Een Europese grens- en kustwacht voor de bescherming van de Europese buitengrenzen

De Europese Commissie i komt vandaag met een aantal voorstellen voor belangrijke maatregelen om de buitengrenzen van de EU te beheren en het Schengengebied zonder binnengrenzen te beschermen. Met de voorgestelde maatregelen kan migratie doeltreffender worden beheerd, de interne veiligheid van de Europese Unie worden versterkt en het vrije verkeer van personen worden gewaarborgd. 

De Commissie stelt voor een Europese grens- en kustwacht op te richten, die moet zorgen voor een krachtig gezamenlijk beheer van de buitengrenzen. Om de veiligheid van de Europese burgers verder te vergroten, stelt de Commissie ook voor om alle personen die het Schengengebied binnenkomen of verlaten, stelselmatig te controleren aan de hand van de relevante databases.

Frans Timmermans i, eerste vicevoorzitter van de Europese Commissie: “In een gebied van vrij verkeer zonder binnengrenzen moet het beheer van de Europese buitengrenzen een gezamenlijke taak zijn. De crisis heeft duidelijke zwakke punten en lacunes aan het licht gebracht in de bestaande mechanismen die voor de handhaving van de EU-normen moeten zorgen. We moet daarom nu werken aan een werkelijk geïntegreerd systeem van grensbeheer. De Europese grens- en kustwacht zal worden gevormd door enerzijds een versterkt agentschap, dat een beroep kan doen op een reservepool van mensen en uitrusting, en anderzijds de autoriteiten van de lidstaten, die voor het dagelijks beheer van de grenzen zullen blijven zorgen. Het systeem dat we vandaag voorstellen, maakt het mogelijk om zwakke punten onmiddellijk op te sporen en snel te verhelpen. Het versterkt bovendien ons collectieve vermogen om crisissituaties waarbij een deel van de buitengrens onder sterke druk komt te staan, doeltreffend aan te pakken.”

Dimitris Avramopoulos i, Europees commissaris voor migratie, binnenlandse zaken en burgerschap: “De huidige migratie- en veiligheidsproblemen overstijgen de grenzen. Ze vereisen een daadwerkelijk Europese aanpak. Frontex beperkt zich nu nog tot ondersteuning van de lidstaten bij het beheer van hun buitengrenzen, maar het nieuwe grensagentschap krijgt ruimere taken. Het gaat vandaag om meer Europa: om onze buitengrenzen te beheren, om irreguliere migranten sneller terug te sturen, om ons asielstelsel naar behoren te laten functioneren voor mensen in nood en om de controles aan de buitengrenzen van de Europese Unie te intensiveren. Het grenzenpakket dat wij vandaag presenteren, zorgt voor meer veiligheid voor onze burgers en strenge normen voor het grensbeheer.”

Een Europese grens- en kustwacht

De Europese grens- en kustwacht zal bestaan uit een agentschap voor de Europese grens- en kustwacht, dat wordt opgericht op basis van Frontex, en de instanties van de lidstaten die met het grensbeheer zijn belast. De nationale instanties blijven bevoegd voor het dagelijks beheer van de buitengrenzen.

De nieuwe Europese grens- en kustwacht wordt gekenmerkt door:

• - 

  Een pool van snel inzetbare grenswachters en technische uitrusting: het agentschap kan een beroep doen op een snel inzetbare reserve van ten minste 1 500 deskundigen die binnen drie dagen inzetbaar zijn. Dit agentschap zal bovendien (anders dan voorheen) zelf uitrusting kunnen aanschaffen en een beroep kunnen doen op een pool van technisch materieel dat door de lidstaten ter beschikking zal worden gesteld. Tekorten aan personeel of uitrusting voor Europese grensoperaties zullen tot het verleden behoren. Het nieuwe agentschap krijgt meer dan tweemaal zo veel personeel als Frontex: tot maximaal 1 000 medewerkers in 2020, onder wie ook mensen die op het terrein werkzaam zijn.

• - 

  Monitoring en toezicht: er wordt een centrum voor monitoring en risicoanalyse opgezet om de migratiestromen naar en binnen de Europese Unie te monitoren en risicoanalyses uit te voeren. Dit centrum verricht ook verplichte kwetsbaarheidsbeoordelingen waarmee zwakke punten worden geïdentificeerd en aangepakt. Naar de lidstaten worden verbindingsfunctionarissen uitgezonden die op het terrein aanwezig zullen zijn op plaatsen aan de grens waar zich risico’s voordoen. Het agentschap is toegerust om te beoordelen welke operationele capaciteit, technische uitrusting en materieel lidstaten nodig hebben die aan hun buitengrenzen met problemen kunnen worden geconfronteerd. Het kan de lidstaten verplichten om binnen een bepaalde termijn maatregelen te nemen als er sprake is van een kwetsbare situatie.

• - 

  Recht om in te grijpen: de lidstaten kunnen verzoeken om gezamenlijke operaties en snelle grensinterventies en om inzet van Europese grens- en kustwachtteams ter ondersteuning daarvan.Als tekortkomingen aanhouden of als een lidstaat onder aanzienlijke migratiedruk staat waardoor het Schengengebied in gevaar komt, en nationale maatregelen uitblijven of onvoldoende zijn, zal de Commissie bij uitvoeringsbesluit kunnen bepalen dat de situatie op een bepaald segment van de buitengrenzen dringend optreden op Europees niveau vereist.Het agentschap kan dan Europese grens- en kustwachtteams inzetten, die in actie kunnen komen ook als een lidstaat de noodzakelijke maatregelen niet kan of wil nemen.

