Vragen en antwoorden: een EU-methaanstrategie

• 1. 

  Waarom is het belangrijk om methaanemissies te verminderen?

Methaan wordt wat betreft de totale bijdrage aan de klimaatverandering alleen door koolstofdioxide overtroffen. In Europa vertegenwoordigt methaan 10 % van de totale uitstoot van broeikasgassen. Het gas is krachtiger dan koolstofdioxide en draagt in de onderste laag van de atmosfeer bij tot de vorming van ozon, een sterke lokale luchtverontreiniger die ernstige gezondheidsproblemen veroorzaakt. Het verminderen van de methaanemissies draagt daarom bij tot zowel de vertraging van de klimaatverandering als de verbetering van de luchtkwaliteit.

Methaan kan uit landbouwafvalstoffen worden opgevangen om biogas te produceren - een vorm van hernieuwbare energie. Een doeltreffend beheer van methaanemissies kan dus ook zorgen voor inkomsten en investeringen in plattelandsgebieden.

De EU heeft reeds voor alle broeikasgassen doelstellingen om de uitstoot ervan tegen 2030 terug te dringen, en voor door de mens veroorzaakte methaanemissies gelden bindende nationale emissiereductiedoelstellingen in het kader van de verordening inzake de verdeling van de inspanningen (ESR). Tegen juni 2021 zal die verordening worden herzien in het kader van de aangescherpte emissiereductiedoelstelling voor 2030. De methaanstrategie voorziet in acties om de terugdringing van de methaanuitstoot te versnellen in lijn met die ambitie.

De EU heeft de uitstoot van methaan voor het eerst aangepakt met een in 1996 aangenomen strategie. In de jaren daarna nam de EU regelgevingsinitiatieven aan die hebben bijgedragen tot het terugdringen van de methaanemissies in belangrijke sectoren. In vergelijking met de niveaus van 1990 zijn de methaanemissies van de energiesector met de helft verminderd, terwijl de uitstoot van afval en de landbouw met respectievelijk een derde en iets meer dan een vijfde is afgenomen. De uitstoot van methaan blijft in elk van deze sectoren evenwel voor een belangrijke uitdaging zorgen, want de prognose is dat de emissies, als ze niet worden aangepakt, wereldwijd sterk zullen toenemen.

• 2. 

  Draagt deze strategie bij tot het halen van de doelstellingen van de Europese Green Deal?

In de mededeling over de Europese Green Deal heeft de Commissie aangegeven dat de energiegerelateerde methaanemissies moeten worden aangepakt in het kader van de verbintenis om tegen 2050 klimaatneutraliteit te bereiken.

Volgens de effectbeoordeling bij het klimaatdoelstellingsplan voor 2030 zullen de huidige maatregelen de methaanuitstoot in de EU tegen 2030 verminderen met 29 % ten opzichte van het niveau van 2005. Voor een ambitieuzere vermindering van de uitstoot van broeikasgassen met minstens 55 % tegen 2030 zijn ook grotere inspanningen vereist om de methaanemissies aan te pakken, en volgens ramingen is een extra beperking van de methaanuitstoot met 35 tot 37 % nodig.

De beleidsmaatregelen ter vermindering van methaanemissies zullen zodoende bijdragen aan de decarbonisatie-inspanningen van de EU in het kader van de hogere ambitie voor 2030, aan klimaatneutraliteit tegen 2050, en aan het streven van de EU om vervuiling tot nul terugbrengen voor een gifvrij milieu.

• 3. 

  Welke soort methaanuitstoot en welke sectoren bestrijkt deze strategie en waarom?

De strategie spitst zich toe op de aanpak van antropogene, d.w.z. door menselijke activiteit veroorzaakte, methaanemissies. Dit soort emissies maakt ongeveer 59 % van alle methaan in de atmosfeer uit, terwijl het overige percentage het resultaat is van natuurlijke processen (biogene uitstoot). In de EU is 53 % van de antropogene methaanuitstoot afkomstig van de landbouw, 26 % van afval en 19 % van energie. Wereldwijd zien we soortgelijke trends en vertegenwoordigen deze drie sectoren samen circa 95 % van de totale antropogene methaanuitstoot. Bijgevolg gaat de aandacht in de EU-methaanstrategie naar die gebieden uit.

