Strategie voor de Westelijke Balkan: EU introduceert nieuwe vlaggenschipinitiatieven en ondersteuning voor de door hervormingen gedreven regio
De Commissie heeft vandaag haar goedkeuring gehecht aan een strategie voor "een geloofwaardig vooruitzicht op toetreding voor en een grotere EU-betrokkenheid bij de Westelijke Balkan".
Zoals voorzitter Juncker in zijn Staat van de Unie van 2017 heeft aangekondigd, heeft de Commissie vandaag haar goedkeuring gehecht aan een strategie voor "een geloofwaardig vooruitzicht op toetreding voor en een grotere EU-betrokkenheid bij de Westelijke Balkan", waarin de Europese toekomst van de regio wordt bevestigd als een geostrategische investering in een stabiel, sterk en verenigd Europa, gebaseerd op gemeenschappelijke waarden. De strategie beschrijft de prioriteiten en gebieden van gezamenlijke nauwere samenwerking om de specifieke uitdagingen aan te pakken waarmee de Westelijke Balkan wordt geconfronteerd, in het bijzonder de noodzaak van fundamentele hervormingen en goede nabuurschapsbetrekkingen. Een geloofwaardig vooruitzicht op toetreding vereist aanhoudende inspanningen en onomkeerbare hervormingen. De vooruitgang op het Europese traject is een objectief en op verdiensten gebaseerd procesdat afhankelijk is van de concrete resultaten van elk land afzonderlijk.
Vandaag heeft de Europese Commissie i zes vlaggenschipinitiatieven aangekondigd - specifieke maatregelen die de EU in de komende jaren zal nemen om de hervormingsinspanningen van de Westelijke Balkanlanden te ondersteunen in gebieden van gemeenschappelijk belang. Het gaat om initiatieven om de rechtsstaat te versterken, de samenwerking op het gebied van veiligheid en migratie te stimuleren via gezamenlijke onderzoeksteams en de Europese grens- en kustwacht, de energie-unie van de EU uit te breiden naar de Westelijke Balkan of roamingkosten te verlagen en breedband uit te rollen in de regio. In de strategie wordt ook onderstreept dat de EU voorbereid moet zijn om nieuwe leden te verwelkomen zodra zij aan de criteria voldoen.
Voorzitter van de Europese Commissie, Jean-Claude Juncker i : ”Investeren in de stabiliteit en welvaart van de Westelijke Balkan betekent investeren in de veiligheid en de toekomst van onze Unie. Hoewel er onder dit mandaat geen verdere uitbreiding zal plaatsvinden, zet de Europese Commissie vandaag het Europese traject uit voor de Westelijke Balkanlanden. Met een sterke politieke wil, reële en duurzame hervormingen, en definitieve oplossingen voor geschillen met buurlanden kunnen de landen van de Westelijke Balkan vooruitkomen op hun Europese traject. Of zij daarin zullen slagen, zal afhangen van hun objectieve verdiensten. De Europese Commissie zal streng, maar ook rechtvaardig zijn. Eind deze maand zal ik naar alle landen van de Westelijke Balkan reizen met een duidelijke boodschap: ga door met hervormen en wij zullen uw Europese toekomst blijven ondersteunen."
Hoge vertegenwoordiger en vicevoorzitter Federica Mogherini i:"De Westelijke Balkan maakt deel uit van Europa: wij delen dezelfde geschiedenis, dezelfde geografie, hetzelfde culturele erfgoed en dezelfde mogelijkheden en uitdagingen, nu en voor de toekomst. Wij hebben een gezamenlijk belang om steeds nauwer samen te werken teneinde economische en sociale ontwikkeling, en veiligheid te waarborgen voor onze bevolking. Deze strategie toont ons het te volgen traject: alle zes onze partners moeten het verleden voorgoed te boven komen; wij samen moeten het proces voor de integratie van de Westelijke Balkanlanden in de Europese Unie onomkeerbaar maken en het continent blijven herenigen. Deze strategie geeft ons allen een gedeeld, duidelijk, ondubbelzinnig, geloofwaardig en concreet perspectief voor de integratie van elk van onze zes partners in de EU. De komende zes maanden zullen niet alleen intens maar ook cruciaal zijn om ervoor te zorgen dat deze historische en unieke kans wordt gegrepen."
