Verhit debat over rechtstaat in Polen met premier Szydło

Het Commissiebesluit om een dialoog te starten met de Poolse regering over rechtstatelijke hervormingen in het land was onderwerp van een verhit debat in het Europees Parlement i op dinsdag met de Poolse premier Beata Szydlo i, Commissievicevoorzitter Frans Timmermans i en Minister van Buitenlandse Zaken Bert Koenders i, die het Nederlandse Raadsvoorzitterschap vertegenwoordigde.

Sommige fracties verweten de Poolse regering democratische 'checks and balances' te negeren, terwijl anderen mevrouw Szydlo juist bijvielen door te stellen dat de recente besluiten in Polen niet strijdig zijn met de rechtstaat.

EP-voorzitter Martin Schulz i opende de discussie en stelde dat "dit debat over de rechtstaat in Polen centraal staat in de toekomst van de Europese Unie".

Minister Bert Koenders zei dat de EU meer is dan een gezamenlijke markt. "Het is een Unie gebaseerd op gedeelde waarden - de rechtstaat, democratie en grondrechten. Die waarden zijn niet vanzelfsprekend. Die les hebben wij op pijnlijke manieren moeten leren". Hij riep op tot een open discussie om deze gedeelde waarden in tijden van verandering te beschermen". Bekijk hier zijn gehele inbreng

Commissievicevoorzitter Frans Timmermans lichtte toe waarom de Commissie heeft besloten tot een beoordeling te komen van de recente ontwikkelingen in Polen en hoe de Commissie hoopt "een constructieve en op feiten gebaseerde dialoog aan te gaan met Polen om mogelijke aantasting van de rechtstaat te voorkomen". "De belangrijkste redenen zijn de besluiten rond het Poolse Constitutionele Hof en de recente hervormingen van de mediawet die tot vragen over persvrijheid en pluraliteit van de media leiden", aldus Timmermans. Bekijk hier zijn gehele inbreng

De Poolse premier Beata Szydło benadrukte dat rechtstatelijke beginselen in Polen niet zijn geschonden. "Poolse burgers hebben ons programma gekozen in democratische verkiezingen en wij voeren het uit in overeenstemming met onze grondwet en de Europese verdragen (..) Het geschil over het Poolse Constitutionele hof is van politieke - en niet van wettelijke aard en is daarom een interne Poolse aangelegenheid. Maar ik ben bereid met de oppositie te praten", aldus de premier. Bekijk hier haar gehele verklaring: deel 1 en deel 2

Esteban González Pons (EVP, Spanje) stelde dat "de ergste soort van autoritarisme altijd van binnen komt en waarschuwde dat het aantasten van wettelijke macht en controleren van de massamedia een eerste stap kan zijn richting vernietiging van de democratie". Hij onderstreepte dat "ons enige doel is helder te maken of Europese waarden gevaar lopen" (..)

Gianni Pittella (S&D, IT) merkte op dat de onafhankelijkheid van het hof en de media een absolute voorwaarde vormen voor Europese democratie. Hij zei dat zijn fractie zich zorgen maakt over de recente ontwikkelingen in Polen "die niet in overeenstemming zijn met de geschiedenis van Polen en de daar gevoerde strijd tegen dictatuur".

Syed Kamall (ECR, VK) zei "na te hebben gesproken met de Poolse premier is het mij duidelijk dat de Poolse regering niet van plan is de pluraliteit van de media te ondermijnen". Hij stelde bovendien dat het hem "niet duidelijk is waarom onregelmatigheden betreffende benoemingen voor het Constitutionele hof door de vorige Poolse regering niet tot klachten hebben geleid".

Guy Verhofstadt (ALDE, BE) richtte zich rechtstreeks tot premier Szydło: "Uw partij won de verkiezingen en heeft een sterk mandaat. Het is uw recht om het medialandschap en overheidsapparaat opnieuw vorm te geven. Maar niet als u uw enorme meerderheid misbruikt om de democratische "checks and balances" in uw land te ontmantelen. Dat druist in tegen de grondwet en was niet aangekondigd in uw partijmanifest".

Gabriele Zimmer (GUE/NGL, Duitsland): "De problemen in polen zijn niet nieuw. Neoliberale hervormingen hebben niet geleid tot welvaart voor iedereen. (...) Daarom zien velen in polen niet de voordelen van de EU, zoals gedeelde grondrechten, maar houden zij de Unie verantwoordelijk voor de sociale verdeeldheid in Polen".

"Wij zijn bezorgd over de rechtstaat in Polen. Maar wij zijn nog bezorgder over de Unie als geheel", zei Rebecca Harms (Groenen, Duitsland). "Een regeringsmeerderheid moet zijn besluiten niet dicteren zonder eerst een fatsoenlijk debat met de oppositie te hebben gevoerd", voegde ze er aan toe.

"Poolse aangelegenheden moeten opgelost worden door Polen in Polen", zei Jaroslaw Iwaszkiewicz (EFDD, Polen)."Dit debat is onnodig en ongefundeerd, maar heeft één voordeel: de euroscepsis zal toenemen".

Michal Marusik (ENF, Polen) stelde dat de kritiek op Polen aantoont dat het om het beschermen van het Poolse belang gaat en dat dit geen invloed kan hebben op ontwikkelingen in het land. "Het probleem is dat dit debat überhaupt plaatsvindt. Het toont aan dat het afgelopen is met het Europese project".

Procedure Code: 2015/3031(RSP)

Debat: dinsdag 19 januari 2016

Stemming: februari I

Procedure: Verklaringen Raad en Commissie. gevolgd door debat

REF. : 20160114IPR09899