36459 - Initiatiefvoorstel Opnemen in de Grondwet van een bepaling betreffende het gezins- en familieleven (eerste lezing)

Dit wetsvoorstel werd op 3 november 2023 aanhangig gemaakt door de Tweede Kamerleden Stoffer (SGP) i, Drost (CU) i, Pouw-Verweij (BBB) i en Palland-Mulder (CDA) i.

Dit voorstel is gebaseerd op de overweging, dat er grond bestaat een voorstel in overweging te nemen tot opneming in de Grondwet van een bepaling betreffende het gezins- en familieleven.

Inhoudsopgave van deze pagina:

1. Stand van zaken
2. Kerngegevens
3. Uit de memorie van toelichting
4. Documenten
5. Andere bronnen
6. Over dit dossier

Het wetsvoorstel ligt bij de Tweede Kamer.

Aanhangig gemaakt
3 november 2023

Volledige titel
Voorstel van wet van de leden Stoffer, Palland, Drost en Pouw-Verweij houdende verklaring dat er grond bestaat een voorstel in overweging te nemen tot het opnemen in de Grondwet van een bepaling betreffende het gezins- en familieleven

Ondertekenende bewindslieden

Kamercommissies

Op 20 september 1993 besloot de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties om de datum van 15 mei te kiezen als de jaarlijkse internationale dag van het gezin.1 De resolutie bracht het gezin in verband met mensenrechten, sociaal beleid, en wereldwijde plannen en actieprogramma's. Gezinnen zijn niet alleen zelf basale eenheden van gemeenschapsleven, maar ze spelen ook een belangrijke rol om te komen tot duurzame ontwikkeling op allerlei niveaus in de samenleving. De bijdrage van het gezin is dus cruciaal om de samenleving te begrijpen en verder te ontwikkelen. Het gezin is de spin in het maatschappelijke web. Daarom was het gezin voor de VN de moeite waard om een dag aan te wijden.

In de Nederlandse politiek is het gezin echter opvallend onopvallend aanwezig. Natuurlijk, er zijn allerlei regelingen die gezinnen ondersteunen en die rekening houden met gezinnen. Afzonderlijke aandacht voor het gezin is echter schaars. Nederland scoort daarom bijvoorbeeld slecht in de Staat van het gezin 2023.2 Het gezin lijkt nauwelijks een politiek thema en als gezinsvriendelijk land scoort Nederland een magere 6,6. Die karige benadering van het gezin is best opvallend, want in het dagelijks leven vervult het gezin een kolossale rol. Ouders besteden uren per dag aan het verzorgen en opvoeden van hun kinderen. De (zorgen over de) ontwikkeling van kind en gezin bepalen mede het welzijn van de ouders. Kinderen leren van hun ouders normen en waarden om in de samenleving goed met elkaar om te gaan. Ouders lezen hun kinderen verhalen voor en bepalen daarmee mede de resultaten van het onderwijs. Dit zijn slechts enkele voorbeelden. Is het tegen deze achtergrond niet apart dat de overheid het gezin als thema nauwelijks op de kaart zet?

Lange tijd leefde wellicht de gedachte dat het gezin het prima kan stellen zonder expliciete aandacht. Het gezin zou uitstekend in staat zijn zichzelf te bedruipen en behoefde geen extra bescherming. In de afgelopen jaren is echter gebleken dat dit beeld geen recht doet aan de werkelijkheid. Er is bijvoorbeeld steeds meer aandacht voor armoede in gezinnen. En de problemen met de uithuisplaatsingen als gevolg van de kinderopvangtoeslagaffaire hebben pijnlijk duidelijk gemaakt dat de bescherming van het gezin in Nederland ernstig tekort kan schieten.3 In deze situaties was zelfs het risico aan de orde dat de schulden als gevolg van de kinderopvangtoeslag uiteindelijk tot maatregelen van kinderbescherming zouden leiden, die ook blijvende uithuisplaatsing van het kind konden betekenen. Het illustreert dat er relaties kunnen bestaan tussen onder andere het systeem van ondersteuning van het gezin, bijvoorbeeld middels de kinderopvangtoeslag, en de bescherming van de fundamentele rechten van het gezin. Om recht te doen aan het gezin is een samenhangende benadering nodig. De zorgen over de kinderopvangtoeslagaffaire en de uithuisplaatsingen waren voor de initiatiefnemers aanleiding om de positie van het gezin in de Grondwet in den brede te bezien.

De initiatiefnemers vinden het niet langer wenselijk dat het gezin een zo onopvallend bestaan leidt in de wetgeving en het overheidsbeleid. Zij willen de positie van het gezin beter beschermen door het in de Grondwet te verankeren. Die verankering heeft als doel om de bescherming van het gezin tegen de overheid duidelijker te waarborgen en bovendien ervoor te zorgen dat de overheid bewust rekenschap gaat geven van de effecten van het beleid en de wetgeving op het gezin, zodat een meer weloverwogen en samenhangend gezinsbeleid ontstaat. Het voorstel werkt deze doelen uit in een viertal onderdelen:

• 1. 

