Coronavirus: Verklaring Commissie betreffende consultatie lidstaten over voorstel om tijdelijk steunkader verder uit te breiden tot herkapitalisatiemaatregelen
Vandaag heeft de Europese Commissie i de lidstaten een conceptvoorstel ter consultatie gezonden voor een verdere verruiming van het tijdelijke steunkader dat op 19 maart 2020 is aangenomen om de economie te ondersteunen in de context van de uitbraak van het coronavirus. Het tijdelijke steunkader is op 3 april 2020 een eerste maal verruimd.
Daardoor kregen overheden meer mogelijkheden om steun te verlenen voor onderzoek naar, tests en de productie van producten om de uitbraak van het coronavirus te bestrijden, om banen te beschermen en om de economie verder te stutten.
De Commissie heeft in totaal 43 besluiten genomen tot goedkeuring van 53 nationale maatregelen die verband houden met de uitbraak van het coronavirus. Sinds de aanneming van het tijdelijke steunkader op 19 maart 2020 heeft de Commissie op basis daarvan in 39 staatssteunbesluiten 49 nationale maatregelen goedgekeurd die Europese ondernemingen in deze barre tijden de broodnodige liquiditeiten verstrekken.
Voorts heeft de Commissie 4 besluiten aangenomen inzake 4 nationale maatregelen om uit hoofde van artikel 107, lid 2, onder b), van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie steun te verlenen ter compensatie van schade veroorzaakt door buitengewone gebeurtenissen, zoals de uitbraak van het coronavirus.
De Commissie stelt nu voor om het tijdelijke steunkader verder te verruimen zodat lidstaten herkapitalisaties kunnen geven aan ondernemingen in nood. Omdat dit soort overheidsmaatregelen een grote impact kan hebben op de mededinging op de interne markt, zou dit een laatste redmiddel moeten blijven. Aan deze maatregelen moeten ook heldere voorwaarden worden gekoppeld wat betreft de toetreding tot, de beloning van en de exit van de overheid uit de betrokken ondernemingen, strikte governancebepalingen en passende maatregelen om eventuele concurrentieverstoringen beperkt te houden.
De lidstaten krijgen nu de gelegenheid opmerkingen te formuleren over het conceptvoorstel van de Commissie. De Commissie streeft ernaar het gewijzigde tijdelijke steunkader tegen volgende week klaar te hebben.
Uitvoerend vicevoorzitter Margrethe Vestager i, belast met het mededingingsbeleid: “In deze coronavirus-crisis is de eerste prioriteit van ons allen het beschermen van de gezondheid van alle Europese burgers. Tegelijk komen vele ondernemingen door de noodmaatregelen onder druk te staan en zien zij hun eigen vermogen wegsmelten, waardoor zij het moeilijker krijgen om hun activiteiten te financieren. Na de eerste wijziging vorige week willen we het tijdelijke steunkader nu verder verruimen zodat lidstaten ondernemingen kunnen herkapitaliseren wanneer dat nodig en passend is. We zullen ervoor zorgen dat belastingbetalers een voldoende vergoeding krijgen voor hun investeringen en dat voor ondernemingen die kapitaalsteun krijgen, controles en governancebepalingen gelden die eventuele verstoringen van de mededinging op de interne markt beperkt houden. We blijven ons samen met de lidstaten inspannen om de Europese economie door deze storm te loodsen en ervoor te zorgen dat ze er nog krachtiger uit komt.”
Door de noodmaatregelen die de lidstaten moesten nemen om de uitbraak van het coronavirus onder controle te krijgen, worden vele Europese ondernemingen geraakt in hun mogelijkheden om goederen te produceren of diensten te leveren. Daardoor zagen zij ook de vraag fors dalen. De verliezen die zo ontstaan, kunnen het eigen vermogen van ondernemingen aantasten en negatief uitwerken op hun mogelijkheden om op de markten te lenen. Tegen deze achtergrond zouden doelgerichte overheidsmaatregelen voor het herkapitaliseren van ondernemingen in moeilijkheden het risico voor de EU-economie als geheel kunnen verlagen.
Daarom consulteert de Commissie de lidstaten nu over de mogelijkheid om in de vorm van eigen vermogen of hybride kapitaalinstrumenten overheidssteun te verschaffen aan die zwaar getroffen ondernemingen. Voorwaarde is wel dat dit de meest geschikte vorm van ondersteuning is en dat er heldere voorwaarden voor gelden.
Nationale overheidssteun voor de herkapitalisatie van bepaalde ondernemingen kan de mededinging op de interne markt in de EU zeer sterk verstoren. De Commissie stelt dan ook een aantal garanties voor wat betreft de voorwaarden om staatssteun toe te kennen en de gedragingen van de ondernemingen die de steun krijgen, wat betreft zowel hun marktgedragingen als hun governance.
Voorts wil het conceptvoorstel ervoor zorgen dat de overheid afdoende vergoed wordt voor de risico's die zij op zich neemt. Ten slotte wordt van de lidstaten verwacht dat zij een exitstrategie ontwikkelen, met name een exit uit grote ondernemingen die een hogere overheidsdeelname in hun eigen vermogen hebben gekregen. Dit moet ervoor zorgen dat deze ondernemingen, wanneer de economie zich heeft gestabiliseerd, opnieuw levensvatbaar kunnen worden zonder dat zij verdere staatssteun nodig hebben.
Een ander punt is dat wanneer, rekening houdende met het gemeenschappelijke EU-belang, steun op Europees niveau zou worden verleend, het risico op verstoring van de interne markt geringer zou zijn. In dat geval zouden er minder strenge voorwaarden hoeven te worden opgelegd.
Het voorstel om het toepassingsbereik van het tijdelijke steunkader te verruimen tot steun in de vorm van herkapitalisaties, vormt een verdere aanvulling op de mogelijkheid van lidstaten om bestaande aandelen van ondernemingen tegen marktkoers aan te kopen of pari passu met particuliere aandeelhouders. Dat soort operaties zou in beginsel niet onder het EU-staatssteuntoezicht vallen.
Dit kan met name van belang zijn voor maatregelen waarmee lidstaten vijandelijke overnames van strategische ondernemingen door buitenlandse kopers willen tegengaan. Hier gaat het dus om een aanvulling op de instrumenten waarover de lidstaten beschikken en die in de richtsnoeren van de Commissie zijn beschreven.
Die instrumenten zorgen voor een stevige EU-brede benadering voor de screening van buitenlandse investeringen in tijden van een crisis in volksgezondheid en de daarmee samenhangende economische kwetsbaarheid.