Artikel 50 van het Verdrag betreffende de Europese Unie – vragen en antwoorden

Met dank overgenomen van Europese Commissie (EC) i, gepubliceerd op woensdag 29 maart 2017.

Waar gaat artikel 50 over?

Artikel 50 i van het Verdrag betreffende de Europese Unie i bevat de procedure die een lidstaat de mogelijkheid biedt zich uit de Europese Unie terug te trekken. Het artikel is pas in 2007 bij het Verdrag van Lissabon ingevoerd.

Hoe zet een lidstaat de procedure van artikel 50 in gang?

Een lidstaat moet de Europese Raad i in kennis stellen van zijn voornemen zich terug te trekken. Er zijn geen specifieke vereisten voor de wijze waarop de lidstaat dat doet.

Wat gebeurt er wanneer de procedure van artikel 50 eenmaal in gang is gezet?

Over het terugtrekkingsakkoord moet worden onderhandeld overeenkomstig artikel 218, lid 3, van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie.

Stap 1

De voorzitter van de Europese Raad, Donald Tusk i, belegt een buitengewone bijeenkomst van de Europese Raad. Deze zal plaatsvinden op 29 april.

De Europese Raad zal bij consensus een reeks richtsnoeren vaststellen voor de ordelijke terugtrekking van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie. Deze richtsnoeren bepalen de algemene beginselen waarnaar de EU zich tijdens de onderhandelingen zal richten, uitgaande van het gemeenschappelijk belang van de Europese Unie en haar lidstaten.

Stap 2

Kort na de vaststelling van de richtsnoeren zal de Commissie de Raad een aanbeveling doen tot het openen van de onderhandelingen. Vier dagen na de bijeenkomst van de Europese Raad neemt het college van commissarissen hiertoe een besluit.

Stap 3

Vervolgens moet de Raad machtiging tot het openen van de onderhandelingen verlenen door de vaststelling van een reeks onderhandelingsrichtsnoeren. Deze moeten worden goedgekeurd met een verzwaarde gekwalificeerde meerderheid (72 % van de 27 lidstaten, dat wil zeggen 20 lidstaten, die 65 % van de bevolking van de EU27 vertegenwoordigen).

Wanneer deze richtsnoeren eenmaal zijn goedgekeurd, wordt de door de Raad aangewezen onderhandelaar van de Unie gemachtigd om de onderhandelingen te openen met de lidstaat die zich terugtrekt.

Hoe wordt het terugtrekkingsakkoord gesloten?

De onderhandelingen over de ordelijke terugtrekking moeten binnen twee jaar nadat de procedure van artikel 50 in gang is gezet, worden voltooid. Als er binnen die termijn geen akkoord wordt bereikt, zijn de Verdragen niet meer van toepassing op de lidstaat die zich terugtrekt.

Na afloop van de onderhandelingsperiode zal de EU-onderhandelaar de Raad en het Europees Parlement i een voorstel voor een akkoord voorleggen waarbij rekening wordt gehouden met het kader van de toekomstige betrekkingen van het Verenigd Koninkrijk met de Unie.

Het Europees Parlement moet zijn goedkeuring verlenen. Het stemt daarbij met gewone meerderheid en de leden van het Europees Parlement uit het Verenigd Koninkrijk stemmen mee.

De Raad zal het akkoord sluiten met een verzwaarde gekwalificeerde meerderheid van stemmen.

Het Verenigd Koninkrijk zal het akkoord ook moeten ratificeren, volgens zijn eigen constitutionele regelingen.

Hoeveel tijd blijft er dan over voor de feitelijke onderhandelingen?

De onderhandelingen zelf zullen ongeveer 18 maanden duren (begin juni 2017 — oktober/november 2018).

Wie zal namens de Europese Unie onderhandelen?

De staatshoofden en regeringsleiders van de EU27 hebben de Raad verzocht om de Europese Commissie i aan te wijzen als de EU-onderhandelaar. Met instemming hebben zij er kennis van genomen dat de Commissie van Michel Barnier i tot hoofdonderhandelaar heeft benoemd.

De Europese Commissie (onderhandelaar namens de Unie) en Michel Barnier (hoofdonderhandelaar van de Commissie) zullen met vaste regelmaat verslag uitbrengen aan de Europese Raad en aan de Raad en zijn voorbereidende instanties.

Gedurende de onderhandelingen zal Michel Barnier het Europees Parlement nauwgezet en met regelmaat op de hoogte houden.

Vanzelfsprekend zullen de lidstaten nauw bij de voorbereiding van de onderhandelingen betrokken zijn. Zo zullen zij de onderhandelaar van de Unie richtsnoeren aanreiken en de voortgang evalueren. Binnen de Raad zal een speciale werkgroep worden opgericht, met een permanente voorzitter, om ervoor te zorgen dat de onderhandelingen overeenkomstig de richtsnoeren van de Europese Raad en de onderhandelingsrichtsnoeren van de Raad zullen worden gevoerd.

