Commissie brengt verslag uit over de voortgang met het partnerschapskader voor migratie en over de uitbreiding van de maatregelen langs de centrale Middellandse Zeeroute

Vandaag hebben de Commissie en de hoge vertegenwoordiger/vicevoorzitter het derde voortgangsverslag over het partnerschapskader met derde landen in de context van de Europese migratieagenda voorgesteld.

Wat heeft het college vandaag goedgekeurd?

Vandaag hebben de Commissie en de hoge vertegenwoordiger/vicevoorzitter het derde voortgangsverslag over het partnerschapskader met derde landen in de context van de Europese migratieagenda voorgesteld, waarin ook een stand van zaken wordt opgemaakt van de geboekte voortgang en wordt uiteengezet welke volgende stappen de EU zal zetten om de migratie langs de centrale Middellandse Zeeroute doeltreffender te beheren.

Wat is er nieuw?

Sinds het partnerschapskader in juni 2016 van start is gegaan, zijn een aantal tastbare resultaten geboekt in Niger, Mali, Nigeria, Senegal en Ethiopië, de vijf prioritaire landen bezuiden de Sahara. De pakketten zijn beter op maat gesneden van onze partners, en er worden meer beleidslijnen en instrumenten ingezet. Ook de geografische reikwijdte is vergroot en in het verslag wordt ook gekeken naar andere dan de prioritaire landen, zoals werd besproken tijdens de Europese Raad van december. De meer geconcentreerde aandacht voor de centrale Middellandse Zeeroute komt tot uiting en maatregelen worden uiteengezet om te reageren op het nog steeds grote aantal overstekende migranten op deze route, en op het nog steeds grote aantal doden in de Middellandse Zee. Voor de uitvoering van de verklaring van Malta, die op 3 februari 2017 werd goedgekeurd door de staatshoofden en regeringsleiders van de EU, wordt een beschrijving gegeven van uitgebreide maatregelen inzake levensreddend optreden, betere bestrijding van mensenhandel en mensensmokkel, bescherming van migranten en beter grensbeheer.

Welke resultaten zijn geboekt?

Het verslag bevat een gedetailleerd overzicht van de resultaten die sinds de laatste verslagperiode zijn geboekt. Een aantal concrete resultaten die samen met de vijf prioritaire landen zijn geboekt, zijn:

• - 

  Ethiopië zal actief samenwerken met het door het EU-trustfonds ondersteunde regionale operationele centrum om mensenhandel en mensensmokkel te bestrijden. Het zal ook steun krijgen via een aanvullende faciliteit ter ondersteuning van duurzame en waardige terugkeer en re-integratie, en hulp bieden aan gestrande migranten.
• - 

  Wat betreft Niger, werd de vooruitgang na het bezoek van president Issoufou van 15 december 2016 aan een goed tempo voortgezet op basis van eerdere resultaten. De EU heeft haar aanwezigheid versterkt door een verbindingsfunctionaris voor migratie en een voor Frontex in te zetten, en een verbindingskantoor op te zetten in Agadez. Eind januari 2017 gingen in Agadez in het kader van het EU-trustfonds voor Afrika drie projecten van start die gericht zijn op landbouw, beroepsopleiding en duurzaam migratiebeheer. In januari werden twee EU-missies ter plaatse uitgevoerd om de opkomende alternatieve routes te beoordelen en mee na te gaan welke projecten met snelle effecten economische alternatieven kunnen bieden voor lokale gemeenschappen die voor hun inkomsten afhangen van smokkel.
• - 

  De beleidsdialoog met Nigeria wordt voortgezet met bezoeken en vergaderingen op hoog niveau. Vicevoorzitter Ansip bezocht Abuja en Lagos op 2 en 3 februari 2017. De belangstelling werd geuit om samen te werken op het gebied van cyberveiligheid en governance, met belangrijke neveneffecten voor de bestrijding van corruptie, de bevordering van handel en investeringen, en migratiebeheer. Ook over toekomstige samenwerking inzake "Digital 4 Development" werd nagedacht.
• - 