• - 

  Surveillance door de kustwacht: de nationale kustwachten maken deel uit van de Europese kust- en grenswacht, voor zover zij grenscontroletaken uitvoeren. De taken van het Europees Bureau voor visserijcontrole en het Europees Agentschap voor maritieme veiligheid zullen in overeenstemming worden gebracht met die van de nieuwe Europese grens- en kustwacht. De drie agentschappen zullen gezamenlijke surveillanceoperaties kunnen opzetten, bijvoorbeeld door gezamenlijk drones in te zetten boven de Middellandse Zee.

• - 

  Een mandaat om in derde landen actief te zijn: het agentschap zal op grond van zijn nieuwe mandaat verbindingsfunctionarissen kunnen uitzenden naar aangrenzende derde landen en met die landen (ook op hun grondgebied) gezamenlijke operaties kunnen uitvoeren.

• - 

  Een grotere rol bij terugkeer: binnen het agentschap wordt een Europees terugkeerbureau opgericht dat Europese interventieteams voor terugkeer kan uitzenden. Deze bestaan uit begeleiders, toezichthouders en terugkeerspecialisten die ervoor zorgen dat illegaal verblijvende derdelanders daadwerkelijk terugkeren. Dankzij een Europees standaardreisdocument voor terugkeer zullen terugkerenden door meer derde landen worden toegelaten.

• - 

  Waarborgen van de interne veiligheid: het agentschap zal in zijn risicoanalyses ook grensoverschrijdende criminaliteit en terrorisme in aanmerking nemen. Het zal samenwerken met andere EU-agentschappen en internationale organisaties voor de preventie van terrorisme. Het zal er daarbij voor zorgen dat de grondrechten ten volle in acht worden genomen.

Systematische controle van EU-burgers aan de buitengrenzen

Om de veiligheid binnen het Schengengebied te vergroten, stelt de Commissie voor een specifieke wijziging aan te brengen in de Schengengrenscode, die verplichte systematische controle van EU-burgers aan de land-, zee- en luchtbuitengrenzen mogelijk maakt. EU-burgers zullen verplicht worden gecontroleerd aan de hand van databases zoals het Schengeninformatiesysteem, de Interpoldatabase van gestolen en verloren reisdocumenten en de relevante nationale systemen. Daarbij wordt nagegaan of binnenkomende personen een dreiging vormen voor de openbare orde en de interne veiligheid. Het voorstel maakt het ook noodzakelijk dat de biometrische identificatiemiddelen in het paspoort van EU-burgers vaker worden geverifieerd, als er twijfel bestaat aan de echtheid van het paspoort of de legitimiteit van de houder. Controles zullen ook verplicht worden bij het verlaten van de Europese Unie.

Aangezien de controles van documenten en de controles van personen tegelijk plaatsvinden, zouden de autoriteiten in beginsel de relevante databases moeten kunnen raadplegen zonder dat de grensoverschrijding meer tijd kost. De regels voorzien in flexibiliteit in gevallen dat de systematische controles onevenredige gevolgen hebben voor de verkeersstromen aan de grens. De lidstaten kunnen dan aan de hand van risicobeoordelingen beslissen om op sommige doorlaatposten aan de land- en zeegrenzen gerichte controles uit te voeren. De risicobeoordeling zal aan het agentschap worden meegedeeld, dat vervolgens kan beoordelen hoe het de uitzonderingssituatie in zijn kwetsbaarheidsanalyse zal verwerken.

Bij de systematische controles aan de hand van de databases wordt gekeken of er al dan niet sprake is van een treffer. Dit houdt in dat als de gecontroleerde persoon geen risico uitmaakt, de controle niet wordt geregistreerd en diens gegevens niet verder worden verwerkt. Door de databases op deze wijze te raadplegen, ontstaan er slechts zeer beperkte gevolgen voor de rechten inzake de persoonsgegevens, die in verband met de veiligheid gerechtvaardigd zijn.

Achtergrond

De oprichting van een Europese grens- en kustwacht werd door Commissievoorzitter Juncker op 9 september in diens State of the Union aangekondigd. Deze maatregel is onderdeel van de Europese migratieagenda, die tot doel heeft het beheer en de beveiliging van de buitengrenzen van de EU te versterken. In de migratieagenda, die de Europese Commissie in mei 2015 heeft vastgesteld, wordt duidelijk gemaakt dat migratiebeheer om een brede aanpak vraagt. De doelstelling ervan is erkend door het Europees Parlement en goedgekeurd in de duidelijke richtsnoeren die de Europese Raad op 23 september en 15 oktober heeft vastgesteld.

Naar aanleiding van de recente tragische aanslagen en de toenemende dreiging die buitenlandse terroristische strijders uitmaken, heeft de Commissie haar werkzaamheden aan maatregelen die onderdeel zijn van de Europese veiligheidsagenda, versneld uitgevoerd. Het vandaag ingediende voorstel is een antwoord op de noodzaak om de buitengrenzen van de EU beter te beveiligen. Daartoe hebben de ministers van Binnenlandse zaken op 20 november opgeroepen.

Meer informatie

Factsheet — Een Europese grens- en kustwacht

Factsheet — Systematische controles aan de buitengrenzen

Vragen en antwoorden — de Europese grens- en kustwacht

Wetgeving

Europese migratieagenda

IP/15/6327