Vragen en antwoorden over de betrekkingen tussen de EU en China

Waarom is China belangrijk voor de EU en omgekeerd?

De afgelopen tien jaar heeft China qua omvang en snelheid een ongekende opkomst doorgemaakt. Intern wil China van het oude economische en sociale model overstappen op een evenwichtiger ontwikkelingspatroon. Internationaal gezien is China intussen een zwaargewicht, zowel economisch als financieel. China is de op een na grootste handelspartner van de EU en Europa vormt met zijn stabiele, rechtszekere bedrijfsklimaat nu de belangrijkste bestemming voor buitenlandse directe investeringen van Chinese bedrijven.

China is ook meer dan ooit vertegenwoordigd in alle delen van de wereld dankzij zijn internationale politieke en militaire aanwezigheid. De politieke, economische en sociale ontwikkeling van China is daarom meer dan ooit van belang voor de EU. De betrekkingen met China bieden grote mogelijkheden voor groei en werkgelegenheid in Europa, maar deze moeten gecoördineerd en doeltreffend worden benut om optimale resultaten voor beide partijen te behalen.

China is van belang voor de EU en de EU is van belang voor China. Als China een duurzame economie wil ontwikkelen, moet het opklimmen in de waardeketen en de binnenlandse consumptiegestuurde markt stimuleren. China bevindt zich op een scharnierpunt van hervorming en openstelling - een complex proces, dat niet altijd zonder slag of stoot zal verlopen - en kan alle steun gebruiken. De EU is een belangrijke partner voor China op het gebied van handel - de EU is de grootste handelspartner, zowel voor invoer als voor uitvoer - en investeringen, als bestemming en bron van buitenlandse directe investeringen. China zou ook kunnen profiteren van de ervaringen van de Europese Unie. De EU kan het economische hervormingsprogramma van China ondersteunen met haar kennis en ideeën en ervaringen uitwisselen in het kader van de verschillende dialogen.

Wat houdt de EU-strategie inzake China in?

Het Chinabeleid van de EU wordt uiteengezet in de "Elementen voor een nieuwe EU-strategie ten aanzien van China", die samen met de conclusies van de Raad daarover de EU-strategie ten aanzien van China vormen. De strategie weerspiegelt de fundamentele uitgangspunten van de betrokkenheid van de EU: bevordering van de democratie, de rechtsstaat en de mensenrechten en eerbiediging van de beginselen van het VN-handvest en het internationaal recht, waarbij wordt gestreefd naar wederzijdse voordelen op politiek en economisch vlak.

De EU moet zich praktisch en pragmatisch opstellen in haar betrokkenheid bij China. Zij moet vasthouden aan haar principes en trouw blijven aan haar belangen en waarden. De aanpak van de EU is gebaseerd op een positieve partnerschapsagenda in combinatie met constructieve omgang met verschillen. Overeenkomstig de strategie zal de EU ernaar streven China op praktisch vlak bij te staan in zijn hervormingsproces, met het oog op wederzijdse voordelen voor de samenwerking op het gebied van politiek, economie, handel, investeringen, maatschappij, milieu en andere terreinen. Op alle samenwerkingsterreinen moeten wederkerigheid, een gelijk speelveld en eerlijke concurrentie worden bevorderd, met name met het oog op de voltooiing van een brede investeringsovereenkomst, die nieuwe marktkansen moet scheppen. Daarnaast moet de connectiviteit tussen Europa en China op het gebied van infrastructuur, handel, digitale verbindingen en contacten tussen mensen worden verbeterd, zodat alle betrokken landen hiervan kunnen profiteren. Overeenkomstig de respectieve verplichtingen in het kader van de VN en de G20 moeten de EU en China mondiale collectieve goederen, duurzame ontwikkeling en internationale veiligheid bevorderen, evenals eerbiediging van de rechtsstaat en de mensenrechten binnen China en internationaal. De EU streeft naar maximale interne samenhang en doeltreffendheid van de betrekkingen met China.

De in 2013 door de EU en China gezamenlijk overeengekomen "strategische samenwerkingsagenda EU-China 2020" heeft betrekking op vrede en veiligheid, welvaart, duurzame ontwikkeling en uitwisselingen tussen mensen. De jaarlijkse EU-China-top is het hoogste niveau waarop de bilaterale betrekkingen plaatsvinden.

Wat wil de EU met China bereiken op het gebied van het buitenlands en veiligheidsbeleid?

De EU en China houden jaarlijks een strategische dialoog over hun bilaterale betrekkingen in het licht van het buitenlands en veiligheidsbeleid. De EU wordt daarbij vertegenwoordigd door de hoge vertegenwoordiger/vicevoorzitter en China door de staatssecretaris van Buitenlandse Zaken. De EU wil intensiever met China samenwerken op het gebied van vraagstukken die verband houden met buitenlands beleid en veiligheid. Zij zal China met name blijven aanmoedigen om zijn diplomatieke en andere instrumenten te mobiliseren om de internationale veiligheid te ondersteunen, onder meer door betrokkenheid bij Noord-Korea, Afghanistan en Syrië; bij te dragen aan vrede en veiligheid in de buurlanden van de EU, overeenkomstig de internationale wetgeving; de vrijheid van scheep- en luchtvaart in de Oost- en Zuid-Chinese Zee te waarborgen; geschillen vreedzaam en met inachtneming van de rechtsstaat op te lossen. De EU streeft naar een gemeenschappelijk draagvlak inzake ontwapening, non-proliferatie, terrorismebestrijding en cyberspace en naar gezamenlijke ondersteuning van capaciteitsopbouw en vredesmissies in Afrika.

Hoe kunnen de EU en China samenwerken op het gebied van klimaatverandering en milieubescherming?

China is een belangrijke partner voor de aanpak van klimaatverandering en mondiale milieuproblemen. China is verantwoordelijk voor een kwart van de broeikasgassen en is daarmee het land met de grootste uitstoot. Het is dus een essentiële partner in internationale onderhandelingen over klimaatverandering. Na de gemeenschappelijke verklaring van de EU en China over klimaatverandering van 2015 streeft de EU naar nieuwe gezamenlijke stappen om het klimaatverdrag van Parijs van 2015 sneller uit te voeren. De EU wil met name samenwerking opstarten of voortzetten op het gebied van schone energie, productie van duurzame energie en energiezuinigheid, koolstofmarkten, koolstofarme steden en fluorkoolwaterstoffen. Europese kennis kan China ook helpen bij de ontwikkeling van adequate beleidslijnen en regelgeving voor de overschakeling naar een groene, koolstofarme en circulaire economie en bij de aanpak van zijn binnenlandse milieuproblemen op het gebied van lucht-, water- en bodemvervuiling. Gevestigde bilaterale dialogen, zoals de dialoog over milieubeleid en de samenwerking op het gebied van klimaatverandering, blijven belangrijke fora voor uitwisseling en samenwerking. In internationaal verband kunnen kaders zoals de G20 de EU en China een platform bieden voor hun samenwerking bij het vinden van duurzame oplossingen voor wereldproblemen als ontbossing, illegale houtkap en de handel in wilde dieren en planten.

Wat zijn de prioriteiten op het gebied van handel en investeringen?

De EU streeft naar verdieping van en een nieuw evenwicht in de betrekkingen met China. De eerste prioriteit in dat verband is een brede investeringsovereenkomst, waarover al ongeveer twee jaar wordt onderhandeld. De sluiting van een dergelijke overeenkomst zou moeten leiden tot een gelijker speelveld voor bedrijven en nieuwe marktkansen voor beide partijen. Op voorwaarde dat China zijn economische hervormingen voortzet en meer marktwerking toelaat, komt er ook ruimte voor bredere handelsambities, in de juiste omstandigheden. De EU verheugt zich over Chinese investeringen in Europa, mits zij voldoen aan de Europese wet- en regelgeving. De EU wil samen met China werken aan de openstelling van de Chinese markt voor Europese investeringen. Een gemeenschappelijk kader van normen en standaarden is ook essentieel voor bloeiende economische betrekkingen, bijvoorbeeld wat betreft intellectuele-eigendomsrechten of de veiligheid van levensmiddelen en consumentenproducten. Het is een prioriteit voor de EU om verder met China te overleggen over de bevordering van internationale normen waarmee kosten kunnen worden bespaard, belemmeringen kunnen worden weggenomen en waarmee Europese bedrijven en burgers worden beschermd tegen Chinese producten die niet aan de EU-vereisten voldoen.

