Terug naar Schengen: Commissie beveelt aan in de komende zes maanden de tijdelijke grenscontroles geleidelijk af te schaffen

Vandaag doet de Commissie een aanbeveling voor de geleidelijke afschaffing in de komende zes maanden door Oostenrijk, Duitsland, Denemarken, Zweden en Noorwegen van de tijdelijke grenscontroles die nu aan sommige van hun interne Schengengrenzen van kracht zijn.

Hoewel de algehele situatie stabieler wordt, bevindt zich in Griekenland nog steeds een groot aantal irreguliere migranten en asielzoekers. Daarom beveelt de Commissie de Raad aan om bij wijze van voorzorgsmaatregel en terwijl er aan alternatieve oplossingen wordt gewerkt, de controles nog eenmaal te verlengen. Dit houdt in dat zij binnen zes maanden moeten worden opgeheven. Tijdens die periode mogen, net als voorheen, controles alleen beperkt, gericht en in laatste instantie worden uitgevoerd. Tegelijkertijd roept de Commissie de lidstaten op om steeds meer gebruik te maken van alternatieve maatregelen die net zoveel veiligheid kunnen bieden, zoals evenredige politiecontroles in grensgebieden en langs belangrijke vervoersroutes. Met dat oogmerk heeft de Commissie vandaag ook een aanbeveling gedaan voor evenredige politiecontroles en politiesamenwerking in de Schengenruimte.

Eerste vicevoorzitter Frans Timmermans i: “Dankzij onze gezamenlijke inspanningen zijn onze buitengrenzen nu sterker en beter beveiligd. Door samenwerking kunnen veiligheid en vrijheid van verkeer hand in hand gaan. Dit betekent dat wij binnen zes maanden weer zullen beschikken over een volledig functionerend Schengengebied zonder controles aan de binnengrenzen.”

Dimitris Avramopoulos i, commissaris voor Migratie, Binnenlandse Zaken en Burgerschap: “Het is tijd om geleidelijk naar een volledig functionerend Schengensysteem terug te keren. Vandaag stellen wij daartoe concrete maatregelen voor. Wij bevelen aan om de tijdelijke controles aan de Schengen-binnengrenzen een laatste keer te verlengen, maar roepen de lidstaten wel op om deze controles geleidelijk af te schaffen en tegelijkertijd ter compensatie evenredige politiecontroles op hun grondgebied uit te voeren.”

Commissaris voor de Veiligheidsunie Julian King i: "Bij de veiligheid van één lidstaat draait het om de veiligheid van alle lidstaten. Daarbij gaat het ook om de uitoefening, waar nodig en gerechtvaardigd, van de politiebevoegdheden van de lidstaten. We moedigen de lidstaten aan om zo veel mogelijk samen te werken bij de operationele politiewerkzaamheden en daarbij alle beschikbare instrumenten in te zetten die de veiligheid binnen het Schengengebied kunnen verbeteren."

De laatste maanden is er aanzienlijke vooruitgang geboekt met de beveiliging van de buitengrenzen van de EU en de beperking van irreguliere migratie. Sinds de oprichting op 6 oktober 2016 van het Europees grens- en kustwachtagentschap wordt gestadig toegewerkt naar de volledige operationalisering daarvan; na de verklaring EU-Turkije zijn de irreguliere binnenkomsten in Griekenland met 97 % gedaald.

Maar ondanks deze vooruitgang zijn nog niet alle voorwaarden volledig vervuld van het stappenplan "Terug naar Schengen", dat de beëindiging van alle grenscontroles aan de binnengrenzen mogelijk maakt en in de betrokken Schengenstaten kunnen zich nog steeds irreguliere secundaire bewegingen voordoen. In Griekenland bevinden zich nog altijd veel irreguliere migranten en asielzoekers en er moet meer worden gedaan om asielaanvragen sneller te verwerken, meer personen te herplaatsen en te zorgen voor de hervatting van de Dublinoverdrachten naar Griekenland. Er moeten ook meer werk worden verzet om de Europese grens- en kustwacht volledig operationeel te maken (zie het verslag van vandaag over de geboekte vooruitgang en de inspanningen die nog moeten worden geleverd om het nieuwe Europees grens- en kustwachtagentschap volledige operationeel te maken). De Commissie vindt het daarom terecht dat de Raad de betrokken Schengenstaten toestaat om in laatste instantie en alleen wanneer andere opties zijn onderzocht, de huidige tijdelijke controles aan de binnengrenzen nog eenmaal voor maximaal zes maanden verlengen.

