Informatiegebrek bij aanraking met justitie binnen EU

Op vakantie of op zakenreis in een ander Europees land in aanraking komen met justitie: daar reken je meestal niet op. Gebeurt het toch, dan worden je rechten beschermd door Europese verdragen i. Maar erachter komen hoe het zit met die rechten kan knap lastig zijn.

Jaarlijks gaan 37 miljoen Europeanen op vakantie in een ander EU i-land en reizen er 110 miljoen binnen de EU voor hun werk. Onbekend is hoeveel van hen in het buitenland voor de rechter belanden. Maar alleen al het aantal arrestatiebevelen is 140.000, zegt Europees Commissaris i Viviane Reding i van Justitie.

Grote verschillen

Drugs spelen daarbij vaak een rol. Maar de Eurocommissaris benadrukt dat het ook kan gaan om voetbalfans die bij een wedstrijd in een ander land al dan niet per ongeluk tussen de hooligans zijn beland. Of om vakantiegangers die een ernstig verkeersongeval hebben veroorzaakt.

In al deze gevallen hoort het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens ervoor te zorgen dat je op het politiebureau en daarna dezelfde rechten krijgt als thuis. Bijvoorbeeld het recht op een advocaat. Maar vaak moet je om de juiste informatie te achterhalen zelf zowat een juridisch expert zijn, verzucht Reding.

'In zes EU-landen i krijg je alleen mondeling te horen wat je rechten zijn. Stel je voor: je bent in een ver land waar je de taal niet spreekt. Dan kunnen ze net zo goed niets zeggen. Het Europees Parlement i heeft genoeg voorbeelden ervan dat mensen daardoor onschuldig veroordeeld zijn.'

Geen overzicht

Ook dominee Martin Uyttenbosch vermoedt dat er onterecht of te zwaar gestraft wordt doordat mensen niet de juiste informatie krijgen. Voor de stichting Epafras bezoekt hij Nederlanders in buitenlandse gevangenissen. Het 'nette' Europa doet volgens hem niet altijd onder voor ruigere delen van de wereld.

'Met name in Frankrijk, Spanje, Italië en Griekenland proeven we bij veel gevangenen dat ze vergelijkbare ervaringen hebben als in bijvoorbeeld Zuid-Amerika. Zelfs wanneer je Engels spreekt is dat lang niet altijd adequaat. Ook missen ze vaak een tolk, waardoor ze het fijne van wat er speelt niet meekrijgen. En zicht krijgen op welke rechten je hebt duurt vaak erg lang.'

Alleen al in Spanje zitten zo'n driehonderd Nederlanders vast, de meesten vanwege drugs. Maar dat maakt volgens Uyttenbosch niet uit: rekening houden met een mogelijke confrontatie met een buitenlandse rechter doet in de praktijk bijna niemand. Als het toch gebeurt is de eerste reactie paniek.

Informatiebrief

Om een einde aan de problemen te maken heeft commissaris Reding nu voorgesteld overal in de EU een verplichte informatiebrief in te voeren, in alle Europese talen. Luxemburg kwam een paar jaar geleden al met zo'n brief. Inmiddels hebben elf andere lidstaten - waaronder Nederland - dat voorbeeld gevolgd.

Volgens de Eurocommissaris hoeven de resterende lidstaten de bestaande brieven alleen nog maar een beetje aan te passen. Al geeft ze toe dat het meer tijd zal kosten om de politie zover te krijgen dat ze de brieven ook echt gaan gebruiken als ze iemand uit een ander Europees land oppakken.

Ook Martin Uyttenbosch van Stichting Epafras heeft wel vertrouwen in het voorstel. Maar, zegt hij, dan is het wel van belang dat de lidstaten zich er dit keer niet met een jantje-van-leiden van af maken. Ze moeten 'hartstochtelijk' meewerken.

Nieuwslijn Magazine - Perro de Jong