Presidentschap van Cyprus vereist moed

Demetris Christofias heeft de verkiezingen van het Griekse deel van Cyprus gewonnen. Grote vraag is of Christofias, leider van de communistische partij Akel, het Griekse deel van Cyprus dichter bij hereniging met het Turkse deel kan brengen.

Duizenden opgetogen mensen trokken zondagavond luid toeterend door de straten. Zwaaiend met vlaggen en rode vaandels met het portret van Che Guevara zong en scandeerde de uitzinnige menigte slogans als "Akel, Akel, nu en voor altijd", "Cyprus behoort aan het volk" en "Dit land is van hun en van ons", doelend op de Turks Cyprioten. Grote vreugdevuren werden ontstoken en mensen feliciteerden elkaar met deze ‘fantastische communistische overwinning'.

Eigen president

Eindelijk is het ze dan gelukt een eigen communistische president te kiezen. Want hoewel de communistische partij garant staat voor eenderde van het electoraat, had ze in de ruim tachtig jaar van haar bestaan nooit een eigen kandidaat.

Altijd moest een compromis worden gesloten en werd een onafhankelijk kandidaat of de leider van Diko, de nationalistische partij van de verslagen president Papadopoulos, gesteund.

Maar nu zijn de rollen omgedraaid. De communist Christofias is tot president gekozen met steun van Diko en de socialistische partij Edek.

Veel concessies

De vraag blijft in hoeverre er werkelijk sprake is van een nieuwe koers op Cyprus. De oude coalitie gaat opnieuw de dienst uitmaken. Om de steun van de andere partijen te krijgen, heeft Christofias veel concessies moeten doen. Zo krijgt Diko in elk geval de post van Buitenlandse Zaken en heeft claimt ze een voortzetting van de door Papadopoulos ingezette lijn ten aanzien van de oplossing van het Cypriotische probleem.

Papadopoulos staat in de Europese Unie bekend als 'Mr. No': hij weigert elke concessie aan het Turkse deel van Cyprus. In woorden is hij voorstander van een federaal Cyprus. Maar hij is steeds blijven eisen dat alle Grieks Cypriotische vluchtelingen kunnen terugkeren en de inmiddels meer dan 100.000 Turkse kolonisten moeten vertrekken.

Moed

Ook Christofias riep deze slogans tijdens zijn overwinningsspeech. Talat, de leider van de Turks Cyprioten, belde hem onmiddellijk na zijn overwinning op en nodigde hem uit voor een gesprek. Christofias accepteerde, maar benadrukte nog eens dat elke mogelijke oplossing gebaseerd moet zijn op de resoluties van de Verenigde Naties en door de Europese Unie beschermde rechten.

Met de rigide nationalisten van Papadopoulos in zijn kielzog zal het voor Christofias niet eenvoudig zijn een doorbraak te bewerkstelligen. Hij moet de moed hebben eerlijk te zeggen dat er water bij de wijn moet worden gedaan. Het is onmogelijk om een bizonale oplossing voor te staan en tegelijkertijd het recht van alle vluchtelingen op terugkeer te waarborgen. In 2004 - bij het referendum over een VN-herenigingsplan voor Cyprus - had Christofias de moed niet om impopulaire standpunten te verdedigen. Vraag is of hij dat nu wel zal doen.

Troefkaarten

Christofias, opgeleid in de Sovjet-Unie, spreekt vloeiend Russisch en president Poetin is zijn grote vriend. Ook heeft de nieuwe Cypriotische voorman uitstekende relaties met de Chinese leiders. Voor een oplossing van het Cyprus probleem zal hij zeker deze troefkaarten gebruiken en zich met name richten op steun van Rusland en China in de VN-Veiligheidsraad.

Hoe hij de contacten met de VS en Europa zal regelen, moet nog worden afgewacht. Groot-Brittannië en de Verenigde Staten werden door Christofias regelmatig in niet mis te verstane bewoording aangeduid als 'aanstichters van het kwaad in Cyprus' en als 'onvervalste bondgenoten van Turkije'. Christofias' Akel-partij was ook altijd fel tegenstander van de Europese Unie, met haar vrijemarkt-ideologie en globaliseringsinitiatieven. Akel stemde tegen de Europese grondwet en ijverde voor uitstel van de invoering van de euro in Cyprus.

Billen bloot

De vraag is nu hoe over het Lissabon Verdrag gaat worden gestemd. Christofias wilde over deze aangepaste Europese grondwet voorafgaand aan zijn verkiezing geen uitspraak over doen, maar moet uiteindelijk toch met de billen bloot. Als steunpilaar van de militante en machtige vakbonden zal het moeilijk voor hem worden mee te gaan in het bevorderen van de vrijemarkteconomie. Hoe hij dat in overeenstemming kan brengen met zijn partij-ideologie, zal vanuit Europa met grote belangstelling worden gadegeslagen.