Coronavirus: Team Europa verstrekt in één jaar ruim 26 miljard euro steun aan partnerlanden

Precies een jaar geleden maakten de Europese Commissie en de hoge vertegenwoordiger een plan bekend voor gerichte EU-steun aan partnerlanden voor de aanpak van de coronapandemie. Het initiatief, waarbij middelen van de EU, de lidstaten en de Europese financiële instellingen worden gebundeld, kreeg de naam “Team Europa”. Op 1 januari had Team Europa al meer dan 26 miljard euro steun verleend aan partnerlanden over de hele wereld. Dat is 65 % van het totale pakket, dat nu meer dan 40 miljard euro bedraagt in plaats van de aanvankelijk toegezegde 20 miljard euro.

Team Europa werkt ook aan de wereldwijde, billijke toegang tot COVID-19-vaccins. Het ondersteunt vaccinatiecampagnes en onderzoekt hoe de lokale productiecapaciteit kan worden verhoogd. De EU speelde een hoofdrol in het opzetten van COVAX, een wereldwijd initiatief waarbij landen met een hoog inkomen vaccins voor landen met een laag of gemiddeld inkomen kunnen financieren. Met meer dan 2,2 miljard euro is Team Europa een van de belangrijkste donoren.

Steun voor meer dan 130 landen

In 2020 besteedde Team Europa 3,2 miljard euro — ruim 90 % van de toegezegde 3,5 miljard euro — aan humanitaire noodhulp. Enkele voorbeelden:

• - 

  Levering van meer dan 11,3 miljoen stuks beschermingsmiddelen en medische uitrusting zoals beademingsapparaten, bedden voor intensieve zorg, containers voor triage van patiënten, ambulances en 30 000 kleinere medische hulpmiddelen in de Westelijke Balkan. De noodhulp omvatte ook meer dan 80 000 COVID-tests, materiaal voor de kalibratie van nog eens 580 000 tests en 25 000 liter ontsmettingsmiddel.
• - 

  Via het initiatief Solidariteit voor gezondheid van de EU en de WHO werden in de oostelijke buurlanden een aanzienlijke hoeveelheid medische benodigdheden geleverd, waaronder ruim 11 miljoen persoonlijke beschermingsmiddelen, 12 000 laboratoriumkits, meer dan 1 500 beademingsapparaten, zuurstofconcentratoren en saturatiemeters, en meer dan 20 000 PCR-testkits.
• - 

  Gerichte bijstand aan kwetsbare migranten en vluchtelingen in Noord-Afrika via het regionale noodhulpprogramma van het EU-trustfonds voor Afrika.
• - 

  Continue levering van humanitaire en medische benodigdheden en hulpverleners aan derde landen via de in mei 2020 opgezette humanitaire luchtbrug van de EU. Van mei tot oktober 2020 zijn 67 vluchten uitgevoerd naar 20 landen op 4 continenten. De luchtbrug vervoerde 1 150 ton essentiële medische en humanitaire benodigdheden, evenals medisch en humanitair personeel. De EU en Duitsland trokken 10 miljoen euro uit voor de Economische Gemeenschap van West-Afrikaanse Staten voor de aankoop van essentiële medische apparatuur zoals beademingsapparaten en zuurstofconcentratoren, en beschermende kleding en apparatuur voor intensieve zorg voor gezondheidsinstellingen en zorgverleners.
• - 

  Steun voor de toegang tot schoon water, meer sanitaire voorzieningen en de bevordering van goede hygiënische praktijken om de verspreiding van het virus in de Hoorn van Afrika tegen te gaan. In Somalië heeft het Internationaal Comité van het Rode Kruis gezorgd voor triagezones bij de ingang van ziekenhuizen, isolatietenten in het ziekenhuis van Mogadishu en een bewakingssysteem om verdachte gevallen te monitoren in ziekenhuizen die worden ondersteund door de Somalische Rode Halve Maan. Daarnaast rekruteerde het Rode Kruis extra verpleegkundig personeel voor COVID-19-operaties, installeerde het handwaspunten, leidde het personeel op over COVID-19, verstrekte het persoonlijke beschermingsmiddelen en gaf het georganiseerd gezondheidsonderwijs.
• - 

