde spotmarktprijs van de TTF. De maatregel moet over-the-counter-transacties mogelijk maken, mag geen invloed hebben op de gasleveringszekerheid van de EU en de stromen binnen de EU, mag niet leiden tot een toename van het gasverbruik en mag geen afbreuk doen aan de stabiliteit en de ordelijke werking van de markten voor energiederivaten (futures).
Voorts beoogt de voorgestelde verordening van de Raad de prijsvolatiliteit te temperen door handelsplatformen te verplichten een nieuw tijdelijk mechanisme voor het beheer van de volatiliteit gedurende de dag (“circuit breaker”) in te stellen, dat erop gericht is grote prijsschommelingen op markten voor elektriciteits- en gasderivaten binnen dezelfde handelsdag te beperken. Om eenvormige voorwaarden te waarborgen, verzoekt de Commissie de Raad om haar te machtigen om bepaalde technische elementen van deze tijdelijke maatregel in een uitvoeringshandeling te specificeren, terwijl de nationale bevoegde autoriteiten zouden worden belast met het toezicht op de uitvoering ervan. De Europese Autoriteit voor effecten en markten (ESMA) zal worden belast met de coördinatie van de toepassing van dit mechanisme, op basis van verslagen die regelmatig door de nationale bevoegde autoriteiten worden ingediend. Om ervoor te zorgen dat het nieuwe mechanisme goed is aangepast aan de specifieke kenmerken van de betrokken derivatencontracten, moet het de handelsplatformen vrij staan contractspecifieke limieten op volatiliteit toe te passen, met inachtneming van de wettelijke vereisten.
Het voorstel bevat ook standaard solidariteitsregels die tussen de lidstaten moeten worden toegepast bij ontstentenis van bilaterale solidariteitsovereenkomsten, en een prijsformule die moet worden toegepast om noodvoorraden te beschermen tegen de volatiliteit van de spotmarktprijzen. De verordening stelt voor gebruik te maken van de gemiddelde marktprijs van de maand voorafgaand aan het verzoek om bijstand van de verzoekende lidstaat. Dit zal de verschillende partijen zekerheid bieden en duidelijkheid verschaffen over de prijs die in een context van schaarste moet worden toegepast.
De voorgestelde gezamenlijke aankoop van gas kan leiden tot minder ongecoördineerde biedingen voor gasleveringen tussen de lidstaten, waardoor een eerlijkere toegang tot gas en mogelijk lagere prijzen worden bewerkstelligd. Dit zal met name van belang zijn om de aanvulling van de gasopslaginstallaties in de EU volgend jaar te ondersteunen, aangezien de meeste ervan tegen het volgende voorjaar uitgeput kunnen raken.
Om de gevolgen van de prijzen voor de consumenten in de EU aan te pakken, is de Commissie ook voornemens de lidstaten meer speelruimte te geven om hun ondernemingen te ondersteunen door de tijdelijke kaderregeling voor crisissteun te wijzigen en tegelijkertijd een gelijk speelveld in de hele EU te handhaven. Wij zullen het wijzigingsvoorstel vóór eind oktober indienen.
De Commissie presenteert ook nieuwe vormen van flexibiliteit in het kader van het cohesiebeleid om steun te verlenen aan kmo's die bijzonder worden getroffen door stijgingen van de energieprijzen, kwetsbare huishoudens, en werknemers en zelfstandigen. De Commissie bespreekt momenteel met de medewetgevers in het kader van de lopende wetgevingsonderhandelingen de verordening betreffende de faciliteit voor herstel en veerkracht. Dankzij de voorgestelde wijzigingen van de verordening gemeenschappelijke bepalingen 2014-2020 kan tot 10 % van de totale toewijzing uit de nationale fondsen van het cohesiebeleid voor 2014-2020 (ter waarde van bijna 40 miljard €) beschikbaar worden gesteld.
