Coronascepticisme: de relatie tussen rechtsextremistische bewegingen en coronaprotesten

Jelle van Buuren, universitair docent bij het Institute of Security and Global Affairs, bespreekt bij One World de reden dat rechtsextremisten zich ook in de coronasceptische beweging bevinden.

De coronasceptische beweging wordt gesteund door medestanders die een streep door de coronamaatregelen willen. Deze ideeën worden verkondigd op de Viruswaarheid-website en demonstraties. De wens is helder, maar de medestanders zijn erg divers. Van Buuren legt uit: ‘Wat je op dit moment ziet, is een eclectisch protest van groepjes met eigen angsten en ideeën, die samenklonteren op het thema corona.’

Veel mensen die al boos waren, om verschillende redenen, sluiten zich aan bij de groep. Het gezelschap vindt elkaar in wantrouwen jegens de overheid, de wetenschap, en nog veel meer. Van Buuren vertelt dat er onder de sceptici nog een tweedeling is: ‘Een deel van hen is bijvoorbeeld bezorgd over het instorten van de economie door de coronamaatregelen, of het verlies aan privacy onder de coronaspoedwet. Een ander deel ziet in het optreden van de overheid bevestiging van een complot van de heersende klasse.’

Motief van rechtsextremisten

Een verklaring die Van Buuren geeft voor de aanwezigheid van rechtsextremisten in the coronasceptische beweging is dat de rechtse groepen het maatschappelijk ongenoegen gebruikt als een springplank. Hij legt uit: ‘Binnen extreemrechts heerst altijd opportunisme: kunnen we mensen die boos zijn, binnenhalen? Ze denken dat mensen die bang en verontwaardigd zijn en te hoop lopen tegen het systeem, mogelijk vatbaar zijn voor de politieke ideeën van extreemrechts.’

Of rechtextremisten op deze manier ook echt voet aan de grond zullen krijgen, betwijfelt Van Buuren: ‘Je ziet dat het klassieke rechtsextremisme, het neonazisme, in Nederland weinig aanhang heeft. De afkeer is hier sinds de oorlog te groot, doordat altijd de nadruk lag op wat de nazi’s hebben aangericht in de Tweede Wereldoorlog.’

Jelle van Buuren is universitair docent aan de Universiteit Leiden - Institute of Security and Global Affairs. Zijn onderzoeksinteresses liggen onder andere in de Europese politiesamenwerking, samenwerking van inlichtingen en grensbeheer. In zijn huidige onderzoek gaat hij in op de vraag welke rol complotdenken speelt in processen van delegitimisering.