Netcongestie: de nieuwe kredietcrisis?
Gepubliceerd op: 19-02-2025
Stelt u zich voor: u koopt een nieuwbouwwoning, maar zodra de sleutels worden overhandigd, hoort u dat er geen stroom beschikbaar is. U kunt niet koken, uw elektrische auto niet opladen en het warmtepompensysteem blijft stil. Dit is geen toekomstscenario; het gebeurt vandaag al in Nederland. Netcongestie, de overbelasting van ons elektriciteitsnet, heeft daarmee dezelfde verlammende impact op onze samenleving als de kredietcrisis ooit op de economie had, stelt BBB-Kamerlid Henk Vermeer.
Waar de kredietcrisis huizenbouw stopzette en bedrijven naar de rand van faillissement bracht, blokkeert netcongestie nu de verduurzaming van onze samenleving.
Economische en maatschappelijke stilstand
Netcongestie is geen technisch probleem, het is een wezenlijke bedreiging voor de samenleving als geheel. Veel huishoudens hebben de afgelopen jaren de overstap gemaakt naar elektrisch koken en rijden, vaak gedwongen door beleid dat gasvrij bouwen verplicht stelde. Maar nu blijkt dat het net niet kan voldoen aan die eisen. Dat kan overigens voor niemand, die er met gezond verstand naar gekeken heeft, een verrassing zijn. Oneerlijk is het wel: de overheid verplicht burgers tot verduurzaming, maar laat hen vervolgens zonder de benodigde infrastructuur achter.
Ook bedrijven voelen de gevolgen. Voor veel ondernemers die willen uitbreiden of investeren in duurzame technologieën, is het antwoord simpelweg “nee”. Er is geen ruimte op het net. Voor bouwprojecten betekent dit dat woningen niet worden opgeleverd, terwijl de toch al enorme woningnood alleen maar groeit. Netcongestie is daarmee de grootste rem op economische groei, innovatie en maatschappelijke ontwikkeling.
Tijd voor crisisaanpak
Zoals de banken tijdens de kredietcrisis werden gered met een ongekende overheidsinterventie, zo is nu een vergelijkbare aanpak nodig voor ons elektriciteitsnet. Het Hoofdlijnenakkoord zet al belangrijke stappen, zoals prioriteit voor kernenergie en een focus op zon en wind op geschikte locaties zoals daken en infrastructuurzones. Maar dat is niet genoeg. We hebben een crisisaanpak nodig die netcongestie bij de wortel aanpakt:
-
-Versnelde procedures: Elk project dat het net ontlast of verduurzaming mogelijk maakt, moet binnen maximaal vier jaar gerealiseerd kunnen worden: twee jaar voorbereiding, twee jaar uitvoering.
-
-Prioriteren van aansluiting: Geef voorrang aan nieuwbouwwoningen en bedrijven die investeren in netontlasting of duurzame technologieën zoals batterijen en opslag.
-
-Slimme energiehubs: Stimuleer de ontwikkeling van lokale hubs die vraag en aanbod efficiënter koppelen en zo de belasting van het net verlagen.
Stop met focus op wind
De huidige focus op weersafhankelijke energiebronnen zoals zon en wind leidt tot pieken en dalen die ons elektriciteitsnet zwaar belasten. We moeten inzetten op stabiele energievoorziening, gebaseerd op kernenergie, groene waterstof en innovatieve opslagtechnologieën. Het aanleggen van een overgedimensioneerd net, alleen om pieken op te vangen, is geen oplossing. We leggen toch ook geen driebaansweg aan naar een dorpskern omdat het in de spits nogal druk is?
Leren van de kredietcrisis
De kredietcrisis heeft ons geleerd dat we niet kunnen wachten tot een systeem volledig instort voordat we ingrijpen. Een combinatie van kortetermijnmaatregelen en structurele hervormingen is nodig. Alleen investeren in uitbreiding van het elektriciteitsnet is niet genoeg. We moeten tegelijkertijd inzetten op slimme, flexibele oplossingen die bestaande capaciteit beter benutten. Netcongestie is niet zomaar een technisch probleem, het is een sociale en economische crisis in de dop. Als we niet snel handelen, dreigen de energietransitie en onze economie vast te lopen, met grote maatschappelijke frustratie als gevolg. Net zoals we tijdens de kredietcrisis niet konden wachten, kunnen we nu niet langer aarzelen.