  De samenwerking met Mali wordt voortgezet, in het bijzonder als voorzitter van het proces van Rabat bij de voorbereidingen voor de bijeenkomst in Valletta van hoge ambtenaren in februari 2017. Tijdens de vergadering in Valletta spraken de HV/VV en minister Sylla af de volgende acties van de EU en Mali toe te spitsen op de strijd tegen netwerken voor migrantensmokkel.
• - 

  In december werden in het kader van het EU-trustfonds vier aanvullende projecten voor Senegal goedgekeurd om de diepere oorzaken van migratie aan te pakken, migratie beter te beheren, teruggekeerde migranten beter te integreren en de betrokkenheid van de diaspora te verbeteren, en de burgerlijke stand te versterken.

Wat zijn de volgende stappen in de context van het partnerschapskader?

De instellingen van de EU en de lidstaten blijven vastberaden het partnerschapskader om te zetten in tastbare resultaten die zowel de Europese Unie als onze partners ten goede komen. De reeds aanzienlijke inspanningen die voor het partnerschapskader zijn geleverd, worden voortgezet en vergroot. Onder meer de volgende concrete stappen zijn gepland:

Ethiopië: Voltooien van de maatregelen in verband met de proefprojecten voor terugkeer (32) en deze gebruiken als blauwdruk voor snellere terugkeer in de toekomst, en Ethiopië blijven ondersteunen als land van herkomst, doorreis en bestemming van migranten en vluchtelingen. In april 2017 wordt binnen de strategische samenwerking een sectorale dialoog over migratie opgezet, terwijl de intensieve dialoog met Ethiopië als voorzitter van het proces van Khartoem wordt voorgezet.

Niger: Ter ondersteuning van Niger bij de strijd tegen mensensmokkel en mensenhandel worden intensievere maatregelen gepland, met onder meer steun voor een gezamenlijk onderzoeksteam en het volledig operationeel maken van de EU-antenne in Agadez, ook voor opleiding[1]. De contracten voor alle afgesproken acties in het kader van het EU-trustfonds moeten spoedig worden ondertekend zodat zij concreet kunnen worden uitgevoerd en voor inkomsten kunnen zorgen als alternatief voor de smokkeleconomie. Tegelijk zal in de regio rond Agadez intensiever toezicht worden gehouden op mogelijke alternatieve routes en zal een werkafspraak worden gemaakt tussen het Europese Grens- en kustwachtagentschap en de autoriteiten van Niger.

Nigeria: Voltooien van de overnameovereenkomst tegen juni 2017 en nagaan welke projecten in het kader van het EU-trustfonds voor Afrika sterk gericht zijn op migratie. Actief blijven samenwerken aan bestrijding van mensensmokkel en mensenhandel via het inlichtingennetwerk Afrika-Frontex en het recent opgerichte samenwerkingsplatform over migrantensmokkel.

Mali: De samenwerking intensiveren inzake het doorreisaspect, met specifieke aandacht voor de vrijwillige terugkeer van migranten op doorreis; zorgen voor de goedkeuring van een nationale grensstrategie en mogelijkheden onderzoeken voor samenwerking en versterking van de capaciteit inzake grensbeheer en de bestrijding van mensensmokkel. Versterken van de verdere samenwerking inzake de daadwerkelijke terugkeer van irreguliere migranten en van Malinezen die trachten de zuidelijke Libische grens over te steken, en behouden van de intensieve dialoog met Mali als voorzitter van het proces van Rabat.

Senegal: Verbeteren van de samenwerking op dagelijkse basis inzake identificatie en afgifte van reisdocumenten; vervolgmissies werden uitgevoerd om te zorgen voor de daadwerkelijke terugkeer van geïdentificeerde irreguliere migranten. Samenwerkingsafspraken tussen Senegal en het Europese Grens- en kustwachtagentschap moeten worden voltooid en op basis van de al geboekte resultaten moet intensiever worden samengewerkt op andere gebieden, waaronder grensbeheer.

