Meer geloofwaardigheid, dynamiek, voorspelbaarheid en politieke sturing in het EU-toetredingsproces — Commissie legt voorstellen op tafel
De Europese Commissie heeft vandaag een voorstel ingediend om het EU-toetredingsproces een impuls te geven door er meer geloofwaardigheid, dynamiek, voorspelbaarheid en politieke sturing in aan te brengen.
Olivér Várhelyi i, commissaris voor Nabuurschap en Uitbreiding: “De uitbreiding van de Europese Unie naar de Westelijke Balkan is een topprioriteit voor de Commissie. We werken op drie sporen: ten eerste stellen we vandaag concrete stappen voor om het toetredingsproces te verbeteren. Terwijl we werken aan versterking en verbetering van het proces, blijft het doel toetreding tot en volwaardig lidmaatschap van de EU. Ten tweede staat de Commissie parallel daaraan nog steeds volledig achter haar aanbevelingen om de toetredingsonderhandelingen te openen met Noord-Macedonië en Albanië. Binnenkort zullen we de meest recente vorderingen van beide landen presenteren. Ten derde zal de Commissie ter voorbereiding van de top tussen de Europese Unie en de Westelijke Balkan in Zagreb in mei met een plan komen voor de ontwikkeling van de economie en de investeringen in de regio.”
Bevordering van het toetredingsproces — Een geloofwaardig EU-perspectief voor de Westelijke Balkan
Meer geloofwaardigheid: het toetredingsproces moet voortbouwen op vertrouwen in het proces en in elkaar en duidelijke verbintenissen van de Europese Unie en de Westelijke Balkan. De geloofwaardigheid moet worden versterkt door nog meer de nadruk te leggen op fundamentele hervormingen, te beginnen met de rechtsstaat, het functioneren van democratische instellingen en het openbaar bestuur, en de economie van de kandidaat-lidstaten. Wanneer partnerlanden voldoen aan de objectieve criteria, moeten de lidstaten de op verdiensten gebaseerde aanpak honoreren en besluiten over te gaan tot de volgende fase van het proces.
Sterkere politieke sturing: het politieke karakter van het toetredingsproces vereist een sterkere politieke sturing en betrokkenheid op het hoogste niveau. De Commissie stelt voor de mogelijkheden voor politieke en beleidsdialoog op hoog niveau te vergroten door regelmatige topbijeenkomsten tussen de EU en de Westelijke Balkan en intensievere ministeriële contacten. Daarnaast moeten de lidstaten systematischer worden betrokken bij de monitoring en toetsing van het proces. Alle organen die verband houden met de stabilisatie- en associatieovereenkomst, zullen zich veel meer richten op de belangrijkste politieke vraagstukken en hervormingen, terwijl intergouvernementele conferenties zullen zorgen voor sterkere politieke sturing van de onderhandelingen.
Meer dynamiek: om het toetredingsproces dynamischer te maken stelt de Commissie voor de onderhandelingshoofdstukken in zes thematische clusters te groeperen: fundamentele kwesties; interne markt; concurrentievermogen en inclusieve groei; groene agenda en duurzame connectiviteit; hulpbronnen, landbouw en cohesie; externe betrekkingen. De onderhandelingen zullen per cluster worden geopend - nadat aan de desbetreffende benchmarks is voldaan - in plaats van per afzonderlijk hoofdstuk. De onderhandelingen over de fundamentele kwesties zullen als eerste worden geopend en als laatste worden gesloten en de vorderingen op dit punt zullen het algemene tempo van de onderhandelingen bepalen. Het tijdsbestek tussen opening van een cluster en sluiting van de desbetreffende hoofdstukken zou beperkt moeten zijn. Bij voorkeur zouden hoofdstukken binnen een jaar moeten worden gesloten, afhankelijk van de vooruitgang van de hervormingen.
Meer voorspelbaarheid: de Commissie zal meer duidelijkheid verschaffen over wat de EU in de verschillende fasen van het proces van de uitbreidingslanden verwacht, bijvoorbeeld wat de positieve consequenties kunnen zijn bij vorderingen met de hervormingen en wat de negatieve als geen vooruitgang wordt geboekt.
Om ingrijpende hervormingen aan te moedigen zal de Commissie beter definiëren aan welke voorwaarden de kandidaten moeten voldoen om vooruitgang te boeken en duidelijke en tastbare stimulansen in het vooruitzicht stellen die rechtstreeks van belang zijn voor de burgers, zoals snellere integratie en geleidelijke toegang tot EU-beleidslijnen, de EU-markt en EU-programma's - waarbij een gelijk speelveld wordt gewaarborgd - alsmede meer financiering en investeringen. Hoe meer vooruitgang de kandidaten boeken bij hun hervormingen, hoe verder zij vorderen in het proces. Daar staat tegenover dat de Commissie meer doortastende sancties voorstelt bij ernstige of aanhoudende stagnatie of achteruitgang bij het doorvoeren van de hervormingen en het voldoen aan de vereisten van het toetredingsproces. De onderhandelingen kunnen op bepaalde terreinen of in het ergste geval volledig worden geschorst, en reeds gesloten hoofdstukken kunnen opnieuw worden geopend. De voordelen van nauwere integratie, zoals toegang tot EU-programma's, kunnen worden opgeschort of ingetrokken en de reikwijdte en omvang van de EU-financiering kunnen worden beperkt.
Volgende stappen
De Commissie hoopt dat de lidstaten vóór de top tussen de Europese Unie en de Westelijke Balkan in Zagreb op 6 en 7 mei hun goedkeuring zullen verlenen aan het voorstel, evenals aan de opening van toetredingsonderhandelingen met Noord-Macedonië en Albanië. Voorafgaand aan de top zal de Commissie onderzoeken hoe de investeringen, de sociaal-economische integratie en de rechtsstaat op de Westelijke Balkan kunnen worden bevorderd.
Meer informatie
Factsheet over de betrekkingen tussen de EU en de Westelijke Balkan
Factsheet over het EU-toetredingsproces
Factsheet per partner: