EP debatteert over resultaten EU-top: meerjarenbegroting, rechtsstaat en klimaat

De leden hebben op woensdag de deals van de EU-top verwelkomd. Zij waarschuwden dat het rechtsstaatmechanisme nauwgezet geïmplementeerd moet worden.

“We werkten de klok rond. De onderhandelingen waren intens, maar we hebben onze verantwoordelijkheid genomen. We overkwamen obstakels en we kwamen samen voor het welzijn van Europa”, zei de voorzitter van de Europese Raad Charles Michel. “Dit akkoord vertegenwoordigt een grote stap voorwaarts. We hebben nu de middelen, we hebben de rechtsstaat verstevigd met nieuwe en effectieve wetgeving en we zijn het eens over het aanscherpen van onze klimaatdoelen voor 2030.” Hij stipt ook de voortgang aan in de strijd tegen de pandemie, op het gebied van vaccinaties en economisch herstel. “Europa is sterker en is de uitdaging van het coronavirus aangegaan”, voegde hij eraan toe.

Commissievoorzitter Ursula von der Leyen benadrukte dat NextGenerationEU “zal leiden tot de meest ambitieuze revisie van de Europese economie in decennia.” Met betrekking tot het rechtsstaatmechanisme onderstreepte zij dat de deal met het Parlement niet is heropend en dat de uitkomsten van de Raad “de wet niet veranderen”. De Commissievoorzitter was lovend over het reductiedoel van 55% voor de uitstoot van broeikasgassen. Over de toekomstige relatie tussen de EU en het VK benadrukte zij dat ze niet kon zeggen “of er een deal komt of niet, maar er is een pad naar een akkoord - een smal pad, maar het is er wel”, ondanks de aanhoudende meningsverschillen over het gelijke speelveld en de visserij. Over de vaccins tegen het coronavirus zei ze dat het eerste vaccin deze week goedgekeurd zal worden en dat het doel is om op dezelfde dag in alle lidstaten te starten met vaccineren.

Namens het Duitse voorzitterschap van de Raad, zei staatsminister Michael Roth dat Europa heeft geleerd van de lessen uit het verleden: “Solidariteit is de weg uit deze crisis; we laten niemand achter”. Hij benadrukte dat Europa veel meer is dan enkel een interne markt. Hij onderstreepte dat “er geen enkel woord is veranderd aan wat er al reeds onderhandeld was” in de rechtsstaatverordening. Over het MFK en het herstelfonds zei hij dat, vanaf volgend jaar, het geld mensen en regio’s kan bereiken die getroffen zijn en dat Europa “vasthoudt aan zijn woord”.

Manfred Weber (EVP, DE) heeft de deal over de EU-meerjarenbegroting verwelkomd. “We hebben nu veel geld op tafel. €1,8 biljoen, allereerst om te gebruiken voor solidariteit”. Hij heeft ook het rechtsstaatmechanisme verwelkomd en zei: “voor de eerste keer hebben we een koppeling gemaakt tussen EU-geld en het respecteren van de basisprincipes van de EU. We verwachten nu dat de Commissie klaarstaat om deze regels, op grond van feiten, onafhankelijk toe te passen vanaf 1 januari.”

“De coronapandemie dwong ons om onszelf opnieuw uit te vinden”, zei Iratxe García Pérez (S&D, ES). Dit zijn ongekende prestaties, zei zij, doelend op het Meerjarig Financieel Kader en het rechtsstaatmechanisme, dat “onze waarden versterkt”. Zij heeft ook het “eerste sociale bonussysteem” van de EU verwelkomd en het herstelfonds. “We hebben geleerd van de lessen uit de crisis van 2008 - bezuinigingen zijn niet de oplossing, we mogen hen die ons het meest nodig hebben niet buitensluiten”, voegde zij toe.

Dacian Cioloş (Renew, RO) zei dat 2020 de zwakheden van het Europese project blootlegde. Er was een gebrek aan coördinatie en solidariteit; grenzen waren dicht. Europa werkte echter hard om te reageren op de crisis, doelend op het herstelfonds en de ontwikkeling van een vaccin. “We hebben laten zien dat we het meest effectief zijn als we samen optrekken en de prioriteiten delen”, benadrukte hij. Met betrekking tot de rechtsstaat, heeft hij de uitspraak van de Commissievoorzitter verwelkomd, dat de wet boven verklaringen gaat.

Marco Zanni (ID, IT) was kritisch op het rechtsstaatmechanisme en zei: “Het akkoord is dubbelzinnig en kunstmatig, en de vreugdevolle toon van dit debat, van een absolutistische EU, is misleidend. De bedreigingen voor nationale soevereiniteit zijn erg zorgwekkend. Unanimiteit is de enige manier dat democratie tot uiting kan komen in bijzondere structuur.”

Ska Keller (Greens/EFA, DE) zei: “Het is goed dat uiteindelijk, in het elfde uur, de Europese Raad het groene licht gaf om burgers en economieën die hard getroffen zijn door de pandemie te steunen.” Zij zei echter ook, “er gaan zorgwekkende ontwikkelingen schuil achter deze beslissingen. De laatste weken hebben we gezien dat de regeringen van Hongarije en Polen het herstelfonds blokkeerden en gijzelden ten behoeve van hun eigen antidemocratische agenda”. Keller benadrukte ook dat de “klimaatdoelen voor 2030 nog steeds tekortkomen voor wat nodig is volgens wetenschappelijke studies.”

Johan Van Overtveldt (ECR, BE) heeft de gesloten deal over het MFK verwelkomd. Hij stelde dat de prioriteiten van het Parlement hun weg gevonden hebben naar het definitieve akkoord. “We hadden echter meer kunnen doen om de EU-begroting meer toe te spitsen op de toekomst, terwijl de kosten van de pandemie en de aanpak van klimaatverandering niet voldoende meegenomen zijn.”

Manon Aubry (GUE/NGL, FR) zei: “Klein EU-Roodkapje was bijna opgegeten door de Orbán-wolf”, betreurend dat de uitgesproken ambities van de EU, zoals het beschermen van de democratie, mensenrechten en het klimaat, niet overeenkomen met de daden. Ze bekritiseerde het akkood over de EU-meerjarenbegroting, omdat het eindelijk €200 miljard lager is dan de originele positie van het Parlement, waardoor er minder investeringen voor landbouw, onderwijs, onderzoek, milieu en volksgezondheid mogelijk zijn.