Met betrekking tot het beleid en de instrumenten die moeten worden toegepast is een doorbraak nodig in de doeltreffendheid van de terugkeer binnen de EU, die is afgestemd op het werk met derde landen als partners. In dit opzicht houdt het verslag ook nauw verband met het hernieuwde actieplan over terugkeer, waarin een aantal concrete acties worden voorgesteld. Blijven samenwerken met derde landen in de context van het partnerschapskader, met inzet van alle beschikbare beleidslijnen en instrumenten, om te streven naar betere samenwerking om hun staatsburgers te identificeren, hen opnieuw papieren te verschaffen en over te nemen.

In deze context wordt het inzetten van andere beleidsinstrumenten overwogen, zoals zorgen voor legale migratiemogelijkheden, bijvoorbeeld via Erasmus+, en zullen andere operationele instrumenten worden toegepast. Dit houdt onder meer de versterkte inzet in van EU-agentschappen zoals het Europese Grens- en kustwachtagentschap, de Europese verbindingsfunctionarissen en financiële instrumenten, met name het EU-trustfonds voor Afrika.

Meer informatie over de maatregelen van de Commissie op dit vlak, vindt u hier.

Welke maatregelen worden genomen met betrekking tot de centrale Middellandse Zeeroute?

Inzake Libië: ondersteuning moet worden toegespitst op bescherming op ontschepingspunten, en op humanitaire hulp aan migranten in detentie- of opvangcentra; daarbij moet worden gewerkt aan alternatieven voor detentie. De bijdrage aan de sociaal-economische stabilisering in Libië wordt nog steeds aangepakt, met name via activiteiten op lokaal niveau.

Humanitaire repatriëring en re-integratie worden geïntensiveerd. Met de IOM is bijvoorbeeld in het kader van het EU-trustfonds voor Afrika een overeenkomst gesloten om in eerste instantie 5 000 migranten in Libië te helpen terug te keren naar hun oorspronkelijke gemeenschap. Mensen die terugkeren naar de hele regio die onder het trustfonds valt, zullen hulp krijgen bij hun re-integratie. De Commissie en de IOM hebben in december 2016 een gezamenlijke verklaring ondertekend over bescherming en re-integratie van migranten in Afrika langs de migratieroutes in het centrale Middellandse Zeegebied ter waarde van 100 miljoen euro.

Opleiding van de Libische kustwacht en marine: Via EUNAVFOR Med Operatie Sophia en het Seahorse Mediterranean Network zijn al leden van de Libische kustwacht opgeleid. Operatie Sophia heeft een eerste pakket activiteiten voltooid en daarbij 93 personeelsleden opgeleid. Operatie Sophia is nu van start gegaan met opleiding in het kader van het tweede pakket op Kreta. De Libische kustwacht gaf te kennen nog 600 personeelsleden te willen opleiden om te kunnen beschikken over acht opgeleide bemanningen voor Libische patrouilleboten. De opleiding moet ook afgestemd zijn op de plannen voor de ontwikkeling van een Libisch coördinatiecentrum voor redding op zee en een opsporings- en reddingsgebied, die in 2018 voltooid zouden moeten zijn.

De onmiddellijke actie van de Commissie houdt onder meer in dat de Seahorse-opleiding voor de Libische kustwacht wordt uitgebreid: voor de periode februari-juli 2017 zijn 15 nieuwe cursussen gepland. Als aanvulling hierop wordt ook ondersteuning verleend aan migratiebeheer in het kader van het regionale ontwikkelings- en beschermingsprogramma.

Meer samenwerking met de buurlanden

Het is van het grootste belang de samenwerking met Egypte, Tunesië en Algerije op te voeren, onder meer via regionale initiatieven zoals het Seahorse Mediterranean Network.

Egypte: De EU heeft nu een overeenkomst om een formele dialoog te starten tussen de EU en Egypte over migratie, waarbij migratie volledig wordt ingebed in al onze algemene betrekkingen en bestaande kaders zoals het ENB, Khartoem en Valletta.