De Commissie zal de investeringsbehoeften voor REPowerEU beoordelen. Deze beoordeling zal betrekking hebben op investeringen in grensoverschrijdende infrastructuur, met inbegrip van kritieke pan-Europese interconnecties, energieopslag, energie-efficiëntie en hernieuwbare energiebronnen die nodig zijn om de transitie naar schone energie te versnellen en versnippering op de eengemaakte markt te voorkomen. Er zal ook aandacht worden besteed aan investeringsabsorptiecapaciteit. De resultaten van die beoordeling zullen de basis vormen voor voorstellen van de Commissie om de financiële slagkracht van de EU voor REPowerEU te versterken en zo te zorgen voor het concurrentievermogen van de Europese industrie en de energieonafhankelijkheid in de hele EU.
De Commissie zal ook samen met de lidstaten methoden blijven ontwikkelen om de gevolgen van de hoge gasprijzen voor de elektriciteitsprijzen in te perken. Een oplossing op EU-niveau moet alle lidstaten ten goede komen, waarbij eventuele ongelijke financiële gevolgen tussen de lidstaten worden aangepakt zonder dat het gasverbruik wordt verhoogd, en de stromen buiten de grenzen van de EU worden beheerd.
Hoe snel zullen deze maatregelen de Europese burgers en het bedrijfsleven helpen?
Beleidsmaatregelen om prijzen en vraag aan te pakken en de solidariteit in Europa te waarborgen, geven een signaal aan de markt dat de Europese Unie steeds beter voorbereid is op de huidige energiecrisis, waardoor de volatiliteit kan worden ingeperkt. Dit kan een onmiddellijk effect hebben op de prijzen. In de komende weken en maanden moeten bovendien de reeds genomen maatregelen om de gasvraag te verminderen en de herverdeling van de inkomsten uit het inframarginale prijsplafond en de solidariteitsheffing die begin oktober door de ministers van Energie zijn overeengekomen, een impact beginnen te hebben.
De voorgestelde verordening van de Raad op grond van artikel 122 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie draagt bij tot het nemen van verdere snelle maatregelen om de bevoorradingszekerheid te verbeteren en hoge prijzen te matigen in de huidige context van een krappe gastoelevering als gevolg van de opzettelijke verlagingen van de gastoeleveringen door Rusland en prijsschommelingen.
Voor de goedkeuring van de voorgestelde verordening van de Raad is een stemming met gekwalificeerde meerderheid van stemmen in de Raad vereist en de vaststelling hangt af van de interne procedures van de Raad, maar recente voorbeelden hebben aangetoond dat de lidstaten dergelijke maatregelen snel kunnen treffen. De EU-leiders hebben reeds erkend dat er dringend aanvullende maatregelen nodig zijn om zich voor te bereiden op mogelijke verdere verstoringen van de gastoelevering in de komende winters. Daarom staat de Commissie klaar om de voorgestelde maatregelen zo snel mogelijk in te voeren om de markten gerust te stellen en huishoudens en bedrijven in de EU verder verlichting te bieden.
Hoe zullen de voorgestelde nieuwe maatregelen de energiebevoorradingszekerheid van de EU versterken?
De voorgestelde verordening van de Raad omvat diverse maatregelen om de bevoorradingszekerheid van de EU te versterken. Ten eerste maakt zij de gezamenlijke aankoop van gas mogelijk. Als eerste stap bevat het voorgestelde kader een verplichting om de vraag te bundelen voor gasvolumes die overeenkomen met 15 % van de streefcijfers voor gasopslag. Met deze stap wil de Commissie de collectieve afnemersmacht van de EU ontwikkelen en zorgen voor gelijkere toegang tot nieuwe of bijkomende gasbronnen voor het vullen van opslaginstallaties, tegen duurzamere prijzen voor ondernemingen in alle lidstaten. De aanbesteding van een gebundelde vraag is met name gunstig voor ondernemingen die voorheen alleen of hoofdzakelijk bij Russische leveranciers gas betrokken, wat bijdraagt tot de diversificatie-inspanningen van de EU.
