Artikel 122: Gratie, amnestie
-
1.Gratie wordt verleend bij koninklijk besluit na advies van een bij de wet aangewezen gerecht en met inachtneming van bij of krachtens de wet te stellen voorschriften.
-
2.Amnestie wordt bij of krachtens de wet verleend.
In andere talen:
Inhoudsopgave van deze pagina:
Gratie is de vermindering of het opheffen van de gevolgen van een rechterlijk vonnis. Dus niet alleen vermindering van bijvoorbeeld gevangenisstraf, maar ook van maatregelen die de rechter op kan leggen. Amnestie betekent dat iemand niet meer strafbaar is. De regels voor gratie en amnestie staan in een wet. Dat is de Gratiewet i.
Ten aanzien van het verlenen van gratie vloeit uit artikel 122 van de Grondwet voort, dat gratie mogelijk is niet alleen van straffen, maar ook van door de rechter opgelegde maatregelen.
Bij de gratieverlening dienen procedureregels in acht te worden genomen, die bij of krachtens de wet moeten worden geregeld.
Ter uitvoering van deze grondwetsbepaling is in 1988 de Gratiewet van kracht geworden.
-
1.De regering kan beslissen dat iemand minder of geen straf krijgt (gratie). De regering vraagt eerst advies aan een rechter. De regels voor gratie staan in de wet. In de wet kan ook staan dat iemand anders deze regels maakt.
-
2.De regering en de Eerste en Tweede Kamer kunnen een wet maken, waarin staat dat iemand niet strafbaar meer is (amnestie). In de wet kan ook staan dat iemand anders dat mag.
Uitleg
Als je van de rechter een straf hebt gekregen, kan de regering beslissen je straf te verminderen of je helemaal geen straf te geven. Dit heet gratie. De regering mag dit niet zomaar beslissen. De regering moet eerst een rechter om advies vragen. En de regering moet zich houden aan de regels die in de Gratiewet staan.
Een stap verder dan gratie is amnestie. Bij gratie krijg je geen straf. Maar je blijft wel schuldig. Bij amnestie zegt de regering dat je geen straf krijgt én dat je ook niet schuldig bent. Daarom is hiervoor een wet nodig. In die wet staat dan dat de rechter je schuldig vindt en dat je een straf verdient. En dat de regering en de Eerste en Tweede Kamer vinden dat je gedrag niet strafbaar is. En dat je dus ook geen straf krijgt.
In 2008 heeft prof. dr. C.A.J.M. Kortmann een voorstel gedaan voor een "goede grondwet die inzichtelijk en bij de tijd is". Voor dit artikel deed hij de volgende suggestie:
Artikel 22
De organieke wet regelt de verlening van gratie en amnestie
Aan dit Lichaam behoort, uitsluitender wijze:
-
a.De Magt van Wetgeving, benevens het verklaren, verbeteren, opschorten en afschaffen der Wetten, alles naar en behoudens het voorschrift der Staatsregeling.
-
b.Het besluiten tot Oorlog.
-
c.Het ratificeeren en bekragtigen van alle Tractaaten en Alliantiën met vreemde Mogendheden.
-
d.Het bepaalen der sterkte, aanwerving, afdanking en bezoldiging der Armeën te Lande, van den aanbouw, het equipeeren der Schepen, en het afdanken der Equipagiën, alsmede het in dienst nemen en licentiëeren van vreemde Troepen.
-
e.Het toestaan van verblijf of doortogt aan vreemde Troepen op of over het grondgebied der Republiek, benevens de toelating van vreemde Zeemagt of gewaapende Scheepen in derzelver Havens, beiden op voordragt van het Uitvoerend Bewind i.
-
f.Het kennis nemen van den Staat van 's Lands Fortificatiën, Magazijnen, Arsenaalen, Werven enz., jaarlijks intezenden door het Uitvoerend Bewind i.
-
g.Het kennis nemen van den staat van 's Lands Financiën; van zes tot zes Maanden, mede door het Uitvoerend Bewind inteleveren.