Commissaris voor Europees Nabuurschapsbeleid en Uitbreidingsonderhandelingen Johannes Hahn i: "Vandaag bevestigen wij dat de deur van onze Unie openstaat voor de landen van de Westelijke Balkan, die reeds een enclave vormen in de EU, en dat ons aanbod oprecht is. Met de nieuwe aanpak, die door concrete maatregelen wordt geschraagd, versterken wij het uitbreidingsproces, in ruil waarvoor geloofwaardige inspanningen en hervormingen vereist zijn, met name ter versterking van de rechtsstaat. Wij moeten ons inzetten ten bate van de burgers."
Nadruk op overtuigende hervormingen en verzoening
Om te voldoen aan de criteria voor EU-lidmaatschap en in hun eigen belang moeten de landen van de Westelijke Balkan op cruciale gebieden omvattende hervormingen ten uitvoer leggen. De rechtsstaat, grondrechten en goed bestuurmoeten aanzienlijk worden versterkt. Justitiële hervormingen, de bestrijding van corruptie en georganiseerde misdaad en de hervorming van de overheidsdiensten moeten tot reële resultaten leiden en de werking van de democratische instellingen moet grondig worden versterkt. Er moeten grondige economische hervormingen plaatsvinden om de structurele zwakke punten, het geringe concurrentievermogen en de hoge werkloosheid aan te pakken.
Alle landen moeten zich er ondubbelzinnig toe verbinden, in woord en daad, om de erfenis van het verleden te boven te komen, door verzoening en de oplossing van openstaande kwesties, met name grensgeschillen, ruim vóór toetreding tot de Europese Unie.Een alomvattende, wettelijk bindende normalisatie-overeenkomst tussen Servië en Kosovo is nodig voor de vooruitgang van deze landen op hun Europese traject.
Zes vlaggenschipinitiatieven ter ondersteuning van het overgangsproces van de Westelijke Balkan
De EU is al de grootste donor en investeerder in de regio, en de belangrijkste politieke partner van de Westelijke Balkanlanden. De EU is ook de belangrijkste handelspartner van de Westelijke Balkanlanden, met een jaarlijks totaal handelsvolume van 43 miljard EUR (2016). Vandaag heeft de Europese Commissie zes vlaggenschipinitiatieven opgezet, die onze samenwerking op een aantal gebieden verder zullen versterken en het overgangsproces in de Westelijke Balkan zullen ondersteunen. Deze vlaggenschipinitiatieven zijn gericht op specifieke domeinen van gemeenschappelijk belang: de rechtsstaat, veiligheid en migratie, sociaal-economische ontwikkeling, vervoers- en energieverbindingen, de digitale agenda, verzoening en goede nabuurschapsbetrekkingen. Concrete acties op deze gebieden zijn gepland tussen 2018 en 2020.
Om de strategie voor de Westelijke Balkan ten uitvoer te brengen en een vlotte overgang naar het lidmaatschap te ondersteunen, is adequate financiering onontbeerlijk. De Europese Commissie stelt voor de financiering in het kader van het instrument voor pretoetredingssteun tot 2020 geleidelijk te verhogen, voor zover dat mogelijk is met herschikkingen binnen het bestaande budget. In 2018 alleen al is voorzien in 1,07 miljard EUR pretoetredingssteun voor de landen van de Westelijke Balkan, naast de bijna negen miljard EUR die in de periode 2007-2017 is toegekend.
Volgende stappen op het traject naar de EU
Het uitbreidingsbeleid van de Europese Unie moet deel uitmaken van de bredere strategie die tegen 2025 moet leiden tot een versterking van de Unie, zoals uiteengezet door voorzitter Juncker in zijn Staat van de Unie-toespraak van september 2017 en zijn Routekaart naar een meer verenigde, sterkere en democratischere Unie. Mogelijk telt de EU ooit meer dan 27 leden, maar de dynamiek van vooruitgang op het traject naar de EU hangt voor alle Westelijke Balkanlanden af van hun eigen verdiensten, tempo en concrete resultaten. In de strategie wordt uiteengezet welke stappen Montenegro en Servië moeten zetten om het toetredingsproces tegen 2025 te voltooien; andere landen kunnen weliswaar hun achterstand inhalen, maar Montenegro en Servië zijn de enige twee landen waarmee nu al toetredingsonderhandelingen aan de gang zijn. Dat vooruitzicht zal uiteindelijk afhangen van een sterke politieke wil, de totstandkoming van reële en duurzame hervormingen, en definitieve oplossingen voor geschillen met buurlanden.
Alle landen van de Westelijke Balkan krijgen de kans om vooruit te komen op hun Europese traject. De Commissie beoordeelt alle landen op eerlijke en objectieve wijze op basis van hun eigen verdiensten en het ritme van hun eigen vooruitgang. Albanië en de voormalige Joegoslavische Republiek Macedonië boeken significante vooruitgang op weg naar toetreding tot de EU en de Commissie is bereid de aanbeveling te doen om toetredingsonderhandelingen te openen, als de voorwaarden zijn vervuld. De Commissie zal beginnen met de voorbereiding van een advies over de toetredingsaanvraag van Bosnië en Herzegovina na ontvangst van uitgebreide en volledige antwoorden op haar vragenlijst. Met aanhoudende inspanningen en inzet kan Bosnië en Herzegovina een toetredingskandidaat worden. Kosovo heeft de gelegenheid om duurzame vooruitgang te boeken via de tenuitvoerlegging van de stabilisatie- en associatieovereenkomst en vooruit te komen op het traject naar de EU zodra de objectieve omstandigheden zulks mogelijk maken.
Politieke wil van de leiders uit de regio
De betrokken landen hebben nog veel werk voor de boeg, willen zij in staat zijn te voldoen aan de voorwaarden en criteria voor EU-lidmaatschap. In de strategie wordt benadrukt dat de leiders in de regio geen twijfel mogen laten bestaan over hun strategische oriëntatie en inzet. Zij zijn het uiteindelijk die hun verantwoordelijkheid moeten opnemen om deze historische kans te verwezenlijken.
De EU voorbereiden om nieuwe leden te verwelkomen
De EU moet zelf voorbereid zijn op nieuwe leden van de familie — zodra zij aan de voorwaarden voldoen — onder meer uit institutioneel en financieel oogpunt. De Unie moet eerst sterker, solider en efficiënter zijn voor zij ook groter kan worden. Om een doeltreffende besluitvorming te waarborgen, moeten wij gebruikmaken van de stemming bij gekwalificeerde meerderheid in de Raad in de beleidsgebieden waarvoor dat reeds het geval is. Daarnaast zal de Commissie in het derde kwartaal van 2018 schetsen hoe vaker bij gekwalificeerde meerderheid zou kunnen worden gestemd, zoals aangekondigd door voorzitter Juncker in zijn Staat van de Unie van 2017.
Een doeltreffender systeem is ook nodig om systemische bedreigingen voor of inbreuken tegen de rechtsstaat in eender welke lidstaat van de EU aan te pakken. Hiervoor zal de Commissie naar verwachting in oktober 2018 met een initiatief komen.
Ten slotte moet er een bijzondere regeling worden vastgesteld om ervoor te zorgen dat toekomstige lidstaten niet in staat zijn de toetreding van andere kandidaat-lidstaten van de Westelijke Balkan te blokkeren.
Achtergrond
Factsheet - Het traject naar mogelijke toetreding in 2025
Factsheet - Het economisch potentieel van de betrekkingen tussen de EU en de Westelijke Balkan
Factsheet - Het uitbreidingsproces
Factograph -de voormalige Joegoslavische Republiek Macedonië
Factograph - Bosnië en Herzegovina
IP/18/561
Contactpersoon voor de pers:
Voor het publiek: Europe Direct per telefoon 00 800 67 89 10 11 of e-mail |