Uitvoering van de Europese migratieagenda: voortgangsverslagen over Griekenland, Italië en de Westelijke Balkan
De Commissie heeft vandaag drie voortgangsverslagen gepubliceerd over maatregelen om de vluchtelingen- en migratiecrisis in Italië, Griekenland en langs de Westelijke Balkanroute aan te pakken. In de verslagen wordt de voortgang beoordeeld die is gemaakt met betrekking tot het hotspotsysteem voor Italië en Griekenland en met de maatregelen in de verklaring van de leiders die is aangenomen na de bijeenkomst van leiders inzake de Westelijke Balkanroute op 25 oktober.
De Europese migratieagenda bevat een omvattende benadering van migratiebeheer, met inbegrip van een reeks onmiddellijke maatregelen om de migratiecrisis in het Middellandse Zeegebied aan te pakken. De Commissie stelde een hotspotregeling voor om Italië en Griekenland bij te staan bij het registreren en verwerken van asielaanvragen. De herplaatsingsregeling voorziet in de herplaatsing van 160 000 mensen die duidelijk internationale bescherming nodig hebben vanuit Griekenland en Italië naar andere lidstaten.
In oktober heeft de Commissie aanvullende maatregelen genomen om de verschuiving van migrantenstromen naar de Westelijke Balkanroute aan te pakken. De Commissie belegde een bijeenkomst van leiders op 25 oktober, die werd besloten met een gemeenschappelijke verklaring inzake 17 onmiddellijke maatregelen om humanitaire hulp aan migranten te verlenen en de migratiestromen langs de route beter te beheren.
De staatshoofden en regeringsleiders van Albanië, Bulgarije, Kroatië, Duitsland, Griekenland, Hongarije, Oostenrijk, Roemenië, Servië, Slovenië en de voormalige Joegoslavische republiek Macedonië namen aan de vergadering deel.
Voortgang in Griekenland
Een speciaal team van de Commissie onder leiding van de directeur-generaal van de Ondersteuningsdienst voor structurele hervormingen (Structural Reform Support Service - SRSS) van de Commissie werkt met de steun van het directoraat-generaal Binnenlandse Zaken en Migratie (DG HOME) al maanden ter plaatse met de Griekse autoriteiten samen om de toegang tot noodfinancering te versnellen, de coördinatie tussen de verschillende actoren te verbeteren, administratieve knelpunten aan te pakken en kennisdeling op het gebied van grensbeheer en herplaatsing te bevorderen.
De SRSS speelde een sleutelrol bij de introductie op 14 december van een UNHCR-huurregeling om in 20 000 opvangplaatsen voor asielzoekers in Griekenland te voorzien. Ook bij de hervatting van Griekse programma's voor gedwongen terugkeer en begeleide vrijwillige terugkeer speelde de SRSS een belangrijke rol. Ondanks de vorderingen die met de steun van de Commissie ter plekke zijn gemaakt, is er nog veel werk aan de winkel.
Door de Griekse autoriteiten zijn vijf hotspots aangewezen op Lesbos, Leros, Kos, Chios en Samos. Tot dusver is enkel de hotspot op Lesbos operationeel. Griekenland heeft hotspotcoördinatoren aangewezen en een centraal coördinatiecomité opgericht, maar moet de constructie van de hotspots voltooien overeenkomstig het geplande tijdschema en de organisatie van de hotspots verbeteren.
De lidstaten moeten Griekenland blijven ondersteunen door de nodige deskundigen ter beschikking te stellen om voor de volledige uitrol van de hotspots te zorgen. Frontex zal Griekenland nu bijstaan bij de registratie van migranten in het noordelijke grensgebied door extra grenswachten in te zetten en zal snelle-grensinterventieteams (Rapid Border Intervention Teams - RABIT) inzetten op de Egeïsche eilanden en op zee, op verzoek van Griekenland.
Griekenland heeft zich ertoe verbonden zijn opvangcapaciteit voor asielzoekers vóór het eind van het jaar te verhogen tot 30 000 plaatsen, en zal steun van het UNHCR krijgen om nog eens minstens 20 000 plaatsen te creëren, wat een voorwaarde is voor het functioneren van het noodsysteem voor herplaatsing. Op 14 december heeft de Europese Commissie met het UNHCR een overeenkomst gesloten betreffende de financiering van een huurregeling om via 80 miljoen euro financiering van de Commissie in 20 000 opvangplaatsen te voorzien.
Door het programma wordt ook de creatie van 7 000 plaatsen voor eerste opvang in de hotspots gefinancierd. In het kader van dit programma bereidt Griekenland de constructie van 4 500 extra verblijfplaatsen op Lesbos, Leros en Kos voor. Griekenland heeft ook een subsidieovereenkomst met de Ontwikkelingsbank van de Raad van Europa voor de constructie van tot 700 opvangplaatsen in Eleonas ondertekend.
