De rechtsstaat: EP-leden dringen er bij Commissie op aan om EU-fondsen te verdedigen

Europarlementariërs willen dat de Europese Commissie i bewijst dat zij de taak aankan om de EU-begroting te verdedigen tegen lidstaten die het beginsel van de rechtsstaat schenden.

De toepassing van de in 2020 aangenomen regels die de uitbetaling van EU-middelen koppelen aan de vraag of de lidstaten de rechtsstaat en de EU-waarden respecteren, zal in juni in de plenaire vergadering worden besproken.

Het verdedigen van de rechtsstaat: een kwestie van urgentie

In een gezamenlijke vergadering van de Commissies begroting en begrotingscontrole op 26 mei, bespraken de leden van het Europees Parlement de te volgen weg met Gert Jan Koopman, directeur-generaal van de begrotingsafdeling van de Europese Commissie.

Koopman benadrukte het gevoelige karakter van mogelijke beoordelingen van de Commissie met betrekking tot de rechtsstaat in de lidstaten: "Beslissingen die worden genomen zullen worden onderworpen aan volledige rechterlijke toetsing door het [Europese] Hof van Justitie [...] We moeten dit vanaf het begin goeddoen. We kunnen het ons eenvoudigweg niet veroorloven fouten te maken waardoor zaken door het Hof nietig worden verklaard. Dat zou een ramp zijn."

De Commissie bereidt richtlijnen voor waarin wordt uitgelegd hoe zij de wet zal uitvoeren. Koopman zei dat de Commissie in de eerste helft van juni het Parlement zal raadplegen over de richtlijnen.

EP-leden zeiden dat de verordening al vrij duidelijk is. "Als je een heel korte richtlijn wil hebben, zou je in één zin kunnen schrijven: 'Kijk eens naar de verordening'", zei Petri Sarvamaa (EVP, Finland).

Toch zal het Parlement zich uitspreken over de richtlijnen in een verslag waar naar verwachting in juli in de plenaire vergadering zal worden gestemd. "Alle lidstaten moeten kunnen zien dat de Commissie haar onderzoeken op een echt objectieve manier doet", zei de heer Sarvamaa.

“Als we het hebben over schendingen van de rechtsstaat, is dit een zeer serieus onderwerp. We zijn ons ervan bewust dat we zeer nauwkeurig moeten zijn met deze beoordelingen. Maar deze rigoureusheid en nauwkeurigheid kunnen de toepassing van de verordening niet voor altijd uitstellen”, zei Eider Gardiazabal (S&D, Spanje).

Andere leden zeiden dat er een rechtsstaatcrisis is in de EU en riepen de Commissie op resoluut op te treden om verdere verslechtering te voorkomen. Terry Reintke (Groenen/EVA, Duitsland) zei: “We hebben absoluut vertrouwen in het vermogen van de Commissie om gevallen te monitoren, op te sporen en te beoordelen. Je hebt een aantal van de slimste advocaten van Europa en je hebt de beste ambtenaren om de EU-begroting en de rechtsstaat te beschermen.”

“Maar de indruk is, en ik spreek namens miljoenen EU-burgers, dat het u aan een zeker gevoel van urgentie ontbreekt. Het voelt alsof je in dit brandende huis zit en je zegt: 'Voordat we de brandweer bellen, gaan we met richtlijnen komen hoe ze deze brand kunnen blussen', 'zei mevrouw Reintke.

De EU-begroting en de rechtsstaat

De eind 2020 aangenomen wetgeving stelde de toegang tot EU-middelen afhankelijk van de naleven van de rechtsstaat. Als de Commissie vaststelt dat een land in overtreding is en dat de financiële belangen van de EU worden bedreigd, kan zij voorstellen om betalingen uit de EU-begroting aan die lidstaat te verminderen of te bevriezen.

De Raad i moet het besluit met gekwalificeerde meerderheid nemen. De regels zijn ook bedoeld om de belangen te beschermen van de eindbegunstigden - boeren, studenten, kleine bedrijven of NGO's - die niet mogen worden gestraft voor de acties van regeringen.

Juridische uitdagingen

Het Parlement zou graag zien dat het systeem wordt ingevoerd, gezien de bezorgdheid van de afgelopen jaren over de rechtsstaat en de democratie in sommige lidstaten.

Hongarije en Polen hebben zaken ingebracht bij het Europese Hof van Justitie en eisen dat de verordening nietig wordt verklaard. Tijdens de vergadering van 10 en 11 december 2020 kwamen de EU-leiders i overeen dat de Commissie richtlijnen moet opstellen voor de uitvoering van de regels die na de uitspraak van het Hof van Justitie moeten worden afgerond.

Het Parlement heeft er echter op aangedrongen dat de regels van kracht zijn en dat de Commissie de wettelijke plicht heeft om de belangen en waarden van de EU te verdedigen.

Ontdek hoe de EU de rechtsstaat wil beschermen.

Productinformatie

REF.: 20210527STO04908