Ten tweede zullen de voorstellen de solidariteit tussen de lidstaten versterken en zorgen voor collectieve actie. Het voorstel bevat met name de standaardregels en -procedures die automatisch tussen de lidstaten zullen worden toegepast om hun solidariteitsverplichting na te komen tenzij zij andere bilaterale regelingen overeenkomen. Het voorstel verruimt ook de solidariteitsverplichting zodat deze ook van toepassing is op tot lidstaten met lng-installaties. Daarnaast worden de bestaande solidariteitsverplichtingen tussen de lidstaten uitgebreid om aan de behoeften van kritieke gasgestookte elektriciteitscentrales te voldoen. De lidstaten zouden om solidariteitsmaatregelen in een noodsituatie kunnen verzoeken wanneer zij niet in staat zijn de kritieke gasvolumes te waarborgen die nodig zijn voor hun elektriciteitssysteem. Om dezelfde reden moeten de solidariteit verstrekkende lidstaten ook het recht hebben ervoor te zorgen dat de exploitatie van hun eigen kritieke gasgestookte elektriciteitscentrales niet in het gedrang komt doordat zij solidariteit verstrekken. De desbetreffende bepaling is bedoeld om een elektriciteitscrisis als gevolg van een ernstige noodsituatie op het gebied van gastoelevering te voorkomen.
Voorts versterkt de voorgestelde verordening de bestaande bepalingen die van toepassing zijn in geval van een noodsituatie op het gebied van gastoelevering op regionaal of EU-niveau, door de invoering van een systeem voor prijsstelling en capaciteitstoewijzing. Op grond van een voorstel van de Commissie zou de Raad een maximumprijs voor gas kunnen vaststellen in de regio die zich in een dergelijke noodsituatie bevindt, alsook de gascapaciteit die beschikbaar is voor de lidstaten die door deze noodsituatie op regionaal of EU-niveau worden getroffen.
Tot slot stelt de Commissie een uitbreiding voor van de mogelijkheden om de vraag naar gas proactief terug te dringen. Op grond van de voorgestelde verordening van de Raad kunnen de lidstaten “niet-essentieel verbruik” van gas door beschermde afnemers onder bepaalde voorwaarden verminderen (bijvoorbeeld voor buitenverwarming en verwarming van particuliere zwembaden). Deze maatregel zou niet gelden voor kwetsbare consumenten, die geen marge hebben om hun verbruik te verminderen. Hij mag evenmin leiden tot een algehele afsluiting van beschermde afnemers. Het bespaarde gas kan ten goede komen aan de sectoren die essentieel zijn voor de werking van de samenleving, zoals vastgesteld in het in juli aangenomen pakket “Gas besparen om de winter goed door te komen”. De Commissie houdt voortdurend toezicht op de vooruitgang bij het halen van de door de Raad overeengekomen doelstelling van een reductie van de vraag met 15 %. Indien nodig is de Commissie bereid een EU-waarschuwing te activeren en gasbesparingen verplicht te stellen of zelfs de doelstelling te herzien indien dergelijke maatregelen ontoereikend blijken.
Hoe zullen de bundeling van de gasvraag in de EU en de gezamenlijke aankoop van gas in de praktijk werken?
De gezamenlijke aankoop van gas op EU-niveau bestaat uit twee stappen: bundeling van de vraag en gezamenlijke aankoop. Zo zal de EU haar collectieve koopkracht kunnen gebruiken om betere prijzen van leveranciers te verkrijgen en wordt het risico beperkt dat lidstaten en landen van de energiegemeenschap elkaar overbieden op de markt en daardoor de prijzen opdrijven. Hierdoor komt er meer transparantie wat processen, volumes en timing betreft, maar worden met name ook kleinere lidstaten en lidstaten zonder zeegrens, die zich als kopers in een minder gunstige situatie bevinden, geholpen om eerlijke en concurrerende toegang tot gas te krijgen. In overeenstemming met onze vuldoelen voor de komende winters, zal vooral, maar niet uitsluitend, worden ingezet op het coördineren en bundelen (“pooling”) van de vraag om het vullen van de gasopslaginstallaties te ondersteunen.
