Uitvoering van de Europese migratieagenda: voortgang van de prioritaire maatregelen
Uitvoering van de Europese migratieagenda: voortgang van de prioritaire maatregelen
Europa maakt de ernstigste vluchtelingencrisis sinds de Tweede Wereldoorlog door, met meer dan 60 miljoen mensen die op de vlucht zijn of in eigen land ontheemd zijn geraakt. De aanpak daarvan vereist een radicale versterking van het migratiestelsel van de EU en een gecoördineerde Europese respons. Hoewel een vermindering van de stromen zeer wenselijk is, gezien de vaak overrompelde nationale en lokale autoriteiten, moeten we ons geen illusies maken dat de vluchtelingencrisis ten einde zal zijn voordat de dieperliggende oorzaken (instabiliteit, oorlog en terreur in de onmiddellijke buurlanden van Europa en met name de aanhoudende oorlog en wreedheden in Syrië) definitief uit de wereld zijn geholpen.
De Europese Commissie i heeft de afgelopen zes maanden gewerkt aan een snelle, gecoördineerde Europese respons: zij heeft een reeks voorstellen gedaan om de lidstaten de middelen in handen te geven die zij nodig hebben om de grote instroom beter op te vangen. De aanwezigheid op zee is verdrievoudigd; er is een nieuw systeem voor solidariteit in noodgevallen opgezet, waarmee asielzoekers vanuit de meest getroffen landen worden herplaatst; uit de EU-begroting is een ongekende tien miljard euro vrijgemaakt om de vluchtelingencrisis aan te pakken en de meest getroffen landen bij te staan; er is een nieuw kader voor coördinatie en samenwerking opgezet voor de landen van de Westelijke Balkan; er is een nieuw partnerschap met Turkije in de steigers gezet; en last but not least is de Commissie met een ambitieus voorstel gekomen voor een nieuwe Europese grens- en kustwacht. Met al deze voorstellen versterkt de Europese Unie het asiel- en migratiebeleid van Europa, zodat het de nieuwe uitdagingen aankan. Hoewel een aantal belangrijke bouwstenen nu is aangebracht, ontbreekt het aan een volledige uitvoering ervan ter plaatse. Het is duidelijk dat veel meer moet worden gedaan om een duurzaam stelsel voor migratiebeheer van de grond te krijgen.
Met het oog op de Europese Raad van volgende week brengt de Commissie vandaag verslag uit over de uitvoering van de prioritaire maatregelen van de Europese migratieagenda en belicht zij de belangrijkste gebieden waar onmiddellijk actie moet worden ondernomen om de situatie weer onder controle te krijgen.
Frans Timmermans i, eerste vicevoorzitter van de Europese Commissie: “In de tweede helft van 2015 is een ongekend aantal mensen langs irreguliere weg de EU binnengekomen. Mensen die bescherming nodig hebben, moeten asiel aanvragen in het eerste EU-land waar zij aankomen. Als dat nodig is, kunnen zij in een ander land worden herplaatst om de asielzoekers eerlijker te verdelen. Mensen die geen asiel aanvragen of er niet voor in aanmerking komen, moeten echter snel en effectief worden geïdentificeerd en teruggestuurd. De meest dringende prioriteit is nu om het ordelijk beheer van de migratiestromen te herstellen. De Europese Commissie steunt de lidstaten, die de gecoördineerde Europese respons moeten uitvoeren. Zij biedt daarbij ook aanzienlijke financiële en praktische ondersteuning.”
Commissaris voor Migratie, Binnenlandse Zaken en Burgerschap Dimitris Avramopoulos i: “Het aantal migranten dat in Europa aankomt blijft groot. We moeten dus de afgesproken Europese aanpak opvoeren en daarbij een passend evenwicht tussen verantwoordelijkheid en solidariteit in acht nemen. Mensen die in de Unie aankomen, moet duidelijk worden gemaakt dat zij indien nodig zullen worden beschermd, maar dat het niet aan hen is om te bepalen op welke plek zij deze bescherming zullen genieten. Als zij niet voor bescherming in aanmerking komen, zullen zij worden teruggestuurd. Om de instroom van migranten beter te beheersen en de Europese grenzen te beveiligen, moeten alle lidstaten hun toezeggingen nakomen. Zij moeten de Europese asiel- en grensbepalingen strikt toepassen en de lidstaten die het meest zijn getroffen, indien nodig te hulp komen.”
