Nederland houdt pensioen liever binnen de grens

Het lijkt heel logisch. Brussel wil werknemers stimuleren om makkelijker de grens over te steken en in een ander EU i-land werk te zoeken. Maar dan moet hij of zij wel zijn reeds opgebouwde pensioen kunnen meenemen. De Europese Commissie i kwam dus met een plan om dat mogelijk te maken maar stuitte op hevig verzet, onder meer van Nederland.

De Nederlandse regering voelt er niets voor om pensioenen overdraagbaar te maken, zodat je je opgebouwde pensioenrechten kan meenemen naar het buitenland. Pieter Omtzigt, pensioenspecialist van de CDA-fractie in de Tweede Kamer, haast zich om het Nederlandse standpunt toe te lichten.

"Natuurlijk vinden wij het prachtig als een Nederlander die naar Spanje verhuist, daar van zijn in Nederland gespaarde pensioen kan genieten. Maar hij moet niet verplicht worden om die pensioenrechten in een Spaans pensioenfonds onder te brengen, zoals de Commissie wilde".

Grondwet

Bij de heronderhandelingen over de Europese Grondwet bedong Nederland dan ook met succes dat lidstaten het recht behielden om zelf over hun pensioenen te beslissen en niet Brussel.

De verklaring is simpel. Nederland behoort met het Verenigd Koninkrijk, Denemarken en Finland tot een van de weinige landen binnen Europa die zijn pensioenen goed heeft geregeld. Deze landen kennen namelijk een systeem waarbij werknemers, al of niet via hun werkgever, zelf voor hun eigen pensioen sparen. Dat systeem is dus niet gevoelig voor het spook van de vergrijzing, omdat iedereen, jong of grijs, zijn eigen persoonsgebonden pensioen opbouwt.

Omslagstelsel

In landen als Frankrijk, Duitsland en Italië, die een zogeheten omslagstelsel kennen, dreigt de vergrijzing wel voor grote financiële problemen te zorgen. In dat stelsel betaalt de werkende bevolking via afdracht van belasting namelijk voor de ex-werknemers die op datzelfde moment pensioen genieten. Maar naarmate de vergrijzing toeslaat moet dus een steeds kleiner deel werkende bevolking de pensioengelden opbrengen voor een groeiend leger van gepensioneerden.

In het voorstel van de Europese Commissie werden landen als Italië met zo'n omslagstelsel daarom vrijgesteld. Ze zouden geen pensioenrechten hoeven overdragen aan andere EU-landen voor werknemers die zich daar vestigden.

"Nederland zou dus wel geld moeten overdragen aan Italië voor iemand die in Italië gaat werken, omdat wij onze zaken goed geregeld hebben. Maar als hij na een paar jaar terugkeert naar Nederland hoeft Italië geen pensioenrechten over te dragen", legt Omtzigt uit. Nederland zou dus in feite de prijs moeten betalen voor het feit dat Italië zijn zaken niet goed geregeld heeft.

Aanspraak

Maar voor Omtzigt zijn er meer bezwaren. Zo kent Duitsland bijvoorbeeld lange wacht- of drempeltijden. Je moet een paar jaar in Duitsland hebben gewerkt voordat je aanspraak kan maken op je opgebouwde pensioenrechten. "Als je binnen die paar jaar weer verhuist naar Nederland of een ander land kan je die pensioenrechten dus ook niet meenemen".

Omtzigt is er zonder meer voor dat Europa dit soort verschillen met Europese regels recht trekt of harmoniseert zoals dat in Brussels jargon heet. Maar hij houdt de zeggenschap over Nederlandse pensioenen toch liever in eigen hand zolang de verschillen binnen Europa zo groot zijn. En dan gaat het ook om bijvoorbeeld de leeftijd waarop mensen met pensioen gaan of de belasting die over de pensioenen geheven wordt. Op sociaal terrein heeft Europa nog een lange weg te gaan.