In de praktijk zouden de aankoopondernemingen uit de hele EU en de verdragsluitende partijen van de energiegemeenschap voor de bundeling van de vraag hun behoeften bundelen door hun vraag naar gas (in termen van volume, leveringstijd, duur en plaats) in te dienen via een IT-instrument (biedplatform) dat wordt beheerd door een door de Commissie ingehuurde dienstverlener. De lidstaten zouden verplicht zijn de vraag naar gasvolumes die overeenkomen met ten minste 15 % van hun opslagverplichting voor het volgende jaar te bundelen, in overeenstemming met de verordening inzake gasopslag. De dienstverlener zou vervolgens met gebruik van het IT-instrument via een aanbestedingsprocedure leveranciers oproepen tot inschrijvingen voor hoeveelheden aardgas die voldoende zijn om aan de gebundelde vraag te voldoen.
Wat de gecoördineerde aankoop van gas betreft, beslissen de ondernemingen die aan de bundeling van de vraag hebben deelgenomen, afhankelijk van de hoeveelheid verkregen gas, de prijs en andere voorwaarden, of zij het gas kopen. Als zij besluiten over te gaan tot de aankoop, kunnen zij de contracten afzonderlijk sluiten of een consortium voor de aankoop van gas vormen, dat hun posities met betrekking tot volumes, prijzen, leveringspunten enz. coördineert, en contracten sluiten met de leveranciers die gas hebben aangeboden. De oprichting van één enkel consortium voor de aankoop van gas biedt een sterke afnemersmacht en vergroot de kans dat er betere prijzen worden bereikt, maar er moeten ook meerdere consortia kunnen opereren.
Een ad-hoc stuurgroep, bestaande uit vertegenwoordigers van zowel de Commissie als de lidstaten en die ook openstaat voor vertegenwoordigers van partijen bij de energiegemeenschap (de landen van de Westelijke Balkan, Oekraïne, Moldavië en Georgië), zal op het hele proces toezicht houden om te zorgen voor een volledige inachtneming van de bevoorradingszekerheid, transparantie en solidariteit. Het is de bedoeling dat het gezamenlijke aankoopinstrument ten laatste begin voorjaar 2023 klaar is om het vullen van de gasopslag vóór het volgende vulseizoen te ondersteunen. In de toekomst kan de gezamenlijke aankoop worden gebruikt voor de aankoop van hernieuwbare energie zoals waterstof uit niet-EU-bronnen.
Zal Europa het mechanisme voor bundeling van de vraag in de toekomst kunnen gebruiken om gas uit Rusland te verkrijgen?
De mogelijkheid om voor de invoer van Russisch leidinggas gebruik te maken van het gezamenlijke aankoopmechanisme is uitdrukkelijk uitgesloten. Gezamenlijke aankopen zijn opgezet in de geest van het RePowerEU-plan, om onze afhankelijkheid van Russische fossiele brandstoffen te verminderen door de schone transitie snel door te voeren, de diversificatie van bevoorradingsbronnen te versterken en de krachten te bundelen om een veerkrachtiger energiesysteem en een ware energie-unie tot stand te brengen. Het mechanisme zal met name ondernemingen ondersteunen die voorheen alleen of hoofdzakelijk gas betrokken bij Russische leveranciers door hen te helpen onder gunstige voorwaarden gas aan te kopen bij alternatieve aardgasleveranciers.
Hoe bevordert dit voorstel de solidariteit tussen de lidstaten?
