Europese Arbeidsautoriteit begint haar werkzaamheden: Vragen en antwoorden

Vandaag gaat de Europese Arbeidsautoriteit officieel van start in aanwezigheid van Commissievoorzitter Juncker, de Slowaakse eerste minister Peter Pellegrini, vicevoorzitter Valdis Dombrovskis en commissaris Marianne Thysen. De eerste bijeenkomst van de raad van bestuur vindt morgen plaats.

Wat is de Europese Arbeidsautoriteit?

De Europese Arbeidsautoriteit (ELA) is het nieuwe agentschap van de EU dat zal bijdragen tot meer eerlijkheid en wederzijds vertrouwen op de interne markt door de arbeidsregels van de EU eerlijk, eenvoudig en doeltreffend toe te laten passen. Daartoe ondersteunt de ELA de lidstaten in zaken betreffende grensoverschrijdende arbeidsmobiliteit, waaronder regels over het vrij verkeer van werknemers, de detachering van werknemers en de coördinatie van de socialezekerheidsstelsels. Ook komt er betere samenwerking tussen de lidstaten bij de bestrijding van zwartwerk.

Specifiek heeft de ELA de volgende doelstellingen:

• 1) 

  de toegang tot informatie over rechten en plichten en de toegang tot diensten in verband met arbeidsmobiliteit in de hele Unie bevorderen;

• 2) 

  de samenwerking tussen de lidstaten bij de handhaving van het desbetreffende Unierecht in de hele Unie bevorderen, onder meer door gecoördineerde en gezamenlijke inspecties te vergemakkelijken en zwartwerk aan te pakken;

• 3) 

  bemiddelen en een oplossing helpen zoeken bij grensoverschrijdende problemen.

Waar komt het initiatief voor een Europese Arbeidsautoriteit vandaan?

Bouwen aan een socialer Europa en eerlijkheid op onze interne markt vergroten, zijn belangrijke prioriteiten voor deze Commissie, zoals in de politieke beleidslijnen van juli 2014 is aangegeven. De EU heeft al talrijke initiatieven genomen om de arbeidsmobiliteitsregels te verbeteren, zoals de herziening van de detacheringsrichtlijnen en de modernisering van de regels voor de coördinatie van de sociale zekerheidsstelsels. Met het oog op een goede toepassing van deze regels in de praktijk heeft voorzitter Jean-Claude Juncker in zijn Staat van de Unie voor het Europees Parlement op 13 september 2017 voorgesteld een Europese Arbeidsautoriteit op te richten: "Wij moeten ervoor zorgen dat alle EU-voorschriften in verband met arbeidsmobiliteit op een eerlijke, eenvoudige en efficiënte wijze worden gehandhaafd door een nieuw Europees controle- en handhavingsorgaan. Het lijkt absurd een bankautoriteit te hebben om toezicht uit te oefenen op de banknormen, maar geen gemeenschappelijke arbeidsautoriteit voor onze eengemaakte markt."

Sinds die aankondiging heeft de Commissie op 13 maart 2018 een voorstel ingediend voor een verordening tot oprichting van de Europese Arbeidsautoriteit, als onderdeel van het Pakket sociale rechtvaardigheid. In februari 2019 hebben het Europees Parlement en de Raad — met commissionaris Thyssen als onderhandelaar namens de Commissie — in een recordtijd van minder dan een jaar overeenstemming bereikt over de wetgevingstekst. Verordening (EU) 2019/1149 tot oprichting van een Europese Arbeidsautoriteit is op 20 juni 2019 goedgekeurd en op 31 juli 2019 in werking getreden.

Waarom hebben wij een Europese Arbeidsautoriteit nodig?

Vandaag de dag wonen of werken 17,5 miljoen Europeanen in een andere lidstaat dan die van hun nationaliteit. Dit aantal is bijna verdubbeld ten opzichte van tien jaar geleden. Dagelijks zijn ook duizenden bedrijven grensoverschrijdend actief. Grensoverschrijdende activiteit is een realiteit in de EU waarop goed moet worden toegezien en die ten goede komt aan zowel personen als de economie en de maatschappij als geheel.

Vrij verkeer is ook een van de meest gekoesterde vrijheden van de interne markt. Volgens de Eurobarometer (voorjaar 2018) zijn meer dan acht op tien Europeanen voorstander van het "vrij verkeer van EU-burgers, die daardoor overal in de EU kunnen wonen, werken, studeren en zakendoen".

Om het vrij verkeer van werknemers binnen de Unie te bevorderen, hebben we duidelijke, eerlijke en afdwingbare regels nodig. De EU heeft al uitgebreide wetgeving ontwikkeld op het gebied van het vrij verkeer van werknemers, en blijft die verbeteren en moderniseren.

De oprichting van een Europese Arbeidsautoriteit zal burgers en bedrijven toegang verschaffen tot betrouwbare informatie en praktische diensten, inclusief informatie over kansen, regels en hun rechten en plichten in grensoverschrijdende situaties. Daarenboven zal de ELA de samenwerking tussen nationale autoriteiten vergemakkelijken en verbeteren door hen de juiste instrumenten te verschaffen om informatie te delen, dagelijkse samenwerkingsroutines te ontwikkelen, gemeenschappelijke en onderling afgestemde inspecties uit te voeren en mogelijke grensoverschrijdende geschillen snel en efficiënt op te lossen.

TAKEN EN REIKWIJDTE VAN DE EUROPESE ARBEIDSAUTORITEIT

Wat zijn de taken van de Europese Arbeidsautoriteit?

Voor de uitvoering van haar dagelijkse taken zal de ELA:

• - 

  de toegang tot informatie vergemakkelijken en Eures, het netwerk voor Europese banen, coördineren;
• - 

  samenwerking en uitwisseling van informatie tussen de lidstaten vergemakkelijken met het oog op de consistente, efficiënte en doeltreffende toepassing en handhaving van het toepasselijke recht van de Unie;
• - 

  gecoördineerde en gemeenschappelijke inspecties coördineren en ondersteunen;
• - 

  analysen en risicobeoordelingen uitvoeren met betrekking tot grensoverschrijdende arbeidsmobiliteit;
• - 

  de lidstaten ondersteunen met capaciteitsopbouw met het oog op de doeltreffende toepassing en handhaving van het toepasselijke recht van de Unie;
• - 

  de lidstaten ondersteunen bij de bestrijding van zwartwerk;
• - 

  bemiddelen tussen de lidstaten bij geschillen over de toepassing van het EU-recht.

In welke sectoren is de Europese Arbeidsautoriteit actief?

Aangezien arbeidsmobiliteit van invloed is op alle economische gebieden, bestrijkt de Europese Arbeidsautoriteit alle economische sectoren. De nadruk ligt op horizontale voorschriften voor het vrij verkeer van werknemers, de detachering van werknemers en de coördinatie van de sociale zekerheid, maar sectorspecifieke Uniewetgeving op het gebied van internationaal vervoer zal ook worden behandeld.

In de internationale wegvervoerssector alleen steken dagelijks 2 miljoen werknemers intra-EU-grenzen over om goederen en passagiers te vervoeren. De EU-arbeidsmobiliteitsregels in deze sector laten naleven is een uitdaging. De operationele ondersteuning die de Europese Arbeidsautoriteit aan de nationale autoriteiten biedt, kan er ook voor helpen zorgen dat de EU-mobiliteitsregels in deze sector eerlijk en doeltreffend worden nageleefd.

Dient de Europese Arbeidsautoriteit alleen voor werknemers of wordt ook in de behoeften van werkzoekenden, familieleden of onderdanen van derde landen voorzien?

De Europese Arbeidsautoriteit zorgt voor het doen naleven van de EU-regels op het gebied van het vrij verkeer van werknemers, de detachering van werknemers en de coördinatie van de sociale zekerheid. Een aantal delen van de EU-wetgeving zijn uitsluitend gericht op werknemers, maar andere delen (met name betreffende de coördinatie van de sociale zekerheid) hebben betrekking op iedereen, ongeacht hun economische situatie. De ELA is er dus ook voor die personen, voor zover zij onder de genoemde EU-regels vallen.

Organiseert de Europese Arbeidsautoriteit inspecties op eigen initiatief?

Nee. Het recht inspecties uit te voeren, nationaal dan wel grensoverschrijdend, berust bij het nationale niveau. De ELA kan de lidstaten wel een een gezamenlijke inspectie voorstellen en de organisatie ervan ondersteunen als zij mogelijke fraude of misbruik vermoedt. De nationale sociale partners kunnen ook een zaak onder de aandacht van de ELA brengen. De inspecties worden in ieder geval alleen met toestemming van de betrokken lidstaten en volgens hun nationale wetten en gebruiken uitgevoerd.

Welke geschillen zal de Europese Arbeidsautoriteit behandelen?

De ELA biedt uitsluitend op verzoek van de partijen bemiddeling in geval van een geschil tussen de nationale autoriteiten met betrekking tot de toepassing van Unierecht op het gebied van arbeidsmobiliteit en de coördinatie van de sociale zekerheid.

Personen en werkgevers kunnen de bestaande diensten voor probleemoplossing en advies (bijvoorbeeld Solvit en Uw Europa - Advies) blijven gebruiken, en ze kunnen zich verlaten op de nationale rechtbanken bij een geschil met betrekking tot de toepassing van het Unierecht op het gebied van arbeidsmobiliteit en de coördinatie van de sociale zekerheid.

ORGANISATORISCHE INRICHTING VAN DE EUROPESE ARBEIDSAUTORITEIT

Wat is de administratieve capaciteit van de ELA?

De Europese Arbeidsautoriteit is haar werkzaamheden begonnen en zal naar verwachting in 2024 op volle capaciteit werken.

Het geraamde budget van de ELA bedraagt voor dat jaar ongeveer € 50 miljoen. Er zullen ongeveer 140 personeelsleden zijn, inclusief de door de lidstaten gedetacheerde nationale verbindingsambtenaren.

De lidstaten hebben besloten dat de zetel van de ELA in Bratislava, Slowakije, zal gevestigd zijn. Terwijl de nodige maatregelen worden genomen om de overdracht zo snel mogelijk te organiseren, werkt de ELA aanvankelijk vanuit Brussel.

Hoe zal de administratieve en beheersstructuur van de ELA eruit zien?

De administratieve en beheersstructuur bestaat uit een raad van bestuur, een uitvoerend directeur en een belanghebbendengroep.

De belanghebbendengroep heeft een adviserende rol en bestaat uit twee vertegenwoordigers van de Commissie en tien vertegenwoordigers van de sociale partners op het niveau van de Unie, met een gelijke vertegenwoordiging van vakbonden en werkgeversorganisaties.

De groep zal adviezen uitbrengen over de activiteiten en het budget van de ELA en over relevante kwesties in verband met arbeidsmobiliteit in de EU en zo de werkzaamheden van de ELA ondersteunen met de deskundigheid van de sociale partners.

Wie is lid van de raad van bestuur van de Europese Arbeidsautoriteit?

De raad van bestuur van de Europese Arbeidsautoriteit bestaat uit:

• - 

  één vertegenwoordiger van elke lidstaat;
• - 

  twee vertegenwoordigers van de Europese Commissie;
• - 

  één door het Europees Parlement benoemde onafhankelijke deskundige;
• - 

  vier leden die de sectoroverschrijdende organisaties van de sociale partners op Unieniveau vertegenwoordigen, die in gelijke mate de vakbonden en de werkgeversorganisaties vertegenwoordigen.

Overeenkomstig de oprichtingsverordening hebben alleen de vertegenwoordigers van de lidstaten en de Commissie stemrecht.

Vertegenwoordigers van IJsland, Liechtenstein, Noorwegen en Zwitserland kunnen deelnemen en andere EU-agentschappen die actief zijn op sociaal en werkgelegenheidsgebied kunnen worden uitgenodigd om als waarnemer deel te nemen aan de vergaderingen van de raad.

Wat staat op de agenda van de eerste vergadering van de raad van bestuur?

De raad van bestuur van de Europese Arbeidsautoriteit komt voor het eerst bijeen op 17 oktober om de eerste administratieve besluiten te bespreken die de ELA operationeel zullen maken: de goedkeuring van het budget en het werkprogramma voor de rest van 2019, en de bespreking van de voorwaarden van de vacature voor uitvoerend directeur van de ELA die binnenkort moet worden gepubliceerd. De raad van bestuur zal ook de aanzet geven tot de besprekingen over de prioriteiten voor de Europese Arbeidsautoriteit voor 2020.

In december 2019 vindt een tweede bijeenkomst van de raad van bestuur plaats om het werkprogramma en het budget voor 2020 vast te stellen.

MEERWAARDE VAN DE EUROPESE ARBEIDSAUTORITEIT

Op welke manier draagt de Europese Arbeidsautoriteit bij tot de verwezenlijking van de Europese pijler van sociale rechten?

De Europese pijler van sociale rechten is in november 2017 door het Europees Parlement, de Raad en de Commissie gezamenlijk afgekondigd tijdens de Sociale Top voor eerlijke banen en groei in Göteborg. De pijler omvat twintig essentiële beginselen en rechten die moeten bijdragen tot eerlijke en goed functionerende arbeidsmarkten en socialezekerheidsstelsels. De pijler is bedoeld om de koers uit te zetten voor hernieuwde convergentie richting betere arbeids- en levensomstandigheden in de hele EU, zodat burgers gelijke kansen hebben en gelijke toegang tot de arbeidsmarkt, eerlijke arbeidsvoorwaarden, en toereikende sociale bescherming en inclusie.

De zorg voor eerlijke arbeidsmobiliteit in Europa staat centraal bij de verwezenlijking van de beginselen en rechten van de Europese pijler van sociale rechten. De Europese Arbeidsautoriteit zal ervoor zorgen dat het recht op gelijke behandeling en gelijke kansen op het gebied van werkgelegenheid en sociale zekerheid van burgers en werknemers in grensoverschrijdende situaties wordt gewaarborgd.

Welke voordelen hebben de lidstaten bij de Europese Arbeidsautoriteit?

De Europese Arbeidsautoriteit zorgt voor een betere operationele samenwerking in verband met arbeidsmobiliteit door een permanente EU-structuur te bieden voor de ondersteuning van de nationale autoriteiten via een aantal nieuw-opgerichte instrumenten en procedures.

De ELA bevordert de samenwerking en de informatie-uitwisseling, met name via de door de lidstaten bij de Europese Arbeidsautoriteit gedetacheerde nationale verbindingsambtenaren. Zij fungeren als contactpersoon voor vragen in verband met hun lidstaat, ook bij verzoeken om gegevensuitwisseling of voorstellen voor gezamenlijke inspecties. De nationale verbindingsambtenaren zorgen voor een snellere uitwisseling en betere coördinatie tussen de nationale autoriteiten. Op verzoek van de betrokken lidstaten zal de ELA de gemeenschappelijke en onderling afgestemde inspecties inzake arbeidsmobiliteitskwesties coördineren en ondersteunen. Tot slot zal de ELA de samenwerking tussen de lidstaten op het gebied van zwartwerk ondersteunen door de taken van het huidige Platform tegen zwartwerk over te nemen.

De ELA zal ook werken aan analysen en risicobeoordelingen van de arbeidsmobiliteit om op de hoogte te blijven van nieuwe trends en uitdagingen op haar werkgebied. Dat zal zij doen in nauwe samenwerking met andere EU-agentschappen op sociaal en werkgelegenheidsgebied.

De ELA ondersteunt de nationale autoriteiten met capaciteitsopbouw. Geconfronteerd met de behoefte snel te voldoen aan een groeiend aantal verzoeken van andere landen hebben nationale handhavingsautoriteiten, zoals arbeidsinspectiediensten of socialezekerheidsinstanties, niet altijd de operationele capaciteit om grensoverschrijdende zaken efficiënt te laten behandelen. De ELA ondersteunt de nationale capaciteitsopbouw via wederzijds leren, opleiding en het bevorderen van goede praktijken.

Tot slot biedt de ELA bemiddeling in geval van een geschil tussen de nationale autoriteiten met betrekking tot de toepassing van Unierecht op het gebied van arbeidsmobiliteit en de coördinatie van de sociale zekerheid, zodat geschillen snel en efficiënt worden opgelost. Hiertoe wordt een specifieke bemiddelingsraad opgericht.

Welke voordelen biedt de nieuwe Europese Arbeidsautoriteit voor personen en bedrijven?

Personen en bedrijven kunnen gemakkelijker toegang krijgen tot informatie op nationaal en EU-niveau inzake arbeidsmobiliteit. Zo kan een werknemer of werkgever in de bouwsector informatie vinden over baanmogelijkheden en rechten en plichten, zoals over arbeidsvoorwaarden, loon of specifieke voorschriften inzake veiligheid en gezondheid. Kleine en middelgrote ondernemingen profiteren in het bijzonder van betere toegang tot informatie. 90 % van de op het portaal voor beroepsmobiliteit Eures geregistreerde bedrijven zijn momenteel kmo's.