De Europese Raad zal zich permanent met de kwestie bezighouden en zijn richtsnoeren tijdens de onderhandelingen zo nodig bijstellen.

Hoe zit het met de praktische kant van de onderhandelingen? In welke taal zullen zij worden gevoerd? Hoe vaak zullen beide partijen bijeenkomen?

Over praktische kwesties, zoals de taalregeling en de opzet van de onderhandelingen, zullen de onderhandelaars van de EU en het Verenigd Koninkrijk een gezamenlijk besluit nemen.

Waar zullen de onderhandelingen plaatsvinden?

Zij zullen plaatsvinden in Brussel.

Op welk moment is het Verenigd Koninkrijk niet langer lid van de Europese Unie?

De EU-verdragen zijn niet meer van toepassing op het Verenigd Koninkrijk vanaf de datum waarop het akkoord in werking treedt of, als er geen akkoord is, twee jaar na de kennisgeving van het voornemen tot terugtrekking. De Raad kan met eenparigheid van stemmen besluiten tot verlenging van deze termijn.

Totdat de terugtrekking een feit is, blijft de lidstaat lid van de Europese Unie, met alle aan dat lidmaatschap verbonden rechten en plichten. Zo blijft het beginsel van loyale samenwerking onverkort gelden. Op grond van dat beginsel moeten de Unie en al haar lidstaten elkaar steunen bij de uitvoering van het Verdrag.

Wat gebeurt er als er geen akkoord wordt bereikt?

Dan zijn de EU-Verdragen na verloop van twee jaar na de kennisgeving simpelweg niet meer van toepassing op het Verenigd Koninkrijk.

Kan een lidstaat na terugtrekking opnieuw om het lidmaatschap verzoeken?

Elk land dat zich uit de EU heeft teruggetrokken kan opnieuw om het lidmaatschap verzoeken. Daarvoor moet dat land wel de toetredingsprocedure doorlopen.

Kan de procedure van artikel 50 nog worden afgebroken wanneer zij eenmaal in gang is gezet?

Het is aan het Verenigd Koninkrijk om de procedure van artikel 50 in gang te zetten. Eenmaal in gang gezet, kan deze procedure echter niet eenzijdig worden afgebroken. Na de kennisgeving is er geen weg terug meer. Artikel 50 voorziet niet in een eenzijdige intrekking van een kennisgeving.

Hoe luidt artikel 50?

Artikel 50 - Verdrag betreffende de Europese Unie (VEU)

  • 1. 
    Een lidstaat kan overeenkomstig zijn grondwettelijke bepalingen besluiten zich uit de Unie terug te trekken.
  • 2. 
    De lidstaat die besluit zich terug te trekken, geeft kennis van zijn voornemen aan de Europese Raad. In het licht van de richtsnoeren van de Europese Raad sluit de Unie na onderhandelingen met deze staat een akkoord over de voorwaarden voor zijn terugtrekking, waarbij rekening wordt gehouden met het kader van de toekomstige betrekkingen van die staat met de Unie. Over dat akkoord wordt onderhandeld overeenkomstig artikel 218, lid 3, van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie. Het akkoord wordt namens de Unie gesloten door de Raad, die met gekwalificeerde meerderheid van stemmen besluit, na goedkeuring door het Europees Parlement.
  • 3. 
    De Verdragen zijn niet meer van toepassing op de betrokken staat met ingang van de datum van inwerkingtreding van het terugtrekkingsakkoord of, bij gebreke daarvan, na verloop van twee jaar na de in lid 2 bedoelde kennisgeving, tenzij de Europese Raad met instemming van de betrokken lidstaat met eenparigheid van stemmen tot verlenging van deze termijn besluit.
  • 4. 
    Voor de toepassing van de leden 2 en 3 nemen het lid van de Europese Raad en het lid van de Raad die de zich terugtrekkende lidstaat vertegenwoordigen, niet deel aan de beraadslagingen of aan de besluiten van de Europese Raad en van de Raad die hem betreffen. De gekwalificeerde meerderheid wordt vastgesteld overeenkomstig artikel 238, lid 3, onder b), van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie.
  • 5. 
    Indien een lidstaat die zich uit de Unie heeft teruggetrokken, opnieuw om het lidmaatschap verzoekt, is op zijn verzoek de procedure van artikel 49 van toepassing.
 
NL
Bron: Europese Commissie: Rapid persberichten

MEMO/17/648

 

Contactpersoon voor de pers:

Voor het publiek: Europe Direct per telefoon 00 800 67 89 10 11 of e-mail