Het voorstel van vandaag verruimt en concretiseert de bestaande solidariteitsverplichting op grond van de regels inzake bevoorradingszekerheid. Momenteel is de solidariteitsverplichting van toepassing tussen de lidstaten die rechtstreeks of via een derde land verbonden zijn. Voor de toepassing ervan in noodsituaties zijn gedetailleerde technische en financiële regelingen nodig, die bilateraal tussen de lidstaten moeten worden overeengekomen. Tot dusver hebben de lidstaten echter slechts overeenstemming bereikt over zes van de veertig bilaterale regelingen die nodig zijn om aan de bestaande verplichting te voldoen. De voorgestelde verordening stelt daarom de regels en procedures vast die automatisch van toepassing zullen zijn tussen de lidstaten die geen alternatieve bilaterale solidariteitsregelingen zijn overeengekomen.
Een van de belangrijkste belemmeringen voor veel lidstaten was het overeenkomen van een financiële compensatie die moet worden betaald door een lidstaat die om solidariteit verzoekt. Dit voorstel neemt deze belemmering weg, aangezien de nieuwe regels verduidelijken welke elementen standaard een “billijke compensatie” voor solidariteit vormen indien de lidstaten het niet vooraf eens konden worden over deze compensatie. De compensatie voor solidariteit zal gebaseerd zijn op de gemiddelde marktprijs van gas gedurende de laatste dertig dagen voorafgaand aan het verzoek om bijstand van de verzoekende lidstaat. Het voorstel verduidelijkt verder dat de lidstaten binnen twaalf uur moeten reageren en de overeengekomen solidariteitsmaatregelen binnen drie dagen moeten verstrekken.
Het voorstel breidt het toepassingsgebied van de solidariteitsverplichting uit tot lidstaten met lng-installaties die niet rechtstreeks verbonden zijn met de om solidariteit verzoekende lidstaat, indien de verzoekende lidstaten over de nodige infrastructuur beschikken om dit lng te ontvangen.
Tot slot bevat de nieuwe verordening ook een voorstel voor een toewijzingsmechanisme dat van toepassing is in geval van een noodsituatie op EU- of regionaal niveau. In dergelijk geval moet de Raad op grond van een voorstel van de Commissie een besluit kunnen nemen over een passende toewijzing van de in de EU beschikbare gascapaciteit aan de lidstaten die door de noodsituatie worden getroffen.
Hoe zullen de aangenomen oplossingen de integriteit van de interne markt in stand houden?
Het voorstel is verenigbaar met de regels inzake de interne markt voor energie, met inbegrip van de mededingingsregels van de EU. Functionerende grensoverschrijdende energiemarkten zijn van cruciaal belang om de bevoorradingszekerheid te waarborgen in een situatie van leveringstekorten.
Daartoe voorziet het voorstel specifiek in waarborgen voor grensoverschrijdende stromen en machtigt het de Commissie om een bevoegde instantie of lidstaat te verzoeken maatregelen te nemen in geval van onnodige beperkingen van grensoverschrijdende gasstromen, toegang tot gasinfrastructuur of maatregelen die de gaslevering in een andere lidstaat in het gedrang brengen.
Het gezamenlijk aankoopmechanisme in het kader van de voorgestelde verordening moet in overeenstemming zijn met de mededingingsregels van de EU en de integriteit van de interne markt in stand houden. Daarom moeten ondernemingen, om gezamenlijke aankoop doeltreffend te gebruiken en gasovereenkomsten te sluiten met leveranciers die inschrijven op een aanbesteding de aankoopvoorwaarden, zoals volumes, gasprijs, leveringspunten en termijnen, coördineren binnen de grenzen van het Unierecht. Gasbedrijven en ondernemingen die gas verbruiken die deelnemen aan een inkoopconsortium moeten ervoor zorgen dat de direct of indirect uitgewisselde informatie beperkt blijft tot wat strikt noodzakelijk is voor de gezamenlijke aankoop van gas, in overeenstemming met artikel 101 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU). Gezien de uitzonderlijke omstandigheden in het licht waarvan de mededingingsregels worden toegepast, heeft de Commissie aangegeven dat zij bereid is ondernemingen bij de opzet van het consortium voor de aankoop van gas te begeleiden en overeenkomstig artikel 10 van Verordening (EG) nr. 1/2003 een besluit te nemen over de niet-toepasselijkheid van de artikelen 101 en 102 VWEU indien relevante waarborgen worden opgenomen en nageleefd.
