Staten-Generaal
Onder de Staten-Generaal verstaan we de Tweede en Eerste Kamer gezamenlijk. Formeel is er dan ook sprake van de Eerste Kamer der Staten-Generaal i en van de Tweede Kamer der Staten-Generaal i. Beide Kamers kunnen tevens in Verenigde Vergadering i bijeenkomen.
De naam Staten-Generaal (algemene staten) gaat terug tot de Bourgondische tijd. In 1464 werden de Staten voor het eerst door Philips de Goede bijeengroepen. Daarin kwamen de vertegenwoordigers bijeen van de 17 Bourgondische landsdelen in de Lage Landen.
Tegenwoordig is de Staten-Generaal sterk veranderd ten opzichte van de Bourgondische tijd. Hieronder is per onderwerp te vinden hoe de Staten-Generaal vandaag de dag werkt en hoe het zich heeft ontwikkeld.
Inhoudsopgave van deze pagina:
De Staten-Generaal kent twee Kamers met vergelijkbare posities. Over het algemeen kan gezegd worden dat de Tweede Kamer meer rechten heeft dan de Eerste Kamer door de beschikking over het recht van initiatief i en het recht van amendement i. Desalniettemin moeten bewindslieden wetsvoorstellen in zowel de Eerste als de Tweede Kamer verdedigen en is er geen formele rangorde tussen de beide Kamers. De Staten-Generaal kent daarmee intern een aantal verhoudingen en begrippen die in meer of mindere mate van toepassing zijn op beide Kamers.
Binnen de Staten-Generaal hebben zowel de Eerste als de Tweede Kamer de taak om het kabinet te controleren. In theorie hebben beide Kamers nagenoeg dezelfde controlerechten, die samenhangen met de grondwettelijke inlichtingenplicht van de regering. Bij de controletaak van de Staten-Generaal zijn verschillende parlementaire rechten van belang. Er is verschil tussen de wijze waarop Tweede en Eerste Kamer gebruikmaken van deze rechten.
De Staten-Generaal bestaat uit 225 leden. 150 leden vormen samen de Tweede Kamer i en de andere 75 leden maken deel uit van de Eerste Kamer i. De leden van de Tweede Kamer worden direct gekozen tijdens de Tweede Kamerverkiezingen i. Eerste Kamerleden worden indirect gekozen: tijdens de Provinciale Statenverkiezingen i kiezen burgers de leden van de Provinciale Staten i en die leden kiezen vervolgens de Eerste Kamerleden.
In de Staten-Generaal worden alle besluiten genomen in vergaderingen. Het is gebruikelijk dat vergaderingen van de Eerste en Tweede Kamer openbaar zijn. De openbare vergaderingen zijn ook online te volgen. Kamerfracties overleggen ook in fractievergaderingen. Dan wordt afgestemd wat de standpunten van de fractie zijn. De fractievergaderingen zijn wel besloten. De notulen van de openbare vergaderingen worden de 'handelingen i' genoemd.
Tijdens de Republiek (1588-1795) was de Staten-Generaal i de vergadering van de Republiek der zeven Verenigde Provincies (Gelderland, Holland, Zeeland, Utrecht, Friesland, Overijssel en Stad en Lande van Groningen). De Staten-Generaal was toen de soevereine macht (confederale regering) van de Republiek.
Zij voerde ook het bewind over de Generaliteitslanden (de gebieden die niet tot een provincie behoorden) en hield toezicht over de Verenigde Oostindische Compagnie en de West-Indische Compagnie. Sinds 1585 komt de Staten-Generaal in Den Haag bijeen.
De zeven provincies hadden ieder een vast aantal afgevaardigden, die als afgezanten waren te beschouwen. Zij waren 'gedeputeerde ter Staten-Generaal' en hadden de titel 'Hunne Hoogmogende Heren'. De afgevaardigden kwamen met duidelijke instructies van hun provincie naar Den Haag en voerden desgewenst opnieuw overleg over hun standpuntbepaling (last en ruggespraak i). Op 1 maart 1796 werden de toenmalige Staten-Generaal opgevolgd door de (Eerste) Nationale Vergadering i.
Sinds 1814 bepaalt de Grondwet dat de Staten-Generaal het gehele Nederlandse volk vertegenwoordigen. Last en ruggespraak werden toen verboden (sinds de Grondwetsherziening van 1983 is het verbod op houden van ruggespraak vervallen).
In 1814-1815 i bestond de Staten-Generaal uit één Kamer. In 1815 kwamen er vanaf de buitengewone zitting i van 21 september twee Kamers.
Meer over