De Europese Commissie heeft in december verslag uitgebracht over de voortgang bij het uitvoeren van de door de lidstaten genomen beslissingen. Zij stelde daarbij vast dat de uitvoering te langzaam ging. Twee maanden later is er ten aanzien van een aantal kwesties sprake van enige vooruitgang. Het percentage mensen van wie vingerafdrukken worden genomen, is bijvoorbeeld gestegen. Voor een correct beheer van het asielstelsel is dat een cruciale voorwaarde. Het percentage migranten van wie de vingerafdrukken in de Eurodac-database zijn ingevoerd, is in Griekenland gestegen van 8% in september 2015 naar 78% in januari 2016, en in Italië in diezelfde periode van 36% naar 87%. Dit neemt echter niet weg dat veel termijnen niet zijn gehaald en tal van toezeggingen maar langzaam worden nagekomen.
Om te laten zien wat tot dusver is bereikt en hoeveel werk er nog moet worden verzet, presenteert de Commissie vandaag voortgangsverslagen over het hotspotsysteem en de herplaatsingsregeling voor Italië en Griekenland en de maatregelen die zijn genomen naar aanleiding van de verklaring die is aangenomen op de bijeenkomst van leiders van landen langs de Westelijke Balkanroute in oktober 2015. De Commissie brengt vandaag met redenen omklede adviezen uit voor negen inbreukprocedures; zij heeft namelijk in het kader van de migratieagenda beloofd om de uitvoering van het gemeenschappelijk Europees asielstelsel tot prioriteit te maken. De Commissie brengt ook verslag uit over de uitvoering van het gezamenlijk actieplan EU-Turkije.
De Commissie heeft vandaag een aanbeveling aan Griekenland vastgesteld voor de dringende maatregelen die het land moet nemen in verband met de geleidelijke hervatting van de overdrachten op grond van de Dublinverordening. De Commissie heeft ook voorgesteld om de uitvoering van de herplaatsingsregeling voor 30% van de voor dit jaar aan Oostenrijk toegewezen kandidaten tijdelijk op te schorten. De Commissie heeft tot slot een aantal ontwerpaanbevelingen aan Griekenland op grond van artikel 19 ter van de Schengengrenscode besproken.
Stabilisering van de situatie in de lidstaten die de sterkste druk ondervinden: aanbeveling over hervatting van de Dublinoverdrachten naar Griekenland
Wil het gemeenschappelijk Europees asielstelsel kunnen functioneren, dan moet de reële mogelijkheid bestaan om asielzoekers terug te sturen naar het land waar zij de EU zijn binnengekomen. De lidstaten kunnen al sinds 2010-2011 geen Dublinoverdrachten naar Griekenland uitvoeren, doordat het Griekse asielstelsel fundamentele gebreken vertoont, waarop het Europees Hof voor de rechten van de mens i en het Europees Hof van Justitie i hebben gewezen.
De Commissie heeft vandaag een aanbeveling aan Griekenland vastgesteld voor de dringende maatregelen die het land moet nemen in verband met de mogelijke hervatting van sommige overdrachten op grond van de Dublinverordening. Griekenland heeft sinds het arrest van het Hof van Justitie uit 2011 verbeteringen aangebracht en maatregelen getroffen om de tekortkomingen van zijn asielstelsel te verhelpen. De Commissie, het Europees Ondersteuningsbureau voor asielzaken en de lidstaten hebben daarbij nauwlettend toezicht gehouden.
De Commissie erkent echter dat, hoewel er betere asielstructuren tot stand zijn gebracht, zoals de Asieldienst en de Dienst voor eerste opvang, er nog steeds belangrijke aspecten van het asielproces moeten worden verbeterd voordat de Dublinverordening in Griekenland weer volledig kan worden toegepast. Dat geldt met name voor de opvangcapaciteit en de opvangomstandigheden, de toegang tot de asielprocedure, de beroepsmogelijkheden en de beschikbare rechtshulp.
In de aanbeveling worden de concrete stappen beschreven die nodig zijn om Griekenland zijn plaats in het Dublinsysteem weer te laten innemen. De nadruk ligt op verbetering van de opvangcapaciteit en de levensomstandigheden van asielzoekers in Griekenland en op de effectieve toegang tot de asielprocedure (met inbegrip van de mogelijkheid om beroep in te stellen). Daarvoor moeten de betrokken instellingen volledig operationeel zijn en over voldoende personeel en uitrusting beschikken om een groter aantal asielverzoeken te behandelen. Tegelijkertijd moet wel rekening worden gehouden met de druk die Griekenland ondervindt door het grote aantal asielzoekers.
De lidstaten zullen, op gezag van hun rechterlijke instanties en het Hof van Justitie, moeten beslissen of zij de omstandigheden zodanig achten dat een beperkt aantal overdrachten kan worden hervat. In de aanbeveling wordt Griekenland verzocht in maart verslag uit te brengen over de voortgang. Daardoor zal beter kunnen worden beoordeeld of de specifieke vooruitgang zodanig is dat de lidstaten de individuele Dublinoverdrachten naar Griekenland kunnen hervatten.
Zorgen voor veilige grenzen
Het beheer van de buitengrenzen van de EU brengt verantwoordelijkheden met zich mee. De afgelopen maanden zijn de grenscontroles langs de Westelijke Balkanroute op ongecoördineerde wijze uitgevoerd. Dat resulteerde in eenzijdige maatregelen om de grenzen vrijwel te sluiten, wat een domino-effect had op de landen waar de migranten eerder langskwamen. De Commissie heeft er in dit verband met klem op gewezen dat het belangrijk is de migranten te registreren, de grenzen weerbaar te maken en de opvangcapaciteit te vergroten. Alleen zo kunnen structurele oplossingen voor de problemen van Europa tot stand komen.
Om deze ontwikkelingen aan te pakken, moeten de landen langs de Westelijke Balkanroute sneller de verbintenissen nakomen die zij op de bijeenkomst van leiders van de Westelijke Balkan zijn aangegaan. Zij moeten ervoor zorgen dat hun beslissingen worden gecoördineerd en waar nodig worden ingepast in het EU-recht. Het belangrijkste is dat de lidstaten zich ertoe moeten verbinden om een eind te maken aan het “doorwuiven” van migranten die aangeven elders asiel aan te willen vragen. Mensen die geen bescherming nodig hebben, moeten snel terugkeren, maar daarbij moeten hun grondrechten volledig worden geëerbiedigd.
De EU kan een gebied zonder controles aan de binnengrenzen alleen handhaven als de buitengrenzen goed worden beveiligd. Het Schengensysteem is flexibel genoeg om toe te laten dat de lidstaten zich aan veranderende omstandigheden aanpassen. Doordat het aantal migranten en vluchtelingen maar bleef stijgen, moesten de lidstaten uitzonderlijke maatregelen nemen, zoals het tijdelijk herinvoeren van controles aan de binnengrenzen, wat op grond van de Schengengrenscode is toegestaan.
De Commissie heeft vandaag een aantal ontwerpaanbevelingen aan Griekenland op grond van artikel 19 ter van de Schengengrenscode besproken. Aangezien uit een Schengenevaluatieverslag is gebleken dat het beheer van de buitengrens door Griekenland tekortschiet, overweegt de Raad nu aanbevelingen om deze ernstige gebreken te verhelpen. De Commissie staat klaar om passende uitvoeringsmaatregelen te treffen zodra de Raad een besluit heeft genomen. Het is essentieel dat het Schengensysteem door middel van de bijbehorende vrijwaringsmechanismen wordt gestabiliseerd, voordat alle controles aan de binnengrenzen kunnen worden opgeheven.
Uitvoering van de herplaatsingsregeling
Herplaatsing is een essentieel instrument om de druk op de zwaarst getroffen lidstaten te verminderen. Herplaatsing zorgt voor een eerlijker verdeling van asielzoekers over de hele EU en voor herstel van het ordelijke beheer van migratie. Het instrument vereist echter dat de landen van waaruit de asielzoekers worden herplaatst en de landen waar zij worden geplaatst, onderling samenwerken. De politieke wil moet ook aanwezig zijn.