Ten slotte zal versnippering van de interne markt worden voorkomen door ervoor te zorgen dat het marktcorrectiemechanisme voor aardgastransacties op de TTF-spotmarkt zodanig wordt opgezet dat stromen binnen de EU niet worden verhinderd.
Wat stelt de Commissie voor om de gevolgen van de energieprijzen op de financiële markten aan te pakken?
De huidige druk op de elektriciteitsmarkten is voornamelijk te wijten aan de agressie van Rusland tegen Oekraïne en de Russische manipulatie van de gaslevering. Dit is een uitzonderlijke situatie voor de energiemarkten, met een aantal secundaire effecten op de markten voor energiederivaten. De markten voor energiederivaten spelen een cruciale rol omdat zij energiebedrijven in staat stellen hun risico's af te dekken, bijvoorbeeld de groothandelsprijs die zij voor hun leveringen moeten betalen of de verwachte outputprijs waartegen zij gas of elektriciteit kunnen verkopen.
De Commissie heeft nauw samengewerkt met de ESMA en de Europese Bankautoriteit (EBA) om de goede werking van de Europese groothandelsmarkten voor energie te ondersteunen. Ingevolge deze samenwerking stelt de Commissie vandaag een aantal maatregelen voor met betrekking tot derivaten, handel en benchmarks, waarbij zij ervoor zorgt dat de risico's voor de financiële stabiliteit worden beperkt en adequaat worden getemperd.
Wat derivaten betreft, heeft de Commissie overeenkomstig het advies van de ESMA twee maatregelen vastgesteld om de liquiditeitsstress te verlichten die sommige energiebedrijven momenteel ondervinden. De eerste maatregel zal de clearingdrempel voor grondstoffen optrekken van 3 miljard € naar 4 miljard €. Dit betekent dat energiebedrijven meer over-the-counter-transacties mogen aangaan zonder aan margevereisten te moeten voldoen. De tweede maatregel breidt de lijst van in aanmerking komende activa die als zekerheid kunnen dienen om aan margeopvragingen te voldoen, tijdelijk uit, bijvoorbeeld door hieraan onder voorwaarden overheidsgaranties en niet door zekerheden gedekte bankgaranties toe te voegen.
Wat de handel betreft, stelt de Commissie een in de tijd beperkte maatregel voor om om te gaan met overmatige volatiliteit op de markten voor gas- en elektriciteitsderivaten, met handhaving van de prijsvormingsprocessen. Het nieuwe tijdelijke mechanisme tot instelling van een plafond voor prijspieken binnen de dag zal buitensporige prijsvolatiliteit voorkomen en extreme prijspieken in de prijzen op de markt voor energiederivaten voorkomen. Een dergelijk mechanisme zal zorgen voor een deugdelijker mechanisme voor prijsvorming op die markten, waardoor de energieleveranciers in de EU worden beschermd tegen grote opwaartse prijsbewegingen binnen de dag en worden geholpen hun energievoorziening op middellange termijn veilig te stellen.
Wat ten slotte benchmarks betreft, neemt de Commissie stappen om een benchmark voor lng te ontwikkelen die de prijs die de EU betaalt voor haar gasinvoer beter weergeeft. De Commissie heeft een kloof vastgesteld tussen de spotmarktprijzen van lng en sommige indexen die als maatstaf voor de prijzen van de invoer van lng in Europa worden gebruikt en die beperkingen inhouden, zoals de gevolgen van leveringen via pijpleidingen en de manipulatie van gas door Rusland. Dit rechtvaardigt de vaststelling van een specifieke benchmark voor lng.
