34516 - Opnemen van een algemene bepaling in de Grondwet (Grondwetswijziging, eerste lezing)

Dit wetsvoorstel werd op 11 juli 2016 ingediend door de minister van Veiligheid en Justitie, Van der Steur i, de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, Blok i, en de minister van Algemene Zaken.

Dit voorstel is gebaseerd op de overweging, dat er grond bestaat een voorstel in overweging te nemen tot verandering van de Grondwet, strekkende tot het opnemen van een algemene bepaling.

Inhoudsopgave van deze pagina:

1. Stand van zaken
2. Kerngegevens
3. Uit de memorie van toelichting
4. Nota's van wijziging en amendementen
5. Moties
6. Documenten
7. Internetconsultatie
8. Woordvoerders
9. Andere bronnen
10. Over dit dossier

Het wetsvoorstel is verheven tot wet (Wet houdende verklaring dat er grond bestaat een voorstel in overweging te nemen tot verandering van de Grondwet, strekkende tot het opnemen van een algemene bepaling) en gepubliceerd in het Staatsblad op 29 maart 2018 (Stb. 2018, 86).

De tweede lezing van dit voorstel vond plaats door middel van wetsvoorstel Verandering van de Grondwet, strekkende tot het opnemen van een algemene bepaling (tweede lezing) i.

Ingediend
11 juli 2016

Volledige titel
Verklaring dat er grond bestaat een voorstel in overweging te nemen tot verandering van de Grondwet, strekkende tot het opnemen van een algemene bepaling

Ondertekening memorie van toelichting

Kamercommissies

De democratie en de rechtsstaat liggen als kernbeginselen tezamen met de grondrechten ten grondslag aan onze Grondwet. Zij zijn gerijpt in een constitutioneel bestel dat zich in de loop van de tijd heeft ontwikkeld en in de Grondwet op samenhangende wijze zijn neerslag heeft gekregen. Voor ons huidige staatsbestel zijn zij dusdanig van belang geworden, dat ze als de grondvesten van onze staat beschouwd kunnen worden.

De democratie, de rechtsstaat en de grondrechten, hebben in de ontwikkeling van het denken over staatsmacht steeds meer vorm gekregen. Aanvankelijk zijn het democratieprincipe en het rechtsstatelijkheidsprincipe vooral onafhankelijk van elkaar tot ontwikkeling gekomen. In de loop van de geschiedenis zijn zij in hun conceptuele, politieke en normatieve ontwikkeling echter steeds nauwer met elkaar verbonden geraakt. Zodanig dat zij nu meestal als elkaar complementerende principes worden beschouwd die ertoe dienen om grenzen te stellen aan de uitoefening van overheidsmacht. Soms wordt daarom wel gezegd dat zij twee zijden van dezelfde medaille zijn. Democratie legt de macht in handen van het volk, terwijl tegelijkertijd het rechtsstatelijkheidsprincipe veiligstelt dat machtsuitoefening wordt beperkt door het recht, zodat ook rechten voor minderheden gegarandeerd zijn. De rechtsstaat op zijn beurt garandeert weliswaar de beperking van de macht door het recht, maar deze macht en dit recht dienen wel op democratische wijze gelegitimeerd te zijn, te worden en te blijven. Tegelijkertijd hebben de democratie en de rechtsstaat ieder een eigen waarde, onder meer omdat zij verschillen in gerichtheid. Rechtsstatelijkheid is gericht op het stellen van grenzen aan overheidsoptreden, terwijl democratie veeleer gericht is op het beïnvloeden van overheidsoptreden. Democratie en de rechtsstaat zijn daarom van elkaar te onderscheiden, ook al zijn ze door hun onderlinge samenhang niet te scheiden.

In de ontwikkeling van het denken over staatsmacht zijn, naast democratie en de rechtsstaat, ook de fundamentele rechten van de mens betrokken. Zij zijn sterk verweven met zowel het democratieprincipe als het rechtsstatelijkheidsprincipe. Zo zijn de grondrechten, waaronder het kiesrecht en de vrijheid van meningsuiting, noodzakelijk om het pluralistische karakter van de democratie te garanderen, en stelt de bescherming van de grondrechten de voor een rechtsstaat essentiële grenzen aan machtsuitoefening.