• 4. 

  Draait de strategie alleen om emissiebeperking in de EU of ook op internationaal niveau?

Deze strategie is zowel gericht op de terugdringing van methaanemissies in de EU als op de aanpak van methaanuitstoot die verband houdt met aan de EU gelinkte voorzieningsketens. Zowel binnen als buiten Europa actie ondernemen is van cruciaal belang om het methaan in de atmosfeer significant te verminderen. De EU is bijvoorbeeld de grootste importeur van fossiel gas, maar het grootste deel van de aan deze invoer van brandstof gerelateerde emissies treedt op vóór het gas de EU binnenkomt.

De EU kan een belangrijke rol spelen bij het terugdringen van de methaanuitstoot op wereldschaal. Hoewel de EU maar voor 5 % van de wereldwijde methaanemissies verantwoordelijk is, kan zij haar positie als grootste importeur van fossiele brandstoffen en als sterke speler in de landbouwsector gebruiken om actie van haar partners in de rest van de wereld te steunen. Daarnaast is de EU op technisch vlak leider inzake satellietbeelden en detectie van het weglekken van methaan via het Copernicus-programma en kan zij het leiderschap op zich nemen bij internationale samenwerking om de monitoring, verificatie en beperking van de wereldwijde methaanuitstoot te verbeteren.

Om die redenen kondigt de Commissie in deze strategie aan dat zij in het kader van de acties van de EU op het gebied van diplomatie en externe betrekkingen methaanemissies in alle relevante sectoren zal reduceren en zal ijveren voor een wereldwijde coördinatie van de aanpak van methaanemissies in de energiesector.

• 5. 

  Wat zijn de belangrijkste acties van deze strategie?

Daar waar de strategie op korte termijn vrijwillige en door het bedrijfsleven geleide initiatieven aanmoedigt om zo snel mogelijk de rapportage van emissies te verbeteren en de uitstoot op mondiaal niveau aan te pakken, stelt zij voor 2021 wetgevingsvoorstellen op EU-niveau in het vooruitzicht.

Tevens zal de Commissie wetgeving overwegen om routinematig afblazen en affakkelen in de energiesector uit te bannen, en zich beraden over streefcijfers, normen of andere stimulansen ter reductie van de uitstoot van methaan voor fossiele energie die in de EU wordt verbruikt en ingevoerd, bij ontstentenis van significante verbintenissen om de methaanuitstoot terug te dringen door internationale partners.

Een aantal van de belangrijkste acties in deze strategie zijn:

In alle sectoren:

• - 

  In samenwerking met het Milieuprogramma van de Verenigde Naties (UNEP), de Climate and Clean Air Coalition (CCAC) en het Internationaal Energieagentschap (IEA) zal de Commissie de oprichting van een onafhankelijk internationaal waarnemingscentrum voor methaanemissies ondersteunen. Dat waarnemingscentrum zou op mondiaal niveau gegevens over antropogene methaanemissies verzamelen, onderling afstemmen, verifiëren en bekendmaken. Aan de hand van die gegevens zou het centrum een methaanleveringsindex ontwikkelen om de transparantie over de wereldwijde methaanuitstoot te vergroten.
• - 

  De Commissie zal aan de hand van de nationale strategische plannen in het kader van het gemeenschappelijk landbouwbeleid biogasproductie uit landbouwafval ondersteunen en het regelgevingskader voor de gasmarkt herbekijken om de integratie van gedistribueerde en lokaal aangesloten biogasproductie te vergemakkelijken. Voorts zal de komende herziening van de richtlijn hernieuwbare energie in juni 2021 kansen bieden om de ontwikkeling van de biogasmarkt te versnellen.

