Europol: Council agrees negotiating mandate on new rules to strengthen the role of the agency

De ambassadeurs bij de EU zijn vandaag een onderhandelings­mandaat overeengekomen voor een ontwerpverordening om de Europol-verordening te wijzigen. De voorgestelde aanpassingen gaan over de samenwerking met particuliere partijen, de verwerking van persoons­gegevens voor strafrechtelijke onderzoeken en de rol van Europol op het gebied van onderzoek en innovatie.

Criminelen passen hun werkwijze constant aan, dus als we hen willen tegenhouden moeten wij hetzelfde doen. Nu de grensoverschrijdende en digitale criminaliteit toenemen, moet Europol meer doen om lidstaten te ondersteunen en innovatie in de rechtshandhaving te stimuleren. Dit voorstel met nieuwe regels biedt hiertoe de nodige instrumenten.

Eduardo Cabrita, minister van Binnenlandse Zaken van Portugal

Criminelen en terroristen maken misbruik van de voordelen van de digitale transitie, en hebben tijdens de COVID-19-crisis kans gezien om hun werkwijzen aan te passen of over te gaan op nieuwe criminele activiteiten. Deze dreigingen stoppen niet bij de grens en misdaad­organisaties houden zich bezig met tal van verschillende criminele activiteiten. Dankzij de ontwerpverordening zal Europol in staat zijn om de lidstaten beter te ondersteunen in hun strijd tegen nieuwe dreigingen en modi operandi.

Samenwerking met particuliere partijen

Als gevolg van het toegenomen gebruik van onlinediensten door criminelen beschikken particuliere partijen over steeds meer persoons­gegevens die van belang kunnen zijn voor strafrechtelijke onderzoeken. Aangezien het internet geen grenzen kent, kunnen deze diensten vaak overal ter wereld worden aangeboden. Met de voorgestelde regels kan Europol rechtstreeks persoonsgegevens van particuliere partijen ontvangen en ervoor zorgen dat er een contactpunt is op EU-niveau om datasets uit meerdere rechtsgebieden rechtmatig uit te wisselen. Zo kan Europol de datasets analyseren en zien om welke lidstaten het gaat, om vervolgens de informatie door te geven aan de nationale instanties.

Verwerking van grote datasets

Bij strafrechtelijke onderzoeken worden er steeds meer en steeds complexere gegevens verzameld. De lidstaten kunnen bij hun eigen analyse van de gegevens niet altijd zien of er ook een link met het buitenland is. Wanneer de nieuwe regels ingaan kan Europol grote en complexe datasets verwerken om de lidstaten te helpen bij hun strijd tegen zware criminaliteit en terrorisme. De verordening bevat ook strenge vereisten om ervoor te zorgen dat Europol bij de verwerking van gegevens altijd de grondrechten eerbiedigt, inclusief het recht op privacy. De verordening is op dit punt in lijn met de verordening gegevensbescherming.

Onderzoek en innovatie

Het gebruik van nieuwe technologieën door criminelen brengt risico's met zich mee voor de veiligheid van de EU. Daarom moeten rechtshandhavings­autoriteiten hun technologische capaciteiten versterken. Europol krijgt onder de voorgestelde regels de taak om lidstaten te ondersteunen bij het gebruik van deze opkomende technologieën. Het agentschap moet ook nieuwe benaderingen verkennen en met gemeenschappelijke technologische oplossingen komen, onder meer met behulp van artificiële intelligentie. Hiervoor gelden altijd strenge voorwaarden die de veiligheid en de grondrechten waarborgen.

Samenwerking met derde landen

De lidstaten willen meer mogelijkheden creëren voor samenwerking tussen Europol en belangrijke derde landen dan voorzien in het oorspronkelijke Commissievoorstel. Daarom stellen ze voor om de uitwisseling van persoons­gegevens met landen waar voldoende waarborgen gelden mogelijk te maken. Die waarborgen moeten besloten liggen in een juridisch bindend instrument of Europol zelf moet hebben beoordeeld dat deze aanwezig zijn.

Samenwerking met Europees Openbaar Ministerie i

Europol moet nauw samenwerken met het Europees Openbaar Ministerie (EOM) en de onderzoeken van het EOM, op zijn verzoek, ondersteunen. Elke criminele gedraging die onder de bevoegdheid van het EOM valt, moet Europol onmiddellijk melden bij dit orgaan. Om de operationele samenwerking tussen de twee organen te verbeteren, staan er in de ontwerpverordening ook regels over toegang voor het EOM tot de gegevens van Europol.

Achtergrond

Dit voorstel werd op 9 december 2020 ingediend door de Europese Commissie. Zodra het Europees Parlement zijn mandaat heeft bepaald, kunnen de instellingen gaan onderhandelen.

De Commissie diende ook een voorstel in om de verordening betreffende het Schengen­informatiesysteem (SIS) te wijzigen om het voor Europol mogelijk te maken via het SIS gegevens uit derde landen te verstrekken aan frontlijnfunctionarissen. In het onderhandelingsmandaat dat vandaag werd goedgekeurd voor de Europol-verordening is opgenomen dat signaleringen in het belang van de EU moeten worden ingevoerd door de lidstaten, en niet door Europol, zoals in het oorspronkelijke voorstel staat.