Hoe kan de EU oneerlijke concurrentie van China tegengaan?

De EU maakt zich grote zorgen over de industriële overcapaciteit van China in een aantal sectoren, met name de staalsector, maar ook in bijvoorbeeld de aluminiumsector. In eigen land vormt dit al een groot probleem voor China, maar het leidt ook tot oneerlijke concurrentie voor Europese bedrijven als de EU-markt wordt overspoeld met gedumpte Chinese goederen. China moet binnen afzienbare tijd ambitieuze en bindende plannen opstellen om rigoureus en meetbaar te snijden in de capaciteit. De doeltreffendheid van de handelsbeschermingsinstrumenten van de EU moet worden vergroot, met name door snelle goedkeuring van het voorstel van de Commissie van april 2013 voor de modernisering van deze instrumenten. China moet zich ook mengen in internationale besprekingen en informatie-uitwisselingen over de ontwikkeling van de capaciteit en het overheidsbeleid en ondersteunende maatregelen in sectoren waar sprake is van overcapaciteit, te beginnen met de staalsector. Het is essentieel dat China constructief deelneemt aan een mondiaal staalforum voor mondiale herstructureringsvraagstukken. De EU is bereid bilateraal met China samen te werken in het kader van een gemeenschappelijk staalplatform. De EU zal op politiek niveau China aanmoedigen zich aan te sluiten bij internationale normen en standaarden en zijn WTO-verbintenissen na te komen wat betreft de aanmelding van subsidies.

Wanneer zal de EU haar antidumping- en antisubsidiewetgeving veranderen?

Op 9 november 2016 heeft de Commissie een voorstel goedgekeurd om de antidumping- en antisubsidiewetgeving van de EU te wijzigen. De voorgestelde wijzigingen beogen de instrumenten ter bescherming van de handel aan de huidige omstandigheden in de internationale handel (met bijvoorbeeld ernstige marktverstoringen in de economieën van een aantal van onze handelspartners) aan te passen.

Het voorstel van de Commissie wordt pas van kracht nadat het Europees Parlement en de Raad het hebben goedgekeurd.

Welke plannen hebben de EU en China om betere verbindingen te bewerkstelligen?

Het zou voor de EU en China goed zijn als het Euraziatische continent wordt verbonden via fysieke en digitale netwerken, wat ook voor alle landen die door die netwerken worden verbonden, een stimulans zou vormen voor de handel, investeringen en contacten tussen mensen. Het connectiviteitsplatform is een belangrijk beleidsforum tussen de EU en China, waarmee wordt gestreefd naar synergieën tussen EU-beleid en -projecten en het Chinese Zijderouteproject. Het platform bevordert met name de samenwerking op het gebied van infrastructuur, waaronder financiering, interoperabiliteit en logistiek. Tijdens het Zijderouteforum, dat op 14-15 mei in Peking plaatsvond, heeft vicevoorzitter Katainen de EU-visie voor de verbetering van de connectiviteit tussen Europa en Azië gepresenteerd.

Is China welkom in Europa?

De EU is blij met de Chinese betrokkenheid bij Europa op allerlei terreinen, zoals handel en investeringen, toerisme en wetenschappelijke uitwisselingen. Het is ook in het belang van de EU om samen te werken met China, om ervoor te zorgen dat de Chinese betrokkenheid bij Europa, met name in de buurlanden ten zuiden en ten oosten van de EU, waar China in toenemende mate actief is, bijdraagt tot op regels gebaseerd bestuur en regionale veiligheid.

Hoe zit het met de andere EU-partners in Azië en de Stille Oceaan?

