Duovoorzitterschap EU omstreden

Twee kapiteins op een schip. Volgens de Duitse bondskanselier Gerhard Schröder en de Franse president Jacques Chirac moet de Europese Unie i in de toekomst door twee voorzitters geleid worden. Het Europese parlement i kiest één van de twee; de ander wordt gekozen uit de Europese regeringsleiders, die verenigd zijn in de Europese Raad i.

Het lijkt het ultieme compromis, vooral ook bedoeld om andere Europese lidstaten - met name de kleinere - de pas af te snijden. Voor de Frans-Duitse motor, die de afgelopen tijd veelvuldig haperde, was het nu of nooit. Lang hebben de twee Europese grootmachten tegenover elkaar gestaan als het ging om de toekomstige bestuurlijke inrichting van Europa. Met het dubbele voorzitterschap billijkt Frankrijk dat een van de leiders door het Europese Parlement wordt gekozen. Duitsland op zijn beurt accepteert dat de Europese Raad de tweede voorzitter uit haar midden kiest.

Een compromis, maar de Franse president Jacques Chirac is er dik tevreden mee: "opnieuw is aangetoond hoe goed de Duits-Franse motor werkt".

Prodi, kleine landen tegen

Maar Romano Prodi, de huidige voorzitter van de Europese Commissie i, is allerminst gecharmeerd van het voorstel voor een dubbel leiderschap. Volgens hem komt daarmee de daadkracht van de Unie in gevaar en schept het - welke taakverdeling je tussen beiden ook verzint - alleen maar onduidelijkheid voor de burgers. En dat laatste is nu al een gevoelig probleem voor de Europese Unie.

De kleinere lidstaten - waaronder Nederland - vinden het Frans-Duitse voorstel een slecht scenario. Een gekozen leider door het Europese Parlement is goed. Dat parlement is tenslotte zelf ook gekozen door de Europese kiezers. Maar PvdA-europarlementariër Max van den Berg ziet niets in de gekozen voorzitter uit de Europese Raad. Hij is bang dat de grote landen onderling dat baantje aan elkaar gaan toewijzen en de kleinere lidstaten staan dan buiten spel.

Bovendien kan die voor vijf jaar gekozen voorzitter - de regeringsleider van een grote Europese staat - ruimschoots op de voorgrond treden en de indirect door de burgers gekozen leider naar de achtergrond dringen. Twee voorzitters is misschien geen slechte optie, maar de leider uit de Europese Raad moet - net als het leiderschap van de EU nu - blijven roteren; ieder half jaar is een van de Europese lidstaten aan de beurt.

Meer gewicht

Toch is het Frans-Duitse compromis misschien een van de weinige begaanbare wegen. En naast de mogelijke aantasting van de daadkracht onder een duovoorzitterschap heeft dit compromis ook positieve kanten. De Europese Unie krijgt als blok meer gewicht als een leider - de voorzitter van de Europese Commissie - indirect door de Europese burgers gekozen wordt. En de Europese lidstaten krijgen op hun beurt een gezicht als een regeringsleider als tweede voorzitter kan functioneren.

Toch blijft het heetste hangijzer met dit voorstel gewoon bestaan. Zolang de twee leiders op één lijn zitten, is er misschien niets aan de hand. Maar wat als er een harde noot moet worden gekraakt en de beide voorzitters zijn het oneens. Dan zijn de poppen aan het dansen.