Q&A over de meerjarenbegroting van de EU (meerjarig financieel kader, MFK)

Met dank overgenomen van Europees Parlement (EP) i, gepubliceerd op donderdag 30 april 2020, 11:00.

Vragen en antwoorden over de meerjarenbegroting van de EU oftewel het meerjarig financieel kader (uitgaven) en de hervorming van de eigen middelen van de EU (ontvangsten)

Het proces voor de vaststelling van de EU-meerjarenbegroting voor de periode 2021-2027 is van start gegaan. Het gaat hierbij om de toekomst van Europa, om de vraag of de EU minder, evenveel of meer voor haar burgers moet doen.

Deze Q&A geeft het standpunt van het Parlement i en de stand van zaken vóór de uitbraak van de Covid-19-pandemie. De Europese Commissie i heeft sindsdien aangekondigd dat zij het oorspronkelijke voorstel van mei 2018 voor het volgende meerjarig financieel kader (MFK) zal actualiseren om het in overeenstemming te brengen met de noodzaak van economisch herstel, aangezien de gezondheidscrisis de economieën van de lidstaten hard heeft getroffen. Hier hebben ook de leden van het Europees Parlement om gevraagd.

Sinds het begin van de coronacrisis heeft het Parlement een reeks maatregelen goedgekeurd, onder meer op begrotingsgebied, om de gevolgen van de pandemie aan te pakken, en heeft het in april 2020 een resolutie aangenomen waarin het vraagt om een steviger en ambitieuzer MFK. Zodra de details van het voorstel van de Commissie bekend zijn, neemt het Parlement een aangepast standpunt aan.

Het Europees Parlement is voorstander van een hervorming van de begroting voor de periode na 2020 die aansluit bij de politieke inzet en ambitie voor de toekomst van de EU en die het mogelijk maakt het belangrijkste beleid van de EU, zoals het regionale en het landbouwbeleid, voort te zetten. De begroting moet ook een antwoord bieden op de toekomstige uitdagingen voor een sterker en duurzamer Europa. Dit betekent dat de begroting moet bijdragen aan het bevorderen van vrede, democratie, de rechtsstaat, de mensenrechten, gendergelijkheid, welzijn, economische groei, kwalitatief hoogwaardige banen, solidariteit tussen de lidstaten en burgers en aan de bestrijding van klimaatverandering.

De EU-begroting is in de eerste plaats een investeringsbegroting die geen tekort mag vertonen, wat het een unieke begroting maakt. Ongeveer 93 % van de EU-begroting komt ten goede aan burgers, regio’s, steden, landbouwers, universiteiten en ondernemingen. Minder dan 7 % van de totale EU-begroting gaat naar administratieve uitgaven. Het lidmaatschap van de interne markt brengt grote economische voordelen met zich mee, vooral voor lidstaten die sterk afhankelijk zijn van internationale handel.

  • - 
    Wat is het MFK?

    Het MFK (meerjarig financieel kader) is de meerjarenbegroting van de EU en heeft een looptijd van zeven jaar.

    Het is in de eerste plaats een investeringsbegroting, waarbij middelen worden toegewezen om beleid uit te voeren en meerwaarde wordt geleverd voor alle EU-burgers, op gebieden als klimaatverandering, milieubescherming, de digitale omgeving, defensie en grensbewaking, sociale rechten en werkgelegenheid.

    In het MFK worden voor de looptijd ervan de maxima voor de EU-uitgaven vastgelegd, als geheel en voor de verschillende werkterreinen. In het MFK worden de uitgaven van de EU onderverdeeld in een aantal brede categorieën, “rubrieken”, die overeenstemmen met de prioriteiten en actiegebieden van de EU. Voor elk jaar dat het MFK bestrijkt worden bovengrenzen voor de uitgaven vastgesteld, de “plafonds”.

    Tot op heden zijn er vijf meerjarige financiële kaders (MFK’s) geweest. Het vijfde en huidige MFK, voor de periode 2014-2020, werd op 2 december 2013 goedgekeurd.

    Het huidige MFK loopt af op 31 december 2020. Het voorstel van de Commissie voor het MFK 2021-2027 bestaat uit een ontwerp voor een hoofdverordening met voorgestelde bedragen en de wetgevende voorstellen voor alle 37 programma’s van de EU.

    Meer informatie

    Infopagina’s over de Europese Unie - Meerjarig financieel kader

  • - 
    Waarom zeven jaar?

    De langetermijnbenadering van het MFK waarborgt de voorspelbaarheid en stabiliteit bij het uitvoeren van het EU-beleid, zowel voor ontvangers als voor medefinanciers.

    In de jaren ‘80 is het idee van een meerjarenbegroting ontwikkeld als manier om de spanningen tussen de EU-instellingen te verminderen, de begrotingsdiscipline te versterken en de uitvoering van de begroting te verbeteren door een betere planning.

    In artikel 312 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie wordt bepaald dat het meerjarig financieel kader “wordt vastgesteld voor een periode van ten minste vijf jaar”.

    Het Europees Parlement is nu voorstander van een begrotingscyclus van vijf plus vijf jaar, in lijn met de vijfjarige wetgevende cyclus van de Europese Unie.

    Meer informatie

    De geschiedenis van de EU-begroting

  • - 
    Hoe groot is het huidige MFK (2014-2020)?

    De middelen in het MFK voor vastleggingen gedurende de hele periode 2014-2020 bedragen € 1 087,2 miljard in huidige prijzen (of € 963,5 miljard in prijzen van 2011).

    Verderop wordt een uitleg gegeven van vastleggings- en betalingskredieten.

    Bron van de grafiek: EPRS, Europese Commissie

  • - 
    Hoe hoog zijn de EU-uitgaven vergeleken met die van de lidstaten?

    De EU-begroting is klein vergeleken met nationale begrotingen.

    Gemiddeld bedragen de overheidsuitgaven in de EU-landen 47,1 procent van het bruto nationaal inkomen , terwijl het MFK iets meer bedraagt dan 1 % van het BNI van de EU, en ten goede komt aan de hele EU. De begroting van de Unie vertegenwoordigt dus niet meer dan een 40e of 50e van de nationale uitgaven.

    Het is duidelijk dat de begroting van de EU veel kleiner is dan de gemiddelde nationale begroting, in absolute cijfers gemeten.

  • - 
    Hoe wordt het geld besteed?

    De in het MFK vastgelegde middelen worden besteed door middel van jaarlijkse begrotingen.

    De jaarlijkse begroting van de EU moet gezamenlijk worden goedgekeurd door de Raad (als vertegenwoordiger van de lidstaten) en het Parlement - de twee pijlers van de begrotingsautoriteit van de EU. De Raad en het Parlement besluiten daarom op voet van gelijkwaardigheid tijdens de jaarlijkse begrotingsprocedure.

    De jaarlijkse EU-begroting moet binnen de limieten blijven van de begrotingsplafonds die in het meerjarig financieel kader (MFK) zijn vastgesteld voor de verschillende programma’s en beleidsterreinen, zoals het cohesiebeleid, landbouw en externe betrekkingen.

    De begroting omvat ook flexibiliteitsinstrumenten waardoor de EU kan inspelen op onverwachte omstandigheden en behoeften, zoals de migratie- en financiële crises of natuurrampen.

    Meer informatie

    Uitgaven van de Unie

    Infografiek: Begrotingsbevoegdheden

  • - 
    Waar gaat het geld naartoe?

    Ongeveer 93 % van de EU-begroting komt ten goede aan burgers, regio’s, steden, landbouwers, onderzoekers, studenten, ngo’s en ondernemingen in de lidstaten.

    Minder dan 7 % van de totale EU-begroting gaat naar administratieve uitgaven. Dit omvat de administratieve uitgaven voor de instellingen van de EU (voornamelijk de Europese Commissie, het Parlement en de Raad), met inbegrip van vertalers en tolken die ervoor zorgen dat de informatie beschikbaar is in alle officiële talen van de EU.

    De EU-begroting is uniek omdat het geen tekort mag hebben. In tegenstelling tot nationale begrotingen, die grotendeels gebruikt worden voor de financiering van openbare dienstverlening en sociale zekerheid, is de EU-begroting vooral een investeringsbegroting.

    Meer informatie

    Wat Europa voor mij doet

    Hoe wordt de EU-begroting besteed: Verzameling briefings van de Onderzoeksdienst van het Europees Parlement (afzonderlijke artikelen)

    Voorbeelden van door de EU gefinancierde projecten (Commissie van de EU)

    Bron van de infografiek: Europese Commissie

  • - 
    Wat zijn de voordelen van het MFK voor de lidstaten?

    Hoe je het ook bekijkt, duidelijk is dat voor elke lidstaat de voordelen van de interne markt, ook al ga je daarbij uit van de meest conservatieve schatting, vele malen groter zijn dan de nationale bijdrage aan de EU-begroting (bron: Europese Commissie).

    Bij het debat over “nettobetalers” wordt onvoldoende rekening gehouden met de economische en niet-monetaire voordelen die de lidstaten uit het EU-lidmaatschap halen. Op veel beleidsterreinen met grensoverschrijdende aspecten, waar een kritische massa van belang is, kan gemeenschappelijke actie op EU-niveau leiden tot betere resultaten dan gefragmenteerde nationale initiatieven. Uit diverse studies blijkt dat de interne markt heeft geleid tot meer werkgelegenheid en groei. Het effect van de verdieping van de interne markt sinds 1990 wordt berekend op 3,6 miljoen nieuwe banen. Daarnaast zou het bnp van de EU 8,7 % lager zijn als de interne markt niet zou zijn ingevoerd. De gemiddelde EU-burger verdient € 840 per jaar meer dankzij de interne markt.