Begin januari 2016 zouden in Griekenland in totaal 35 000 opvangplaatsen beschikbaar moeten zijn - daarmee zou het land de verbintenis overtreffen die het aanging tijdens de vergadering van de leiders inzake de Westelijke Balkan om uiterlijk eind 2015 in 30 000 plaatsen te voorzien.
De lidstaten zijn overeengekomen Griekenland bij te staan door de herplaatsing van 66 400 personen die internationale bescherming behoeven. De herplaatsing kwam erg traag op gang, maar de afgelopen weken zijn er tekenen van verbetering. De eerste herplaatsingsvlucht voerde op 4 november 30 asielzoekers van Griekenland naar Luxemburg.
Tot dusver zijn 64 asielzoekers herplaatst vanuit Griekenland. Nog eens 370 kandidaten voor herplaatsing zijn geregistreerd en 297 van hen zijn ter goedkeuring aan andere lidstaten voorgelegd. Slechts 9 lidstaten hebben in totaal 305 plaatsen voor herplaatsingen aan Griekenland aangeboden en 14 lidstaten hebben verbindingsofficieren aangesteld om het proces ter plaatse te ondersteunen. De lidstaten moeten hun steun aanzienlijk verhogen om het systeem naar behoren te doen werken.
Omdat de Commissie spoed zette achter de terbeschikkingstelling van 2,5 miljoen euro aan financiering, kon het programma voor begeleide vrijwillige terugkeer van de IOM in december worden hervat. Sinds begin 2015 vonden in Griekenland 16 131 gevallen van gedwongen terugkeer en 3 460 gevallen van begeleide vrijwillige terugkeer plaats van economische migranten zonder recht op asiel in Europa. Griekenland heeft nog steeds geen omvattende terugkeerstrategie en heeft onvoldoende detentiecapaciteit om te verhinderen dat mensen onderduiken om hun uitzetting te voorkomen.
Voortgang in Italië
De Italiaanse autoriteiten hebben zes hotspots aangewezen in Lampedusa, Pozzallo, Porto Empedocle/Villa Sikania, Trapani, Augusta en Taranto. Voorlopig is de hotspot in Lampedusa de enige operationele site. Verwacht wordt dat twee sites weldra zullen worden geopend. In Taranto, Trapani en Augusta zijn de werkzaamheden nog aan de gang. Italië moet maatregelen nemen om de screening en het nemen van vingerafdrukken efficiënter te maken en het systeem van overdrachten vanuit hotspots verbeteren. De uitgebreide operatie Triton in het centrale gedeelte van de Middellandse Zee heeft bijgedragen tot de redding van bijna 60 000 mensenlevens en er worden verbeteringen doorgevoerd ter bevordering van de ontscheping in de hotspots. Italië heeft momenteel een opvangcapaciteit voor 93 000 asielzoekers, waaronder in de hotspots, en heeft speciale faciliteiten voor te herplaatsen personen aangewezen.
Herplaatsing vanuit Italië begon eerder dan vanuit Griekenland, maar blijft ver achter bij wat nodig is om het totale streefcijfer van 39 600 herplaatsingen in twee jaar te halen. De eerste herplaatsingsvlucht bracht op 9 oktober 19 Eritreeërs naar Zweden. Sindsdien hebben nog 125 overbrengingen plaatsgevonden. Daarnaast heeft Italië nog eens 186 herplaatsingskandidaten aangewezen en heeft het 171 herplaatsingsaanvragen voorgelegd aan de andere lidstaten.
Tot op heden hebben slechts 12 lidstaten plaatsen voor herplaatsing beschikbaar gesteld, met de toezegging om 1 041 personen op te vangen. 19 lidstaten hebben verbindingsofficieren aangesteld om het proces ter plaatse te ondersteunen. De lidstaten moeten beduidend meer toezeggingen doen en hun responstijd verkorten om de uitrol van de regeling te versnellen.
In 2015 heeft Italië 14 000 verwijderingen van personen zonder recht op asiel uitgevoerd en deelgenomen aan 11 gezamenlijke terugkeervluchten van Frontex met afgewezen asielzoekers uit andere lidstaten. Italië moet zijn momenteel opgeschorte regeling voor vrijwillige terugkeer zo snel mogelijk hervatten om het grote aantal afgewezen asielzoekers dat in het land blijft, te verlagen.
Een speciaal team van functionarissen van de Commissie werkt ter plaatse al maanden nauw samen met de Italiaanse autoriteiten.
Voortgang langs de Westelijke Balkanroute
Door de ongekende stromen vluchtelingen en migranten die aan het einde van de zomer van 2015 op gang kwamen en in het najaar aanzwollen, kwam het zwaartepunt van de uitdaging waar Europa mee kampt langs de Westelijke Balkanroute te liggen.
In 2015 hebben welhaast 700 000 mensen vanuit Turkije Griekenland bereikt en de meesten van hen reizen via de Westelijke Balkanlanden door naar Midden- en Noord-Europa. Het beheer van de stromen in de regio bracht een gebrek aan capaciteit, samenwerking en solidariteit alsook aan basiscommunicatie tussen de landen langs de route aan het licht: een specifiek probleem dat een specifieke operationele en politieke oplossing op Europees niveau vereiste.