Tunesië: De EU blijft bereid de onderliggende oorzaken van migratie aan te pakken en governance op het vlak van migratie te versterken. Verder is de EU van plan de samenwerking inzake irreguliere migratie te versterken en een overnameovereenkomst te sluiten parallel met de overeenkomst over visumfacilitering. Bovendien zal de nadruk liggen op de re-integratie van terugkeerders, het stimuleren van legale migratie en samenwerking inzake grensbeheer.

Algerije: Samenwerking met Algerije blijft belangrijk om irreguliere migratie naar Europa te bestrijden. Op politiek en technisch niveau worden sinds september 2015 besprekingen gevoerd. De dialoog zal gericht blijven op kwesties als mensenhandel, het voorkomen en bestrijden van vervalsingen van reisdocumenten, en op visumliberalisering en samenwerking over overname.

Hoe zit het met de financiering?

Partnerschapskader

De EU zet een scala van financieringsinstrumenten in ter ondersteuning van de uitvoering van het partnerschapskader, met name het EU-trustfonds voor Afrika (EUTF). Het EUTF is in totaal actief in 26 landen en beschikt over een toegewezen budget van ruim 2,5 miljard euro, waarvan 2,5 miljard euro afkomstig is uit het Europees Ontwikkelingsfonds en verschillende instrumenten die worden gefinancierd uit de EU-begroting, en 152 miljoen euro tot nu toe is toegezegd door de EU-lidstaten en andere donoren (Zwitserland en Noorwegen).

In december 2016 zijn 42 nieuwe programma's met een waarde van 587 miljoen euro overeengekomen. Daar vallen 28 nieuwe programma's in de Sahel/de regio rond het Tsjaadmeer onder ter waarde van 381 miljoen euro; 11 aanvullende programma's in de Hoorn van Afrika ter waarde van 169,5 miljoen euro en 3 nieuwe programma's in Noord-Afrika voor in totaal 37 miljoen euro.

Het totale aantal goedgekeurde projecten komt daarmee op 106, met een gezamenlijke waarde van ruim anderhalf miljard euro. Daarvan is tot nu toe 627 miljoen euro aanbesteed.

Centrale Middellandse Zeeroute

De EU heeft 200 miljoen euro toegezegd voor migratiegerelateerde projecten in Libië en Noord-Afrika via het EU-trustfonds. Dit komt bovenop de andere projecten die in 2016 zijn gelanceerd en die gericht zijn op het bieden van bescherming aan de meest kwetsbare migranten en het creëren van sociaal-economische kansen op lokaal niveau.

Er worden besprekingen gevoerd om ondersteuning toe te spitsen op bescherming op ontschepingspunten en detentiecentra, en op ondersteuning voor alternatieven voor detentie. De bijdrage aan de sociaal-economische stabilisering in Libië wordt aangepakt via activiteiten op lokaal niveau. Dit komt bovenop de werkzaamheden om reddingsoperaties op zee te verbeteren, met inbegrip van de opleiding van de Libische kustwacht. Er zal ook gestreefd worden naar sterke coördinatie ter plaatse met de lidstaten.

Meer informatie

Factsheets voor geboekte vooruitgang met: Ethiopië, Mali, Niger, Nigeria en Senegal

Factsheet: Partnerschapskader voor migratie

Factsheet: EU-trustfonds voor Afrika

Zie de vragen en antwoorden over de mededeling over de centrale Middellandse Zeeroute.

Factsheet: EU-betrekkingen met Libië

[1] Opleiding wordt gegeven door EUCAP Sahel Niger, ter ondersteuning van de veiligheidsdiensten van Niger (nationale politie, nationale gendarmerie en nationale garde) ter versterking van de rechtsstaat en de capaciteit van Niger om irreguliere migratie, terrorisme en georganiseerde misdaad te bestrijden, in overeenstemming met de EU-strategie voor veiligheid en ontwikkeling.

MEMO/17/369