De democratie, de rechtsstaat en de grondrechten zijn in de loop van de geschiedenis steeds essentiëler geworden voor het functioneren van ons staatsbestel. Zij zijn de kernbeginselen waarop onze staat gevestigd is. Toch worden deze kernbeginselen niet expliciet genoemd in onze Grondwet, evenmin als de waarborgfunctie die de Grondwet heeft ten aanzien van deze kernbeginselen. Het wordt als een gemis ervaren dat de Grondwet deze drie kernbeginselen niet met zoveel woorden vastlegt.

De regering beoogt met dit voorstel, dat meteen aan het begin van de Grondwet een algemene bepaling toevoegt, te expliciteren dat de Grondwet de democratie, de rechtsstaat en de grondrechten waarborgt. Dit doet recht aan de gedachte dat het bij deze kernbeginselen niet alleen om een abstract idee gaat die is af te leiden uit de Grondwet als geheel maar om kernbeginselen waarop de Nederlandse democratische rechtstaat is gebaseerd en die als zodanig het waard zijn om vast te leggen. De democratie, de rechtsstaat en de naleving van grondrechten vragen om voortdurend onderhoud en dienen in concrete situaties gewaarborgd te worden om ook daadwerkelijk gestalte te krijgen. De algemene bepaling codificeert de waarborgfunctie van de Grondwet en brengt daarmee het belang van deze functie van de Grondwet voor de democratie, de rechtsstaat en de grondrechten expliciet tot uitdrukking. Door de waarborgfunctie van de Grondwet voor het democratieprincipe, de rechtsstatelijkheid en de grondrechten vast te leggen, krijgt de waarborgfunctie uitdrukkelijk normatieve kracht. Daarmee wordt duidelijk dat de kernbeginselen die aan onze Grondwet ten grondslag liggen ook als zodanig in de Grondwet behoren te worden vastgelegd. Deze expliciete benoeming maakt de waarborgfunctie van onze Grondwet voor de kernbeginselen duidelijker zichtbaar en geeft soliditeit aan de constitutionele verankering van de democratie, de rechtsstaat en de grondrechten als de grondvesten waarop onze Grondwet berust.

Bij dit wetsvoorstel werden vijf amendementen en een subamendement ingediend. Bij dit dossier werden in de Tweede Kamer drie moties ingediend. (39 stuks, sortering omgekeerd chronologisch)   sortering omkeren