    Een netto begrotingsevenwicht is zeer misleidend als maatstaf voor de voordelen die de EU-uitgaven en het EU-lidmaatschap. Begrotingsbesluiten die met het oog op het bereiken van een begrotingsevenwicht worden genomen, leiden immers tot slecht beleid omdat voorrang wordt gegeven aan programma’s die ertoe leiden dat middelen naar de lidstaten terugvloeien. Dit “juste retour”-denken maakt het veel moelijker om met de EU-begroting de Europese meerwaarde te verhogen. De dieperliggende oorzaak van deze misleidende en schadelijke obsessie met begrotingsevenwicht ligt in de grote zichtbaarheid en politieke aantrekkelijkheid van maatregelen met terugvloei-effect, die duidelijke voordeel opleveren voor nationale en regionale begunstigden. Beleidsmaatregelen waarvan de Europese voordelen meer verspreid zijn en die geen betalingen aan lidstaten met zich meebrengen, krijgen minder steun van kiezers en beleidsmakers. (Bron: Onderzoeksdienst van het Europees Parlement).

    Meer informatie

    IK WIL MIJN GELD TERUG! Hoe overwinnen we de obsessie met “juste retour”: een serie nuttige achtgronddocumenten

    Europa’s twee biljoen euro aan dividend: de kosten van een niet-verenigd Europa in kaart gebracht, 2019-2024 (Onderzoeksdienst van het Europees Parlement)

    Technische briefing over de volgende meerjarenbegroting van de EU (Europese Commissie)

  • - 
    Het volgende MFK - Wat staat er op het spel?

    Het gaat om de toekomst van Europa, om de vraag of de EU na 2020 minder, evenveel of meer moet doen voor de Europese burgers.

    Sinds het begin van het huidige MFK, de programmeringsperiode 2014-2020, heeft de EU-begroting te maken gehad met nieuwe uitdagingen veroorzaakt door toenemende instabiliteit in de buurlanden, de migratiecrisis, veiligheidsrisico’s en een ernstig gebrek aan investeringen in de EU in de nasleep van de financiële en economische crisis.

    Een andere uitdaging is de bestrijding van klimaatverandering. Recentelijk heeft het Parlement (in een resolutie van oktober 2019) opgeroepen tot een verdere integratie van klimaatmaatregelen in de EU-begroting, zodat er voldoende middelen zijn voor een rechtvaardige overgang naar een klimaatneutrale economie.

    Daarnaast heeft de EU ook plannen om een nauwere samenwerking op het gebied van defensie te financieren. Tot slot betekent het vertrek van het VK uit de EU een aanzienlijke aderlating voor de begroting.

    Daarom is het nodig dat het MFK 2021‑2027 “de Unie de nodige middelen moet verschaffen om duurzame economische groei, onderzoek en innovatie te stimuleren, jongeren mondiger te maken, de uitdagingen van migratie doeltreffend aan te pakken, werkloosheid, aanhoudende armoede en sociale uitsluiting te bestrijden, de economische, sociale en territoriale cohesie verder te versterken, duurzaamheid, biodiversiteitsverlies en klimaatverandering aan te pakken, de veiligheid en defensie van de EU te versterken, haar buitengrenzen te beschermen en de buurlanden te ondersteunen;” (uit de resolutie van november 2018 over het standpunt van het EP over het MFK).

    Het meerjarig financieel kader 2021-2027 in cijfers(Het voorstel van de Commissie vergeleken met het standpunt van het EP)

    Meer informatie

    Infopagina’s over de Europese Unie - Meerjarig financieel kader

    EU-begroting voor de toekomst(webpagina van de Commissie)

  • - 
    Het volgende MFK - Wat is het standpunt van het EP?

    Het meerjarig financieel kader 2021-2027 in cijfers (Het voorstel van de Commissie vergeleken met het standpunt van het EP)

    Resolutie van november 2018 (Bijbehorend persbericht)

    → Het Parlement heeft al in november 2018 verklaard klaar te staan om te onderhandelen.

    Op basis van een beoordeling van de middelen die nodig zijn om de doelstellingen op elk beleidsterrein van de EU te behalen, chat het Parlement dat het nieuwe MFK moet worden vastgesteld op 1,3 % van het BNI van de EU-27 (de Commissie stelt 1,11 % voor, de Raad heeft nog geen standpunt ingenomen).

    Het Parlement roept op tot meer investeringen voor jeugd, onderzoek en innovatie, milieu en klimaat, infrastructuur, kmo’s, digitalisering en sociale rechten, waarbij er naar wordt gestreefd om de financiering van bestaand EU-beleid, zoals landbouw, cohesie en visserij, in reële termen op hetzelfde niveau te houden.