In de energiesector:

• - 

  In 2021 komt de Commissie met voorstellen voor EU-wetgeving inzake verplichte meting, rapportage en verificatie voor alle energiegerelateerde methaanemissies en inzake een verplichting om de detectie en reparatie van lekken in alle infrastructuur voor fossiel gas te verbeteren.
• - 

  De Commissie zal wetgeving overwegen om praktijken van routinematig afblazen en affakkelen in de energiesector uit te bannen.
• - 

  In het kader van de acties van de EU op het gebied van diplomatie en externe betrekkingen zal de Commissie methaanemissiereducties in alle relevante sectoren aan de orde stellen met de partnerlanden en ijveren voor een wereldwijde coördinatie van de aanpak van methaanemissies in de energiesector.
• - 

  De Commissie zal nadenken over streefcijfers, normen of andere stimulansen ter reductie van de uitstoot van methaan voor fossiele energie die in de EU wordt verbruikt en geïmporteerd, bij ontstentenis van significante verbintenissen door internationale partners om de methaanuitstoot terug te dringen.

In de landbouwsector:

• - 

  De Commissie zal steun verlenen voor de oprichting van een deskundigengroep die de methaanemissies tijdens de levenscyclus analyseert. Die groep zal zich onder meer buigen over veestapel-, mest- en voederbeheer, voederkenmerken en nieuwe technologieën en praktijken.
• - 

  De Commissie zal een inventaris van beste praktijken en beschikbare technologieën opstellen teneinde de bredere toepassing van innovatieve mitigatiemaatregelen te onderzoeken en bevorderen. Bij die maatregelen gaat de aandacht in het bijzonder uit naar methaanemissies door darmgisting.
• - 

  De Commissie zal veranderingen van eetgewoonten stimuleren aan de hand van de acties in het kader van haar “van boer tot bord”-strategie.

In de afvalsector:

• - 

  Bij de herziening van de richtlijn betreffende het storten van afvalstoffen in 2024 zal de Commissie verdere maatregelen overwegen om het beheer van stortgas te verbeteren, de schadelijke effecten ervan zo veel mogelijk te beperken en het energiepotentieel ervan te benutten.

• 6. 

  Hoe duur is het om methaanemissies in de EU te beperken?

Voor upstream olie- en gasactiviteiten bestaan diverse beperkingsmogelijkheden met geen nettokosten of bijna geen kosten. De grootste nettobaten op economisch, milieu- en sociaal gebied zouden worden verkregen door minder af te blazen en af te fakkelen, lekken bij de productie, transmissie en verbranding van fossiel gas en fossiele olie, te verminderen, en de methaanemissies van kolenmijnen terug te dringen.

Bij het drukken van de kosten van emissiebeperkingen in de landbouw zijn ook positieve economische effecten mogelijk via het terugdringen van nutriëntenverliezen in diervoeder door darmgisting en biogasproductie.

Elk wetgevingsvoorstel zal worden gebaseerd op een effectbeoordeling waarin de gevolgen van wetgeving uitvoerig worden beoordeeld, ook uit kostenoogpunt, en die in nauw overleg met internationale partners, het maatschappelijk middenveld en belangrijke stakeholders zal worden uitgevoerd.

• 7. 

  Kunnen financiële instrumenten van de EU een rol spelen bij het terugdringen van methaanemissies?

Nieuwe technologieën voor een betere omzetting van afval in biomethaan kunnen doeltreffend zijn om de methaanuitstoot in de sector verder te verminderen. In dit verband zal de Commissie in haar strategisch plan 2021-2024 van Horizon Europa gericht onderzoek naar op technologie gebaseerde oplossingen ondersteunen. Met het initiatief “Steenkoolregio's in transitie” is de EU ook voornemens ondersteuning te bieden voor het gebruik en de mitigatie van methaan dat vrijkomt uit actieve en verlaten kolenmijnen.

Via NextGenerationEU en het gemeenschappelijk landbouwbeleid kan steun worden verleend voor biogasprojecten in plattelandsgebieden. De Commissie zal een proefproject voorstellen om plattelandsgebieden en landbouwgemeenschappen te ondersteunen bij de ontwikkeling van biogasprojecten en de toegang tot financiering voor biogasproductie uit landbouwafval.

Meer informatie

Persbericht over de methaanstrategie

Factsheet over de methaanstrategie