De EU zal haar partnerschap met de landen in deze regio verder blijven ontwikkelen en verdiepen. In haar beleid ten aanzien van China zal de EU ten volle rekening houden met haar betrekkingen met partners als Japan, Korea, de ASEAN-landen (in Zuid- en Zuidoost-Azië), Australië en andere. De EU zal ook actief blijven bijdragen aan de regionale veiligheid via diplomatieke en economische kanalen. De samenwerking met de Verenigde Staten speelt daarbij een belangrijke rol.

Hoe zit het met de problemen in de Oost- en Zuid-Chinese Zee?

De EU blijft bezorgd over de huidige situatie in de Oost- en Zuid-Chinese Zee. Gezien de omvang van de internationale handel via de wateren in deze regio heeft de EU een groot en legitiem belang bij de voortzetting van vrije scheep- en luchtvaart. Zoals zij ook deed in eerdere verklaringen, zal de EU blijven pleiten voor vreedzame oplossing van geschillen en houdt zij vast aan haar standpunt dat China en alle andere betrokken landen zich moeten houden aan het internationale recht.

Hoe zit het met het wapenembargo?

De EU handhaaft haar wapenembargo tegen China, dat werd ingesteld bij de conclusies van de Europese Raad van 1989, alsmede de acht criteria die zijn vastgesteld in het gemeenschappelijk standpunt van de Raad inzake de uitvoer van militaire goederen en technologie.

Hoe zit het met Hongkong en Macau? En met Taiwan?

De EU zal sterke betrekkingen met Hongkong en Macau blijven onderhouden en steunt de voortzetting van het "één land, twee systemen"-beginsel. De hoge vertegenwoordiger/vicevoorzitter en de Commissie publiceren ieder jaar een verslag aan de Raad en het Europees Parlement over de uitvoering van het "één land, twee systemen"-beginsel. Het recentste verslag verscheen in april 2017. De EU wil ook haar betrekkingen met Taiwan verder ontwikkelen. Zij onderschrijft de gedeelde waarden die de basis vormen van het Taiwanese bestuursstelsel, maar bevestigt ook het "één China"-beleid. Constructieve betrekkingen tussen China en Taiwan maken deel uit van de bevordering van vrede en veiligheid in de regio Azië/Stille Oceaan. De EU ondersteunt initiatieven die gericht zijn op dialoog en de opbouw van vertrouwen.

Hoe kunnen we zo nauw met China samenwerken gezien de mensenrechtensituatie?

Samenwerking met China is onontbeerlijk voor de aanpak van de vele problemen waarmee de wereld wordt geconfronteerd. De EU is zich hiervan bewust en wil via alle noodzakelijke kanalen met China samenwerken. Tegelijkertijd erkent de EU ook de verschillen met China. De bescherming van de mensenrechten en fundamentele vrijheden in China is een belangrijk punt in de betrekkingen tussen de EU en China. De EU is van plan met China en de Chinese bevolking samen te werken om de mensenrechten en de rechtsstaat te bevorderen, het maatschappelijk middenveld te steunen en de vrijheid van meningsuiting, vereniging en godsdienst te waarborgen. Zij zal daartoe al haar diplomatieke instrumenten en mechanismen op bilateraal en internationaal niveau inzetten. De EU zal met China samenwerken in een sfeer van positief partnerschap, maar vasthouden aan haar kernwaarden en -beginselen.

Waarom moeten EU-lidstaten samen opereren ten opzichte van China?

De EU moet coherent opereren en met één duidelijke, sterke stem spreken in de belangrijke beleidsvraagstukken met China. Dit is ook van belang voor het behoud van een op regels gebaseerde internationale orde. China is een sterke partner, die verschillende strategieën en eigen belangen nastreeft. Als we maximaal effect willen sorteren, moeten wij gezamenlijk een brede aanpak hanteren. Om doeltreffend met China om te gaan, moeten wij in de toekomst zorgen voor sterke coördinatie en samenhang van onze aanpak.

Dit is een geactualiseerde versie van het memo van juni 2016.

MEMO/16/2258

---