  Eerbiediging van het recht op gezinsleven;

• 2. 

  Wettelijke bescherming van de economische, sociale en culturele belangen van het gezins- en familieleven;

• 3. 

  Recht om zijn of haar biologische ouders te kennen;

• 4. 

  Jaarlijks verslag over de staat van het gezin aan de Staten-Generaal.

De initiatiefnemers hechten eraan reeds hier te benoemen dat naast de aandacht voor het gezin ook het individu en eenpersoonshuishoudens voldoende aandacht verdienen. De aandacht voor het gezin betekent geen miskenning van de zorg voor burgers die buiten een gezinsverband leven. Deze zorg valt echter buiten het bereik van het wetsvoorstel.

Leeswijzer

Paragraaf 2 geeft een beschrijving van de situatie van het gezin in de samenleving en in de politiek. Naast feiten en cijfers komt ook aan bod in hoeverre sprake is geweest van gezinsbeleid. Paragraaf 3 gaat in op het belang van het gezin in de samenleving. Vervolgens richt paragraaf 4 zich op de positie van het gezin in de constitutionele orde, in het bijzonder de Grondwet. In paragraaf 5 geven de initiatiefnemers zich met een beschrijving van de internationale situatie rekenschap van de situatie in andere landen. Daarna volgt in paragraaf 6 een beschrijving van de noodzaak van het voorstel en de overwegingen inzake alternatieven. Paragraaf 7 bevat de inhoudelijke beschrijving van het voorstel. In paragraaf 8 doen de initiatiefnemers verslag van de internetconsultatie en hun reactie daarop. De financiële consequenties komen aan bod in paragraaf 9.

(12 stuks, sortering chronologisch)   sortering omkeren

2	3 november 2023, geleidende brief, nr. 1     KST364591 Geleidende brief
2	3 november 2023, voorstel van wet, nr. 2     KST364592 Voorstel van wet
2	3 november 2023, memorie van toelichting, nr. 3     KST364593 Memorie van toelichting
2	8 november 2023, bijlage bij nr. 3     BLG1115492 Position paper 'Voor werkende ouders' (bijlage bij 36459,nr.3) -
2	8 november 2023, bijlage bij nr. 3     BLG1115493 Advies Raad voor de Rechtspraak Initiatiefwetsvoorstel van het lid Stoffer strekkende tot opname in de Grondwet van een bepaling betreffende het gezin (bijlage bij 36459,nr.3) -
2	8 november 2023, bijlage bij nr. 3     BLG1115494 Reactie op het wetsvoorstel van de Kamerlid Stoffer inzake bescherming van het gezin in de Grondwet (bijlage bij 36459,nr.3) - Kinderombudsman
2	18 december 2023, agenda procedurevergadering, A.C.W. de Vos 2023A01427 31     Agenda procedurevergadering Tweede Kamercommissie voor Binnenlandse Zaken (BIZA) donderdag 21 december 2023 - vergadering: 21 december 2023
2	22 december 2023, besluitenlijst, A.C.W. de Vos 2023A01427 29     Besluitenlijst procedurevergadering Tweede Kamercommissie voor Binnenlandse Zaken (BIZA) donderdag 21 december 2023 - vergadering: 21 december 2023
2	24 januari 2024, bijgewerkte tekst,     Bijgewerkte tekst: bijgewerkt t/m nr. 4 (overnamebrief d.d. 24 januari 2024)
2	24 januari 2024, brief, nr. 4     KST364594 Brief lid / fractie; Brief van de leden Krul, Ceder en Keijzer inzake overname van de verdediging van het initiatiefvoorstel
2	5 februari 2024, agenda procedurevergadering, A.C.W. de Vos 2023A07399 9     Agenda procedurevergadering Tweede Kamercommissie voor Binnenlandse Zaken (BIZA) donderdag 8 februari 2024 - vergadering: 8 februari 2024
2	9 februari 2024, besluitenlijst, 2023A07399 9     Besluitenlijst procedurevergadering Tweede Kamercommissie voor Binnenlandse Zaken (BIZA) donderdag 8 februari 2024 - vergadering: 8 februari 2024

Dit parlementaire dossier is door PDC automatisch samengesteld en verrijkt en redactioneel gecheckt. Op basis van dezelfde methoden en technieken creëert PDC 24/7 actuele dossiers in de Parlementaire Monitor en in de EU Monitor. Met behulp van de monitoren volgt u Den Haag en Brussel op de voet of blikt u terug op eerdere besluitvorming. Neem contact op als u meer wilt weten over de parlementaire data van PDC of over een abonnement op een monitor.