  Versterking van de respons op noodsituaties en de paraatheid in 10 landen dankzij 30 miljoen euro voor het Strategisch paraatheids- en responsplan van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), onder meer in Afghanistan. Met communicatie over risico's en gemeenschapsactiviteiten zijn meer dan 1,5 miljoen mensen bereikt. Ruim 3 000 gezondheidswerkers kregen een opleiding over infectiepreventie en -bestrijding, meer dan 100 000 mensen ondergingen een laboratoriumtest en meer dan 4 000 patiënten zijn in het ziekenhuis opgenomen voor verzorging.
• - 

  Opleiding van lokale gemeenschappen om beter het hoofd te kunnen bieden aan de gevolgen van de pandemie, bijvoorbeeld in Colombia, waar ook vijf teams voor onmiddellijke preventie, paraatheid en respons in noodsituaties zijn opgezet. In Venezuela zijn via een door de EU gefinancierd project 200 moeders opgeleid over COVID-19-preventiemaatregelen en zijn 15 600 hygiënepakketten verspreid onder kwetsbare gezinnen en personeel van soepkeukens.

In 2020 besteedde Team Europa 3,5 miljard euro — 41 % van de toegezegde 8,5 miljard euro — aan betere gezondheids- en watersystemen en sanitaire systemen:

• - 

  Steun, in samenwerking met de WHO, voor de Westelijke Balkan en het Oostelijk Nabuurschap om beter voorbereid te zijn op de ontvangst en toediening van COVID-19-vaccins en om de weerbaarheid tegen noodsituaties op gezondheidsgebied te verbeteren.
• - 

  Financiering van specifieke acties tegen corona op het gebied van gezondheid, water en sanitaire voorzieningen in Jordanië en Libanon via het Regionaal Trustfonds van de EU in respons op de Syrische crisis.
• - 

  Meer technische en financiële steun aan het ministerie van Volksgezondheid in Marokko voor de hervorming van de gezondheidssector en de uitbreiding van gezondheidszorg voor de bevolking. In Tunesië is het programma “Essaha Aziza” uitgebreid tot alle openbare ziekenhuizen.
• - 

  Oprichting van een nieuw partnerschap tussen de Afrikaanse centra voor ziektepreventie en ‑bestrijding en het Europees Centrum voor ziektepreventie en ‑bestrijding, zodat de Afrikaanse centra zich beter kunnen voorbereiden en reageren op bedreigingen voor de volksgezondheid in Afrika. Het gaat om een vierjarig project dat de continentale geharmoniseerde bewaking van infectieziekten, de uitwisseling van gegevens en de vroegtijdige opsporing van bedreigingen zal bevorderen, evenals paraatheid, risicobeoordeling, snelle respons en noodoperaties.
• - 

  Steun voor de onmiddellijke activering van de coronavirusupdate van het ziektevolgsysteem SORMAS in Nigeria en Ghana. Dankzij de steun van Team Europa gebruiken nu ook Ivoorkust en Nepal die technologie om de verspreiding van het coronavirus in kaart te brengen.
• - 

  Steun voor een regionale rampenparaatheidsoperatie in Cambodja, Myanmar, de Filipijnen en Vietnam. Deze innovatieve actie vormde een aanvulling op overheidsinspanningen om door COVID-19 getroffen huishoudens te ondersteunen en bereikte achtergebleven of van overheidsprogramma's uitgesloten gezinnen die op verschillende vlakken risico lopen.
• - 