-
h.Het beëordeelen en vaststellen der jaarlijksche begrootingen van Staatsuitgaven, zoo gewoone als buitengewoone, en het aan zig doen verändwoorden van zoodanige sommen, als het Uitvoerend Bewind, geduurende het afgelopen jaar uit 's Lands Kas ontvangen en uitgegeven heeft.
-
i.Het arresteeren der nodige Reglementen i, betrekkelijk de Algemeene Gewaapende Burgermagt.
-
k.Het bepaalen der Tractementen, Defroijementen, en andere toelagen van alle Ambtenaren, zoo Burgerlijke als Militaire, op voordragt van het Uitvoerend Bewind, voor zoo veel dezelven bij de Staatsregeling niet bepaald zijn.
-
m.Het, des nodig, maaken van nieuwe Ambten, zoo Burgerlijke als Militaire, met bepaaling van derzelver Tractementen en Voordeelen, op voordragt van het Uitvoerend Bewind.
-
n.Het maaken van de nodige wetten en bepaalingen omtrend den Muntslag i en het generaale Muntwezen.
-
o.Het vaststellen van algemeene, zoo gewoone als buitengewoone, belastingen, naar het voorschrift der Staatsregeling, en het maaken van Financiëele Inrigtingen.
-
p.Het vaststellen van eenen algemeenen voet op het werk der Posterijen, door de geheele Republiek, en het bepaalen van algemeene voorzieningen dien aangaande.
-
q.Het verleenen van gratie, na ingenomen consideratiën, en op gunstig bericht van den Regter, aan wien de zaak behoort.
-
r.Het toestaan van remissie van gratie aan Schuldenaaren van den Staat.
-
s.Het toeleggen van belooningen, en verleenen van van Pensioenen, op voordragt van het Uitvoerend Bewind, mids volgende het voorschrift art. 57 i en 58 i der Burgerlijke en Staatkundige Grondregelen.
-
t.Eindelijk, het bepaalen en regelen van alles, waarin door de Staatsregeling, en de voorhanden zijnde Wetten, niet mogt voorzien zijn.
Het Wetgevend Lichaam verleent by uitsluiting dispensatie van Wetten, als mede, na ingenomen te hebben het advis van het Nationaal Gerechtshof, abolitie en remissie van straffen, by Rechterlyke Sententiën opgelegd.
De Vergadering van Hun Hoog Mogenden verleent, op voordragt van den Raadpensionaris, na ingenomen advies van het Nationaal Geregtshof, Gratie, Abolitie, of Remissie van straffen, bij regterlijke vonnissen opgelegd.
De Koning heeft het regt van gratie, abolitie of remissie van straffen, bij Regterlijke Vonnissen opgelegd. Niet te min vermag hij dat regt niet oefenen, dan na alvorens de Leden van het Nationaal Geregtshof in geheime Rade te hebben gehoord.
De Souvereine Vorst verleent gratie, abolitie en remissie van straf, na ingenomen advies van den Hoogen Raad der Vereenigde Nederlanden.
De Koning heeft het regt van gratie van straffen, door regterlijke vonnissen opgelegd.
Wanneer het veroordeelingen betreft tot drie jaren gevangenis en daar beneden en tot geldboete, hetzij te zamen, hetzij afzonderlijk, oefent de Koning dat regt uit, na gehoord advijs van den regter, die het vonnis heeft gewezen; in de overige zaken, na gehoord advijs van den Hoogen Raad.
Amnestie en abolitie worden niet dan door eene wet toegestaan.
De Koning heeft het regt van gratie van straffen door regterlijk vonnis opgelegd.
Hij oefent dat regt uit na het advies te hebben ingewonnen van den regter daartoe bij algemeenen maatregel van bestuur aangewezen.
Amnestie of abolitie worden niet dan bij eene wet toegestaan.
-
1.Gratie wordt verleend bij koninklijk besluit na advies van een bij de wet aangewezen gerecht en met inachtneming van bij of krachtens de wet te stellen voorschriften.
-
2.Amnestie wordt bij of krachtens de wet verleend.