De Commissie heeft daarom voorgesteld het ACER te machtigen om prijsanalyses met betrekking tot lng-transacties te verzamelen, te verwerken en bekend te maken.
Om de integriteit van de groothandelsmarkt voor energie te waarborgen, is de Commissie ingenomen met het feit dat het ACER en de Europese Autoriteit voor effecten en markten (ESMA) hun samenwerking versterken met de oprichting van een nieuwe gezamenlijke taskforce. Dit zal hun vermogen versterken om mogelijke marktmanipulatie en -misbruik op de Europese spot- en markten voor energiederivaten te monitoren en op te sporen.
Waarom verandert u de regels inzake zekerheden?
Het grootste deel van de handel in energiederivaten vindt plaats op gereglementeerde (termijn)markten en wordt centraal gecleard via centrale clearingtegenpartijen (CTP's). Op dergelijke markten biedt het huidige regelgevingskader de nodige waarborgen voor financiële stabiliteit, zoals margevereisten voor clearing tussen kopers en verkopers: indien een partij in gebreke blijft, worden de andere marktdeelnemers tegen dit risico beschermd.
Tegen de achtergrond van de scherpe stijging van de gas- en elektriciteitsprijzen in het afgelopen jaar hebben energiebedrijven dienovereenkomstig hogere bedragen aan zekerheden in de vorm van contanten moeten stellen aan CTP's, aangezien margeopvragingen in overeenstemming met de prijzen zijn gestegen. Dit heeft geleid tot liquiditeitsproblemen voor energiebedrijven.
Om die niet-financiële tegenpartijen, met name energiebedrijven, snel enige verlichting te bieden, is het belangrijk de lijst van in aanmerking komende zekerheden bij CTP's uit de EU zo snel mogelijk uit te breiden.
Om deze stress te verlichten, heeft de Commissie vandaag een gedelegeerde handeling vastgesteld die het gebruik van niet door zekerheden gedekte bankgaranties en overheidsgaranties onder bepaalde voorwaarden toestaat als in aanmerking komende zekerheid voor het voldoen aan margeopvragingen. Deze maatregel is in overeenstemming met het voorstel van de ESMA van 14 oktober 2022. Hij is tijdelijk en verstrijkt twaalf maanden na de inwerkingtreding. Afhankelijk van de ontwikkeling van de situatie op de markten voor energiederivaten is de Commissie bereid de ESMA te verzoeken om een verlenging van die tijdelijke maatregelen te overwegen. Daarnaast heeft de ESMA richtsnoeren uitgevaardigd ter verduidelijking van het in aanmerking komen van andere activa, zoals commercial paper of EU-obligaties, om te dienen als zekerheid bij het voldoen aan margeopvragingen.
Waarom verhoogt u de clearingdrempel? Wat betekent dat in de praktijk?
De clearingdrempel voor grondstoffenderivaten, die onder de verordening Europese marktinfrastructuur (EMIR) valt, is sinds 2013 niet meer herzien. De Commissie verhoogt deze drempel vandaag om rekening te houden met de inflatie en het feit dat de prijs van sommige derivaten en grondstoffenderivaten sterk is gestegen en veel volatieler is geworden als gevolg van de Russische invasie van Oekraïne.
Om rekening te houden met de gevolgen van hoge energieprijzen voor niet-financiële tegenpartijen in de EU, zoals energiebedrijven, heeft de ESMA voorgesteld de clearingdrempel voor grondstoffenderivaten op te trekken van 3 miljard € tot 4 miljard €. Dit betekent dat de energiebedrijven meer over-the-counter-derivatentransacties mogen aangaan zonder aan marginvereisten te moeten voldoen.
Meer informatie