  Steun voor de paraatheid en respons van de gezondheidssector in de Stille Oceaan en Oost-Timor, door de krachten te bundelen met het gezamenlijk team voor incidentenbeheersing in de Stille Oceaan onder leiding van de WHO. De activiteiten omvatten steun voor meer capaciteit om COVID-19-gevallen te diagnosticeren, behandelen en beheren, en de levering van essentiële diensten, apparatuur en medicatie.
• - 

  Versterking van de nationale productiecapaciteit van materiaal en uitrusting voor de bestrijding van COVID-19 in Cuba. Er worden 250 beademingsapparaten geproduceerd en verspreid over het hele land. Er werden ook productielijnen opgezet voor onder meer chirurgische maskers en beschermingsbrillen en -maskers, en voor de vervaardiging en sterilisatie van neusswabs. Daarnaast wordt een prototype voor niet-invasieve longventilatie ontwikkeld.

In 2020 heeft Team Europa 19,5 miljard euro uitgegeven om de sociale en economische gevolgen van de pandemie te verzachten. Het heeft nu 68 % de toegezegde 28,4 miljard euro besteed, onder meer voor:

• - 

  Een reddingslijn voor bedrijven in de Westelijke Balkan door 70 lokale banken in de regio te betrekken bij het vergemakkelijken van de toegang tot krediet voor de particuliere sector. Via de EIB verstrekt de EU ook aanzienlijke middelen voor extra leningen voor investeringen in de overheidssector en voor verdere kredietverlening aan ondernemingen, zodat de werkgelegenheid wordt verzekerd van vele mensen die in kleine en middelgrote ondernemingen in de regio werken.
• - 

  Drie miljard euro macrofinanciële bijstand om de Westelijke Balkan en de buurlanden te helpen de betalingscrisis het hoofd te bieden.
• - 

  Verstrekken van kredietlijnen en subsidies in plaatselijke valuta via het EU4Business-initiatief en subsidies voor landbouw- en plattelandsontwikkeling in Armenië en Georgië, als onderdeel van de algemene steun om de sociale en economische gevolgen voor kleine en middelgrote ondernemingen in de oostelijke buurlanden te beperken.
• - 

  Versterking van de regionale financieringsfaciliteiten om kleine en middelgrote ondernemingen te ondersteunen en te zorgen voor onmiddellijke liquiditeit, meer financiering in plaatselijke valuta en handelsfinanciering in de zuidelijke buurlanden als respons op de economische problemen als gevolg van de crisis.
• - 

  Nauwe samenwerking met de Palestijnse Autoriteit om de economische problemen en de bredere maatschappelijke gevolgen van de crisis aan te pakken door de inkomens te ondersteunen en steun te verlenen aan de armste gezinnen, en om een gunstig klimaat te scheppen voor de ontwikkeling van de particuliere sector, onder meer door de financiering van een door de EBWO beheerd bedrijfsadviseringsprogramma in Palestina.
• - 

  De economische en maatschappelijke gevolgen van de crisis in Centraal-Afrika aanpakken door EU-begrotingssteun in Kameroen, de Centraal-Afrikaanse Republiek en Sao Tomé en Principe, door voedselzekerheidsprojecten in Congo en Malawi en door het scheppen van werkgelegenheid en de bewustmaking van jongeren in Kameroen en Gabon.
• - 

  Door 86,5 miljoen euro aan noodhulp kreeg Ghana de budgettaire ruimte om de coronapandemie te bestrijden en basisoverheidsdiensten zoals gezondheidszorg en onderwijs te blijven financieren en de veerkracht ervan te versterken.

Voortbouwend op het succes van Team Europa zijn de EU en de lidstaten overeengekomen deze aanpak te versterken door gezamenlijk Team-Europa-initiatieven te ontwikkelen, te financieren en uit te voeren. In de volgende programmeringscyclus zal het gaan om transformatieprojecten voor partnerlanden, gericht op belangrijke prioriteitsgebieden van de EU, die worden afgestemd op de behoeften van de partnerlanden.

