Europese Commissie brengt verslag uit over de toepassing van het Handvest van de grondrechten in de EU in 2016

De Europese Commissie i heeft vandaag haar jaarlijks verslag over de toepassing van het EU-Handvest van de grondrechten gepubliceerd.

Het verslag biedt een overzicht van de initiatieven die de EU in 2016 heeft genomen om de grondrechten te versterken. Ook wordt nagegaan hoe de grondrechten in 2016 zijn toegepast op een aantal beleidsterreinen van de EU en in de lidstaten.

Eerste vicevoorzitter Frans Timmermans i: “ De Europese Unie is meer dan een markt of een munt - zij is in de eerste plaats een Unie van waarden. Als hoedster van de Verdragen heeft de Europese Commissie i een bijzondere verantwoordelijkheid om de grondrechten en de rechtsstaat overal in de Unie hoog te houden. Deze verantwoordelijkheid delen wij met alle instellingen en lidstaten van de EU."

Věra Jourová i, commissaris voor Justitie, Consumentenzaken en Gendergelijkheid: “De Europese Unie zet zich op alle gebieden van het EU-recht in om de grondrechten in heel Europa te waarborgen. Daarbij gaat het onder meer om het beschermen van de rechten van het kind, het versterken van het recht op bescherming van persoonsgegevens, het verbeteren van de consumentenrechten, en het waarborgen van basisvoorzieningen, ook voor asielzoekers en migranten. We moeten ervoor blijven zorgen dat rechten voor iedereen in Europa een realiteit zijn. De grondrechten zijn er voor ons allemaal.”

Volgens het nieuwe verslag vormen recente ontwikkelingen een ernstige bedreiging voor de grondrechten. De Commissie zal ervoor blijven zorgen dat alle organen die gehouden zijn aan het Handvest, het eerbiedigen en dat alle wetgevingsvoorstellen ermee in overeenstemming zijn. Daarbij zullen we bijzondere aandacht schenken aan belangrijke controlemechanismen, zoals de wezenlijke rol die de hooggerechtshoven en de constitutionele hoven spelen bij het hooghouden van de gemeenschappelijke waarden van de EU.

Wat betreft specifieke ontwikkelingen op wetgevend gebied, stelt het verslag dat de EU in 2016: belangrijke stappen heeft gezet om te zorgen voor de bescherming van kinderen in grensoverschrijdende geschillen inzake ouderlijke verantwoordelijkheid (verordening Brussel IIbis) en om internationale paren te helpen, door de regels inzake vermogensstelsels te verduidelijken; een platform voor onlinegeschillenbeslechting heeft opgericht ter versterking van de consumentenbescherming; met Facebook, Twitter, YouTube en Microsoft overeenstemming heeft bereikt over een gedragscode voor de bestrijding van haatzaaiende uitlatingen op het internet; en een belangrijke dialoog met de lidstaten heeft gevoerd over de rechtsstaat.

Bij de uiteindelijke vaststelling van de hervorming inzake gegevensbescherming in april 2016 is voorzien in één pakket regels op grond waarvan mensen gemakkelijker toegang kunnen krijgen tot hun eigen persoonsgegevens en beschikken over het recht op gegevensportabiliteit, een duidelijker „recht op vergetelheid” en bepaalde rechten voor als er sprake is van een inbreuk in verband met persoonsgegevens. Ook heeft de Commissie een akkoord over het EU-VS-privacyschild bereikt en een raamovereenkomst gesloten om ervoor te zorgen dat persoonsgegevens van Europeanen bij doorgifte naar de VS beter worden bescherm Verder heeft het recht op een onpartijdig gerecht in 2016 concreet gestalte gekregen met de vaststelling van richtlijnen over het vermoeden van onschuld en het recht om bij de terechtzitting aanwezig te zijn, rechtsbijstand, en procedurele rechten van kinderen (meer details hier).

Democratieën die gebaseerd zijn op de rechtsstaat, moeten de grondrechten van minderheden en van de meest kwetsbare groepen beschermen. Ook de Europese instellingen moeten zich bij alles wat zij doen, houden aan het Handvest. De manier waarop bij het opstellen van en onderhandelen over de richtlijn terrorismebestrijding meerdere grondrechten in aanmerking zijn genomen, strekt wat dat betreft tot voorbeeld.

Jaarlijks colloquium over grondrechten

Gezonde democratieën zijn ondenkbaar zonder persvrijheid en pluralisme. De Commissie wijdde het EU-colloquium over de grondrechten 2016 aan de rol van de media bij het hooghouden van democratie, grondrechten en de rechtsstaat. In de conclusies van het colloquium worden concrete maatregelen genoemd om de persvrijheid te bevorderen, de media te vrijwaren van politieke en financiële druk, de positie van journalisten te versterken en hen te beschermen, en maatschappelijk pluralisme te stimuleren.

In 2017 zal het colloquium over de grondrechten in het teken staan van het bevorderen en beschermen van vrouwenrechten en gendergelijkheid. In tijden van toenemende onverdraagzaamheid is het belangrijk dat de EU hamert op gelijke rechten voor iedereen. Op de agenda staan: de versterking van de positie van de vrouw op economisch en politiek vlak, de rechten van de vrouw in het openbare en het privéleven en de bestrijding van elke vorm van geweld tegen vrouwen. Rond het laatste onderwerp worden het hele jaar door speciale acties georganiseerd.

Achtergrond

Met de inwerkingtreding van het Verdrag van Lissabon op 1 december 2009 werd het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie juridisch bindend. De bepalingen van het Handvest zijn in de eerste plaats bedoeld voor de EU-instellingen en daarnaast ook voor de nationale autoriteiten, uitsluitend wanneer zij het EU-recht ten uitvoer leggen.

Om mensen beter te informeren over hun grondrechten en over waar zij voor hulp terecht kunnen wanneer hun rechten zijn geschonden, werkt de Commissie samen met de betrokken instanties op nationaal, regionaal en EU-niveau. De Commissie biedt via het Europees e‑justitieportaal praktische informatie over deze rechten en pleegt overleg met ombudsdiensten, organisaties voor gelijke kansen en mensenrechteninstellingen over de behandeling van klachten inzake schending van de grondrechten.

Meer informatie

Verslag en werkdocument van de diensten van de Commissie over de toepassing van het EU-Handvest van de grondrechten in 2016

Handvest van de grondrechten van de EU

IP/17/1336

---