S	29 maart 2018, bekendmaking wet, Stb. 2018, 86     Wet van 9 maart 2018, houdende verklaring dat er grond bestaat een voorstel in overweging te nemen tot verandering van de Grondwet, strekkende tot het opnemen van een algemene bepaling -
1	6 maart 2018, stemming(en), 34516     HEK20172018-21-6 Stemming Voorstel wijziging Grondwet tot opneming van een algemene bepaling - vergadering: 6 maart 2018
1	6 maart 2018, stemming(en), 34516     Stemming in verband met het wetsvoorstel Verklaring dat er grond bestaat een voorstel in overweging te nemen tot verandering van de Grondwet, strekkende tot het opnemen van een algemene bepaling (34516) - vergadering: 6 maart 2018
1	26 februari 2018, brief, nr. G     KST34516G Brief van de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties met antwoord op tijdens de plenaire behandeling op 20 februari 2018 gestelde vraag over een nadere reflectie op de normatieve werking van de algemene bepaling
1	20 februari 2018, behandeling, 34516     HEK20172018-20-7 Voorstel wijziging Grondwet tot opneming van een algemene bepaling - vergadering: 20 februari 2018
1	20 februari 2018, behandeling, 34516     HEK20172018-20-5 Voorstel wijziging Grondwet tot opneming van een algemene bepaling - vergadering: 20 februari 2018
1	20 februari 2018, sprekerslijst, 34516     Sprekerslijst - Opnemen van een algemene bepaling in de Grondwet (34.516) vergadering: 20 februari 2018
1	26 januari 2018, sprekerslijst, 34516; 34775 VI     Dinsdag 20 februari 2018, sprekerslijst plenaire vergadering - vergadering: 20 februari 2018
1	24 januari 2018, eindverslag, nr. F     KST34516F Eindverslag
1	10 januari 2018, nadere memorie van antwoord, nr. E     KST34516E Nadere memorie van antwoord
1	31 oktober 2017, nader voorlopig verslag, nr. D     KST34516D Nader voorlopig verslag
1	29 september 2017, memorie van antwoord, nr. C     KST34516C Memorie van antwoord
1	30 augustus 2017, voorlopig verslag, nr. B     KST34516B Voorlopig verslag
2	16 juni 2017, eindtekst,     Eindtekst
1	8 juni 2017, gewijzigd voorstel van wet, nr. A     KST34516A Gewijzigd voorstel van wet
2	6 juni 2017, stemming(en), 34516; 34516; 7; 34516; 8; 34516; 9; 34516; 10; 34516; 11; 34516; 12     HTK20162017-83-11 Stemmingen Voorstel wijziging Grondwet tot opneming van een algemene bepaling - vergadering: 6 juni 2017
2	6 juni 2017, stemming(en), 34516; 14; 34516; 15     HTK20162017-83-12 Stemmingen moties Voorstel verandering van de Grondwet tot opneming van een algemene bepaling - vergadering: 6 juni 2017
2	31 mei 2017, behandeling, 34516; 34516; 13; 34516; 14; 34516; 15; 34516; 13     HTK20162017-81-7 Voorstel wijziging Grondwet tot opneming van een algemene bepaling - vergadering: 31 mei 2017
2	31 mei 2017, motie, nr. 15     KST3451615 Motie Segers/Özütok over het opnemen van internationale mensenrechten in de Grondwet
2	31 mei 2017, motie, nr. 14     KST3451614 Motie Öztürk over het bevorderen van de sociale functie en de kennis van de Grondwet
2	31 mei 2017, motie, nr. 13     KST3451613 Motie Van der Staaij/Van Raak over het niet langer behandelen van het voorstel omdat niet de juiste procedure is gevolgd
2	18 mei 2017, brief,     Verzoek van het lid Koopmans voor agendering van 34516 Wijziging Grondwet strekkende tot het opnemen van een algemene bepaling
2	11 april 2017, amendement, nr. 12     KST3451612 Amendement Baudet over de democratische rechtstaat en soevereiniteit van het Nederlandse volk
2	11 april 2017, subamendement, nr. 11     KST3451611 Subamendement Segers over waarborging van menselijke waardigheid
2	11 april 2017, amendement, nr. 10     KST3451610 Amendement Koopmans over waarborging van de democratische rechtstaat
2	11 april 2017, amendement, nr. 9     KST345169 Amendement Van Engelshoven over een aangepaste versie van de Staatcommissie Grondwet variant
2	11 april 2017, amendement, nr. 8     KST345168 Amendement Öztürk over de extensieve variant
2	11 april 2017, behandeling, 34516     HTK20162017-66-15 Voorstel wijziging Grondwet tot opneming van een algemene bepaling - vergadering: 11 april 2017
2	10 april 2017, amendement, nr. 7     KST345167 Amendement Özütok over waarborging van mensenrechten
2	7 april 2017, sprekerslijst,     Sprekerslijst -
2	31 maart 2017, advies Raad van State en nader rapport, nr. 4     KST345164 Advies Afdeling advisering Raad van State en Nader rapport
2	28 december 2016, nota naar aanleiding van het verslag, nr. 6     KST345166 Nota naar aanleiding van het verslag
2	10 oktober 2016, verslag, nr. 5     KST345165 Verslag
2	11 juli 2016, memorie van toelichting, nr. 3     Memorie van toelichting
2	11 juli 2016, memorie van toelichting, nr. 3     KST345163 Memorie van toelichting
2	11 juli 2016, voorstel van wet, nr. 2     Voorstel van wet
2	11 juli 2016, voorstel van wet, nr. 2     KST345162 Voorstel van wet
2	11 juli 2016, koninklijke boodschap, nr. 1     Koninklijke boodschap
2	11 juli 2016, koninklijke boodschap, nr. 1     KST345161 Koninklijke boodschap

Dit parlementaire dossier is door PDC automatisch samengesteld en verrijkt en redactioneel gecheckt. Op basis van dezelfde methoden en technieken creëert PDC 24/7 actuele dossiers in de Parlementaire Monitor en in de EU Monitor. Met behulp van de monitoren volgt u Den Haag en Brussel op de voet of blikt u terug op eerdere besluitvorming. Neem contact op als u meer wilt weten over de parlementaire data van PDC of over een abonnement op een monitor.