Tegelijkertijd beveelt de Commissie vandaag ook aan om alle Schengenstaten effectiever gebruik te laten maken van evenredige politiecontroles, ook in grensgebieden, om zo de bedreigingen voor de openbare orde en de interne veiligheid een halt toe te roepen. Volgens de Commissie zouden evenredige politiecontroles doeltreffender kunnen blijken dan controles aan de binnengrenzen aangezien politiecontroles flexibeler kunnen worden toegepast en gemakkelijker aan veranderende risico's aan te passen zijn. Hoewel het in bepaalde omstandigheden (bijvoorbeeld na een terroristische aanslag) van meet af aan duidelijk kan zijn dat politiecontroles op zich niet volstaan, kunnen in andere gevallen door het opvoeren van politiecontroles in grensgebieden dezelfde resultaten worden behaald als met grenscontroles aan de binnengrenzen. De lidstaten moeten voorrang geven aan politiecontroles boven de invoering of verlenging van tijdelijke controles aan de binnengrenzen.

De lidstaten moeten ook de grensoverschrijdende politiële samenwerking versterken, bijvoorbeeld door gezamenlijke politiepatrouilles in grensoverschrijdende treinen, gezamenlijke dreigingsanalyses en een betere grensoverschrijdende uitwisseling van gegevens. Om irreguliere secundaire bewegingen effectief te voorkomen zonder opnieuw controles aan de binnengrenzen te hoeven invoeren, beveelt de Commissie aan dat de lidstaten de bestaande bilaterale overeenkomsten die een snelle bilaterale terugkeer van onderdanen van derde landen mogelijk maken, volledig toepassen.

Vervolgstappen

De Raad moet nu op basis van de aanbeveling van de Commissie een besluit nemen over de verlenging van de controles. Dit is de laatste keer dat een verlenging op grond van de EU-regels is toegestaan.

Met het oog op de toekomst is de Commissie vastbesloten om ervoor te zorgen dat de bestaande instrumenten optimaal worden benut en dat de situatie verder wordt gestabiliseerd.

Achtergrond

Er waren in Griekenland ernstige tekortkomingen bij het beheer van de buitengrens en er bevond zich in het land een aanzienlijk aantal niet-geregistreerde migranten en asielzoekers die eventueel irregulier naar andere lidstaten wilden reizen. Die combinatie leidde tot uitzonderlijke omstandigheden die een ernstige bedreiging voor de openbare orde en de binnenlandse veiligheid vormden en het algehele functioneren van het Schengengebied in gevaar brachten. Als gevolg van die uitzonderlijke omstandigheden werd de vrijwaringsprocedure van artikel 29 van de Schengengrenscode geactiveerd en stelde de Raad op 12 mei 2016 een aanbeveling vast om aan bepaalde binnengrenzen van het Schengengebied in Duitsland, Oostenrijk, Zweden, Denemarken en Noorwegen gedurende zes maanden tijdelijke evenredige controles te handhaven.

Meer informatie

Voorstel voor een uitvoeringsbesluit van de Raad tot vaststelling van een aanbeveling tot verlenging van het tijdelijke toezicht aan de binnengrenzen in uitzonderlijke omstandigheden waarbij de algemene werking van het Schengengebied in gevaar komt

Aanbeveling van de Commissie inzake evenredige politiecontroles en politiesamenwerking in het Schengengebied (DISCLAIMER: dit is nog niet de definitieve versie van de tekst: de formele vaststelling vindt plaats op donderdag 4 mei)

Vragen en antwoorden: Tijdelijke controles aan de binnengrenzen, politiecontroles en politiesamenwerking in het Schengengebied

FACTSHEET: de Schengenregels toegelicht

Terug naar Schengen - Een stappenplan

Derde verslag van de Commissie aan het Europees Parlement, de Europese Raad en de Raad over het operationeel maken van de Europese grens- en kustwacht

FACTSHEET: Europese grens- en kustwacht

IP/17/1146

---