De Commissie heeft daarom vandaag alle lidstaten aangeschreven om hen te herinneren aan de verplichtingen die krachtens de twee herplaatsingsbesluiten voor hen gelden. Zij dringt ook aan op snellere uitvoering van de regeling gezien het duidelijke doel daarvan, namelijk het verlenen van noodhulp. Nu de grenscontroles in de landen langs de Westelijke Balkanroute strenger worden, vergroot dat naar alle waarschijnlijkheid de druk die de herplaatsingsbesluiten juist moesten verlichten. Dat maakt solidariteit des te noodzakelijker.
Het herplaatsingsbesluit voorziet in de mogelijkheid om het systeem aan te passen als een lidstaat wordt geconfronteerd met een sterke verandering van de migratiestromen die tot een plotselinge toestroom van onderdanen van derde landen leidt. Gezien de noodsituatie waarmee Oostenrijk momenteel wordt geconfronteerd, heeft de Commissie voorgesteld om de herplaatsing van 30% van de aan Oostenrijk toegewezen kandidaten voor één jaar op te schorten. De huidige situatie in Oostenrijk wordt gekenmerkt wordt door een plotselinge toestroom van onderdanen van derde landen op zijn grondgebied, veroorzaakt door secundaire migratiebewegingen in Europa. Dit heeft geleid tot een sterke toename van het aantal personen dat om internationale bescherming verzoekt. De Commissie had in december al voorgesteld om de herplaatsingsverplichtingen van Zweden voor één jaar op te schorten.
Achtergrond
De Europese Commissie streeft consequent en voortdurend naar een gecoördineerde Europese respons op het gebied van vluchtelingen en migratie.
Toen voorzitter Jean-Claude Juncker zijn functie aanvaardde, belastte hij een van de commissarissen, Dimitris Avramopoulos, met de speciale verantwoordelijkheid om in samenwerking met de andere commissarissen en onder de coördinatie van eerste vicevoorzitter Frans Timmermans een nieuw migratiebeleid uit te werken. Dat was een van de tien prioriteiten van Junckers politieke beleidslijnen.
Op 13 mei 2015 heeft de Europese Commissie haar Europese migratieagenda voorgesteld, waarin zij een alomvattende aanpak uiteenzet die moet zorgen voor een beter beheer van alle aspecten van migratie.
Op basis van de migratieagenda zijn al drie uitvoeringspakketten vastgesteld, op 27 mei 2015, 9 september 2015 en 15 december 2015.
Meer informatie
Factsheet: Aanpak van de vluchtelingencrisis - Griekenland: Verslag over de stand van zaken
Factsheet: Aanpak van de vluchtelingencrisis - Italië: Verslag over de stand van zaken
Factsheet: Gezamenlijk actieplan EU-Turkije
Factsheet: Evenwicht tussen verantwoordelijkheid en solidariteit bij asiel en migratie
Factsheet: De Schengenregels toegelicht
Bijlage 1: Gezamenlijk actieplan EU-Turkije
Bijlage 2: Griekenland - Verslag over de stand van zaken
Bijlage 3: Italië - Verslag over de stand van zaken
Bijlage 4: Herplaatsing - Verslag over de stand van zaken
Bijlage 6: Geplande maatregelen voor een betere bescherming van migrerende kinderen
Bijlage 7: Toezeggingen van de lidstaten voor de trustfondsen - Stand van zaken
Bijlage 8: Uitvoering van het EU-recht - Stand van zaken
Aanbeveling van de Commissie over de door Griekenland te nemen dringende maatregelen in het licht van de hervatting van overdrachten uit hoofde van de Dublinverordening
Voorstel voor een besluit van de Raad inzake de tijdelijke opschorting van de herplaatsing van 30% van de verzoekers die aan Oostenrijk zijn toegewezen
Mededeling van 23 september 2015: Aanpak van de vluchtelingencrisis: nu te nemen operationele, budgettaire en wetgevende maatregelen in het kader van de Europese migratieagenda
Mededeling van 14 oktober 2015: Aanpak van de vluchtelingencrisis: voortgang van de uitvoering van de prioritaire maatregelen van de Europese migratieagenda
Mededeling van 15 december 2015: Een Europese grens- en kustwacht en adequaat beheer van de Europese buitengrenzen
Verklaring van de bijeenkomst van leiders van landen langs de Westelijke Balkanroute
IP/16/271
Contactpersoon voor de pers:
Voor het publiek: Europe Direct per telefoon 00 800 67 89 10 11 of e-mail |