Enkele reacties van leden van de Commissie:

Ursula von der Leyen i, voorzitter van de Europese Commissie: “Het virus heeft de hele wereld door elkaar geschud. Als Team Europa werken wij onvermoeibaar samen met onze partners over de hele wereld om de gevolgen van de pandemie op te vangen en het pad naar een duurzaam herstel te effenen. Wij moeten nu ook actie ondernemen om ervoor te zorgen dat wij toekomstige gezondheidscrisissen samen beter kunnen aanpakken. Daarom zullen de Europese Commissie en het Italiaanse voorzitterschap van de G20 op 21 mei de wereldgezondheidstop bijeenroepen.”

Josep Borrell i, hoge vertegenwoordiger/vicevoorzitter: “De COVID-19-pandemie heeft aangetoond dat voor een doeltreffende respons op een wereldwijde crisis, een multilaterale aanpak nodig is. Team Europa is een goed voorbeeld van hoe multilateralisme iedereen ten goede moet komen, waarbij niemand achterblijft bij de gezamenlijke inspanningen om de pandemie te boven te komen.”

Jutta Urpilainen i, commissaris voor Internationale Partnerschappen: “Ik ben er trots op dat Team Europa niet alleen zijn verbintenissen ten aanzien van onze partnerlanden in de COVID-19-respons verder opvoert, maar ook gestaag zijn beloften nakomt met concrete resultaten en bijna twee derde van de aangekondigde steunmaatregelen heeft uitgevoerd. Team Europa mobiliseert 8 miljard euro voor acties in Afrika en heeft al bijna 4 miljard euro steun geleverd in Sub-Saharaans Afrika. Alleen samen kunnen wij een einde maken aan en ons herstellen van deze pandemie.”

Olivér Várhelyi i, commissaris voor Uitbreiding en Nabuurschap: “Team Europa heeft bewezen dat wij samen sterker zijn. De EU heeft als geheel in de eerste plaats haar directe buren gesteund. Er is ongeveer 12 miljard euro uitbetaald aan onze partners in de Westelijke Balkan en aan de oostelijke en zuidelijke buurlanden voor de aanpak van de gezondheidscrisis, voor veerkrachtiger gezondheidszorgstelsels, voor de instandhouding van de werkgelegenheid en de sociale bescherming en voor het economisch herstel.”

Janez Lenarčič i, commissaris voor Crisisbeheer: “De aanpak van Team Europa heeft zijn solide waarde in onze gezamenlijke strijd tegen COVID-19 reeds bewezen door de inzet van de Europese capaciteit op het gebied van humanitaire en civiele bescherming, van de repatriëring van gestrande EU-burgers tot humanitaire luchtbruggen die levensreddende steun verleenden toen commerciële vluchten aan de grond moesten blijven als gevolg van de pandemie. Wij zijn vastbesloten alle instrumenten te blijven gebruiken voor onze toekomstige initiatieven, zoals de humanitaire responscapaciteit voor noodsituaties van de EU.”

Achtergrond

Het Team-Europapakket is op 8 april 2020 gelanceerd om EU-partnerlanden te steunen bij de bestrijding van de COVID-19-pandemie en de gevolgen ervan. De aanvankelijk toegezegde financiële steun bedroeg ongeveer 20 miljard euro en bestond uit middelen van de EU, de lidstaten en de financiële instellingen, met name de Europese Investeringsbank en de Europese Bank voor Wederopbouw en Ontwikkeling.

Die collectieve mondiale steun is gericht op 1) noodhulp en onmiddellijke humanitaire behoeften, 2) versterking van de gezondheids-, water- en voedselsystemen en sanitaire systemen en 3) verzachting van de sociale en economische gevolgen van de pandemie.

Meer informatie

Webpagina en cijfers van Team Europa

Pagina van de Raad over EU-solidariteit