AOW-opbouw bij werk en verblijf in buitenland

Een belangrijke vraag bij elke emigratie, tijdelijke uitzending naar het buitenland of remigratie, is of er nog recht bestaat op een AOW-uitkering als je je 65ste verjaardag bereikt. En zo ja, of je gekort wordt op deze uitkering of dat je recht hebt op uitbetaling van het gehele bedrag aan AOW.

Hoe zit het bijvoorbeeld als je ook in jouw 'buitenlandse periode' premies betaald heeft? Heb je dan altijd recht op een volledige uitkering?

Als hoofdregel voor de volksverzekeringen, waar de AOW een onderdeel van is, geldt dat je AOW opbouwt gedurende 50 jaar, namelijk van je 15de tot je 65ste. Als je deze gehele periode in Nederland hebt gewoond en gewerkt, heb je recht op een volledige uitkering.

Als je een periode niet verzekerd bent geweest voor de volksverzekeringen, heeft dit als gevolg dat je met 2% op je uitkering wordt gekort voor elk jaar dat je niet verzekerd was. Belangrijk is dus om vast te stellen waar je verzekerd bent voor de volksverzekeringen, zodat je weet waar je recht op hebt na je 65ste verjaardag. In Europa is er een speciale verordening van toepassing op basis waarvan wordt vastgesteld onder welk sociaal verzekeringsstelsel je valt in een zogenaamde grensoverschrijdende situatie.

Niet of juist dubbel verzekerd

In Europa geldt dat er een speciale verordening is die de sociale zekerheid van de Europese onderdanen regelt. Er is weliswaar geen sprake van een volledig Europees systeem, maar er vindt wel coördinatie plaats tussen de verschillende sociale zekerheidsstelsels van de lidstaten. Het doel hiervan is te voorkomen dat mensen niet verzekerd zijn of juist dubbel verzekerd zijn.

Op 1 mei 2010 is een nieuwe Europese Verordening over de sociale zekerheid in werking getreden waardoor de verschillende situaties nog beter op elkaar zijn afgestemd. Als je naar een land buiten Europa emigreert of wordt uitgezonden, is het antwoord op de vraag waar je verzekerd bent afhankelijk van het sociale zekerheidsverdrag dat Nederland heeft gesloten met het betreffende land.

Als hoofdregel geldt binnen Europa dat je sociaal verzekerd bent in het land waar je werkt. Bij tijdelijke uitzending kun je daarnaast verzoeken om voor de periode van uitzending verzekerd te blijven in het land waar je woonde. Als je in meer dan twee landen werkt, dan geldt als hoofdregel dat je verzekerd bent in het land waar je ook woont.

Tot slot bestaat er nog de mogelijkheid van vrijwillige verzekering. Voor dit stuk gaat het te ver om de toewijzingsregels van de sociale zekerheid verder diepgaand te bespreken; er zijn legio situaties te bedenken en het is zeer afhankelijk van de exacte feiten onder welke sociale zekerheidswetgeving je valt.

Op 8 juli 2010 heeft de rechtbank Amsterdam geoordeeld dat een ondernemer die in België woonde, maar eveneens werkzaam was in Nederland, geen recht had op een AOW uitkering voor de periode dat hij in België heeft gewoond. Met andere woorden: de ondernemer werd gekort op zijn AOW uitkering met 2% per jaar dat hij niet in Nederland verzekerd was.

Op zich is dit nieuws niet verrassend. De vraag is waar de man verzekerd was voor de sociale verzekeringen, blijkbaar is het antwoord België, dus bestaat er slechts recht op een 'gekorte' AOW uitkering uit Nederland. In dit geval had de ondernemer echter wel premies in Nederland betaald in de periode dat hij in België woonde.

Moet je je zorgen maken?

Ook had hij de SVB verschillende malen om een verklaring gevraagd waarom hij in Nederland sociaal verzekerd was, de SVB heeft deze verklaringen verstrekt. Toch oordeelde de rechtbank dat de man geen recht had op een AOW uitkering over de periode dat hij in Nederland wel premies heeft betaald. Hierdoor komt de vraag op: moet je je zorgen maken? Is jouw eigen AOW uitkering nog wel veilig?

Om je direct gerust te stellen: ik denk in de meeste gevallen van wel. In de eerste plaats omdat de Europese regelgeving onlangs is vernieuwd en een aantal bestaande, lastige situaties is opgelost. Eén van deze lastige situaties was een geval als door de rechtbank beslist.

Daarnaast geldt voor de meeste mensen dat er geen discussie bestaat over de vraag waar zij sociaal verzekerd zijn. Als duidelijk is waar je verzekerd bent, dan zal dit door de SVB ook juist worden vastgesteld. Bij de zaak bij de rechtbank Amsterdam, geldt dat de SVB de situatie niet juist heeft beoordeeld omdat de SVB ervan uitging dat er sprake was van loondienst terwijl de man eigenlijk als zelfstandige aan het werk was. Dit kan gevolgen hebben voor de vraag waar je sociaal verzekerd bent.

Ondernemer of werknemer

Tot slot is het wel aan te raden om belangrijke stukken te bewaren, zodat je eventueel op een later moment kunt aantonen dat je daadwerkelijk in een bepaald land heeft gewerkt en in welke hoedanigheid (ondernemer of werknemer). De ondernemer uit de zaak bij de rechtbank had geen gegevens uit de periode waar de vraag betrekking op had bewaard, hij kon dus niets aantonen.

Moeten we tot slot nog medelijden hebben met de ondernemer uit de zaak bij de rechtbank Amsterdam? Ja en nee. Er is beslist dat hij niet in Nederland sociaal verzekerd was, ondanks dat hij premies heeft betaald. Minister Donner heeft echter al aangegeven dat de ondernemer deze premies krijgt teruggestort. Het is dus niet zo dat de man zijn geld kwijt is.

Daarnaast is het mogelijk dat de Belgische overheid zal beslissen dat hij in België nog premies moet betalen en dus voor een groot deel onder de Belgische sociale zekerheid valt. Afhankelijk van hoeveel de man in België nog moet betalen en wat de hoogte en duur van de uitkeringen in België is, hoeft het dus niet slecht voor de ondernemer uit te pakken. Als hij in België geen premies is verschuldigd, heeft hij in ieder geval zijn gestorte premies teruggekregen.

Over Femke Eldert

Femke Endert is assistent- belastingadviseur bij JAN Accountants & Belastingadviseurs, afdeling Landsmeer. Nederlanders in binnen- en buitenland kunnen bij haar terecht voor hun belastingaangifte, informatie over belastingverdragen en andere fiscale onderwerpen.