    Resolutie van oktober 2019 (Bijbehorend persbericht)

    → Na de Europese verkiezingen in mei 2019 bevestigde het Parlement het standpunt van 2018 over het MFK en de eigen middelen in een resolutie, aangenomen in oktober 2019.

    In deze resolutie herbevestigt het Parlement dat er een nieuw mechanisme ingevoerd moet worden ter bescherming van de EU-begroting indien de rechtsstaat niet wordt geëerbiedigd, en worden de toezeggingen en nieuwe politieke initiatieven verwelkomd die in juli 2019 zijn aangekondigd door commissievoorzitter Ursula von der Leyen. Het Parlement benadrukt daarbij dat voor deze initiatieven nieuwe middelen beschikbaar moeten worden gesteld, bovenop het aanvankelijke begrotingsvoorstel van de Commissie.

    Met betrekking tot de Europese Green Deal moet de integratie van klimaatmaatregelen in de EU-begroting worden versterkt en van adequate middelen worden voorzien, om een rechtvaardige overgang naar een klimaatneutrale economie mogelijk te maken waarbij niemand tussen wal en schip valt.

    Verder roept het Parlement op tot de onmiddellijke start van interinstitutionele onderhandelingen, en benadrukt daarbij dat de bevoegdheden van het Parlement niet genegeerd kunnen worden door een politiek besluit in de Europese Raad.

    Het Parlement roept de Commissie ook op om een noodplan op te stellen voor het verlengen van het huidige MFK (2014-2020) om de begunstigden van EU-middelen te beschermen, mocht het niet mogelijk zijn om de onderhandelingen met de Raad op tijd af te ronden.

    Meer informatie

    Het voorgestelde meerjarig financieel kader 2021-2027 in beeld (infografiek)

    Informatiefiche over het standpunt van het EP

    Recente persberichten over het MFK

    Het voorstel van de Commissie voor het nieuwe MFK 2021-2027 van mei 2018

  • - 
    Het volgende MFK - Wat is het standpunt van het EP over de hervorming van de eigen middelen (ontvangsten van de EU)?

    Het Parlement benadrukt dat het “niet zal instemmen met het MFK zonder een akkoord over de hervorming van het stelsel van eigen middelen van de EU”. De uitgaven en de ontvangsten moeten daarom naar de mening van het Parlement als één geheel worden behandeld.

    Het EP is voorstander van handhaving van de huidige eigen middelen en de geleidelijke invoering van nieuwe eigen middelen. De rechtstreekse bijdragen van de lidstaten op basis van hun BNI moeten tegelijkertijd geleidelijk worden verlaagd.

    Voor het Parlement zijn mogelijke nieuwe bronnen voor de eigen middelen:

    • - 
      een gemeenschappelijke geconsolideerde heffingsgrondslag voor de vennootschapsbelasting;
    • - 
      een belasting op digitale dienstverlening;
    • - 
      een belasting op financiële transacties;
    • - 
      ontvangsten afkomstig van het emissiehandelssysteem;
    • - 
      een heffing op plastic; en
    • - 
      een mechanisme voor koolstofcorrectie aan de grens.

    Het EP dringt aan op het afschaffen van alle kortingen en correcties, het vereenvoudigen van de eigen middelen op btw-grondslag, verlaging van de nationale “inningskosten”, ingehouden op de douaneheffingen, en de invoering van andere inkomsten in de vorm van boetes en vergoedingen.

    In november 2018 nam het Parlement het tussentijds verslag over het MFK aan met het standpunt inzake de hervorming van het stelsel van eigen middelen van de EU, en het standpunt over het MFK 2021-2027. Na de Europese verkiezingen heeft het Parlement beide standpunten in oktober 2019 bevestigd.

    Meer informatie

    Infopagina’s over de Europese Unie - Ontvangsten van de Unie

    Eigen middelen van de Europese Unie: Hervorming van de financiering van de EU

  • - 
    Wat zijn vastleggings- en betalingskredieten op de EU-begroting?

    Omdat activiteiten gefinancierd moeten worden die meerdere jaren bestrijken, wordt op de EU-begroting onderscheid gemaakt tussen vastleggingskredieten (de kosten van alle juridische verplichtingen aangegaan gedurende het lopende begrotingsjaar, met mogelijk gevolgen voor de daaropvolgende jaren) en betalingskredieten (geld dat feitelijk gedurende het lopende jaar wordt uitbetaald, mogelijkerwijs in het kader van verplichtingen die in eerdere jaren zijn aangegaan). Om deze reden is het niveau van de betalingen gewoonlijk hoger in de laatste jaren van een meerjarig financieel kader.

Meer over ...