De ELA wordt concreet verantwoordelijk voor het beheer van het Europees coördinatiebureau van Eures en voor het portaal voor beroepsmobiliteit. Dat brengt vraag en aanbod bij elkaar en biedt informatie aan personen en bedrijven over werkgelegenheid, baankansen en praktische informatie over werken in het buitenland.

Voortbouwend op het Eures-portaal en in synergie met de recent vastgestelde enkele digitale toegangspoort zorgt de ELA ervoor dat het grote publiek toegang krijgt tot de informatie die het nodig heeft om keuzen te maken en zijn rechten met betrekking tot grensoverschrijdende arbeidsmobiliteit uit te oefenen, ook op gebieden als detachering van werknemers en sociale zekerheid.

De ELA bevordert ook de beschikbaarheid van informatie over toepasselijke nationale wetgeving en sectorspecifieke regels (bijvoorbeeld sectorale nationale cao's). De ELA biedt in het bijzonder ondersteuning aan de lidstaten om de informatie op hun nationale websites nauwkeuriger en gebruiksvriendelijker te maken, overeenkomstig de kwaliteitsnormen van een enkele digitale toegangspoort.

SYNERGIE MET BESTAANDE EU-ORGANEN EN AGENTSCHAPPEN

Hoe werkt de Europese Arbeidsautoriteit samen met bestaande EU-agentschappen?

Er zijn momenteel vier EU-agentschappen actief op het gebied van werkgelegenheidsbeleid: de Europese Stichting tot verbetering van de levens- en arbeidsomstandigheden (Eurofound), het Europees Centrum voor de ontwikkeling van de beroepsopleiding (Cedefop), het Europees Agentschap voor veiligheid en gezondheid op het werk (EU-OSHA) en de Europese Stichting voor opleiding (ETF). Zij zijn deskundig op hun respectieve gebieden, maar behandelen grensoverschrijdende problemen niet als zodanig. De Europese Arbeidsautoriteit zal daarom samenwerken met deze agentschappen met het oog op complementariteit en samenhang met hun activiteiten. Synergie kan worden ontwikkeld door te vertrouwen op hun deskundigheid, bijvoorbeeld op het gebied van vaardighedenprognose, veiligheid en gezondheid op het werk en de bestrijding van zwartwerk. De Arbeidsautoriteit maakt gebruik van deze steun voor haar eigen analysen en risicobeoordelingen met betrekking tot grensoverschrijdende arbeidsmobiliteit. Een aantal bestaande administratieve comités en netwerken wordt ook in de ELA geïntegreerd om de samenwerking tussen de lidstaten te vereenvoudigen en versnippering weg te werken.

Waar van toepassing werkt de ELA ook samen met andere EU-agentschappen, bijvoorbeeld Europol en Eurojust, inzake criminele activiteiten op het gebied van arbeidsmobiliteit.

Op welke wijze vereenvoudigt de oprichting van een Europese Arbeidsautoriteit de bestaande structuur van EU-organen op het gebied van arbeidsmobiliteit?

De Europese Arbeidsautoriteit zorgt voor een vereenvoudiging van het huidige institutionele landschap op het gebied van arbeidsmobiliteit en de coördinatie van de sociale zekerheid door operationele taken die momenteel over verschillende EU-organen verdeeld zijn, samen te voegen in een permanente structuur die een robuust forum voor samenwerking en gemeenschappelijke onderzoeksactiviteiten vormt.

Zodoende worden in de ELA vier bestaande EU-organen geïntegreerd: het Technisch Comité voor het vrije verkeer van werknemers, het Comité van deskundigen inzake de detachering van werknemers, het Europees platform voor de intensivering van de samenwerking bij de aanpak van zwartwerk en het coördinatiebureau van Eures.

De ELA werkt nauw samen met EU-organen die volgens de huidige structuur blijven functioneren, zoals de Administratieve Commissie voor de coördinatie van de socialezekerheidsstelsels en de technische organen ervan, het Raadgevend Comité voor de coördinatie van de socialezekerheidsstelsels en het Raadgevend Comité inzake het vrij verkeer van werknemers, met het oog op de complementariteit van hun werkzaamheden. Deze stroomlijning van het institutionele landschap creëert een waardevolle synergie en elimineert overlap, en zorgt aldus voor een beter debat en betere kwaliteit van de beleidsresultaten.

QANDA/19/6056