Onmiddellijk na de bijeenkomst van de leiders op 25 oktober stelden alle deelnemers contactpunten op hoog niveau aan om de vervolgmaatregelen te coördineren via wekelijkse videoconferenties georganiseerd door de Commissie (op 17 december zullen 8 zulke videoconferenties hebben plaatsgevonden).
Er is een gezamenlijk instrument om informatie te verstrekken over dagelijkse migratiestromen vastgesteld, en de landen op de route hebben hun coördinatie verbeterd. Beter grensbeheer en minder facilitering van irreguliere bewegingen hebben bijgedragen tot een beter beheer van de migratiestromen. In het verslag wordt echter ook opgemerkt dat er meer inspanningen nodig zijn om partners op voorhand in kennis te stellen van beleidsbeslissingen en maatregelen die gevolgen voor hen hebben en om unilaterale toegangsvoorwaarden die de facto op nationaliteit zijn gebaseerd en hekken te voorkomen.
Met betrekking tot grensbeheer wordt in het verslag opgemerkt dat Griekenland overeenstemming over belangrijke gezamenlijke operaties met Frontex heeft bereikt over 40 uitgezonden functionarissen om het nemen van vingerafdrukken en de registratie van migranten aan zijn noordelijke grenzen te ondersteunen, 293 uitgezonden functionarissen op de Griekse eilanden (te land en ter zee), in totaal 213 functionarissen buiten de hotspots en nog eens 100 medewerkers van Frontex die in januari 2016 aankomen.
Naar Slovenië zijn door andere landen in het kader van bilaterale overeenkomsten meer dan 200 politieagenten uitgezonden ter ondersteuning van grensbeheeroperaties - dat zijn er echter minder dan de gevraagde 400.
Servië, Slovenië, Kroatië en Griekenland hebben elk het EU-mechanisme voor civiele bescherming geactiveerd om andere landen te verzoeken middelen te sturen om het hoofd te bieden aan de humanitaire noodsituatie op hun grondgebied. Tot dusver hebben 15 lidstaten gehoor gegeven aan deze oproep door zaken als huisvesting, beddengoed, kleding en medische benodigdheden te verschaffen. Veel artikelen zijn nog steeds niet verstrekt en de urgentie van de behoeften zal enkel toenemen naarmate het weer verslechtert.
Naast de toezegging van Griekenland om in nog eens 50 000 opvangplaatsen voor migranten te voorzien, zijn andere landen overeengekomen 50 000 extra opvangplaatsen langs de route te creëren. Ongeveer de helft daarvan is beschikbaar of wordt momenteel ontwikkeld.
Wat Griekenland betreft, heeft de Europese Commissie op 14 december met het UNHCR een overeenkomst gesloten betreffende de financiering van een huurregeling om in 20 000 opvangplaatsen te voorzien. In het licht van de slechter wordende weersomstandigheden langs de route moeten de landen die hebben deelgenomen aan de bijeenkomst van leiders inzake de Westelijke Balkan nu dringend vaart zetten achter de terbeschikkingstelling van opvangcapaciteit.
Achtergrond
De Europese Commissie streeft consequent en voortdurend naar een gecoördineerde Europese respons op het gebied van vluchtelingen en migratie.
Toen voorzitter Jean-Claude Juncker i zijn functie aanvaardde, belastte hij een van de commissarissen, Dimitris Avramopoulos i, met de speciale verantwoordelijkheid om in samenwerking met de andere commissarissen en onder de coördinatie van eerste vicevoorzitter Frans Timmermans i een nieuw migratiebeleid uit te werken. Dat was een van de tien prioriteiten van Junckers politieke beleidslijnen.
Op 13 mei 2015 stelde de Europese Commissie haar Europese migratieagenda voor. Daarin zet zij een alomvattende aanpak uiteen die moet zorgen voor een beter beheer van alle aspecten van migratie.
Er zijn reeds twee pakketten voor de uitvoering van de agenda goedgekeurd, op 27 mei 2015 en 9 september 2015, en de uitvoering van de daarin vervatte maatregelen is begonnen.
Meer informatie
Voortgangsverslag over de uitvoering van de hotspots in Griekeland
Voortgangsverslag over de uitvoering van de hotspots in Italië
Mededeling van 23 september 2015: Aanpak van de vluchtelingencrisis: nu te nemen operationele, budgettaire en wetgevende maatregelen in het kader van de Europese migratieagenda
Mededeling van woensdag 14 oktober 2015: Aanpak van de vluchtelingencrisis: voortgang van de uitvoering van de prioritaire maatregelen van de Europese migratieagenda
Verklaring van de bijeenkomst van leiders inzake de Westelijke Balkan
IP/15/6324
Contactpersoon voor de pers:
Voor het publiek: Europe Direct per telefoon 00 800 67 89 10 11 of e-mail |