Antitrust: nieuwe richtsnoeren van de Commissie inzake de gezamenlijke verkoop van olijfolie, rundvlees en akkerbouwgewassen

De richtsnoeren zijn erop gericht landbouwers te ondersteunen door te verduidelijken hoe zij onder bepaalde voorwaarden kunnen samenwerken om gezamenlijk olijfolie, rundvlees en akkerbouwgewassen te verkopen zonder de mededingingsregels van de EU te overtreden.

Deze markten zijn meer dan 80 miljard euro per jaar waard.

De Europese Commissie i heeft nieuwe richtsnoeren aangenomen over hoe de specifieke landbouwafwijkingen van de EU-antitrustregels van toepassing zijn op de verkoop van bepaalde landbouwproducten. De richtsnoeren zullen aan landbouwers helpen uitleggen hoe zij onder bepaalde voorwaarden gezamenlijk olijfolie, rundvlees en akkerbouwgewassen kunnen verkopen in overeenstemming met de EU-mededingingsregels. De Europese markten voor deze drie producten zijn meer dan 80 miljard euro per jaar waard. Een factsheet met toelichtingen is hier te vinden.

Margrethe Vestager i, commissaris belast met het mededingingsbeleid: "Deze richtsnoeren zijn een handleiding waarin landbouwers wordt uitgelegd hoe zij zich moeten organiseren om gezamenlijk olijfolie, rundvlees en akkerbouwgewassen te kunnen verkopen met volledige inachtneming van de mededingingsregels van de EU. Bedoeling is ervoor te zorgen dat Europese landbouwers kunnen samenwerken om concurrerend te blijven en een gunstige onderhandelingspositie ten opzichte van de afnemers te hebben".

Phil Hogan i, commissaris voor Landbouw en Plattelandsontwikkeling: "De richtsnoeren zijn erop gericht de collectieve positie van de landbouwers in de voedselvoorzieningsketen te versterken door duidelijke en praktische regels vast te stellen. Ze helpen landbouwers een tegenwicht te vormen tegen de effecten van toenemende concentratie in de verwerkings- en retailfasen van de keten. Dit is een belangrijke stap om tot werkbare mededingingsvoorwaarden op de landbouwmarkten te komen en ten volle gebruik te maken van de instrumenten die beschikbaar zijn in het kader van het nieuwe GLB."

De nieuwe richtsnoeren vormen een aanvulling op de hervorming van het gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB) van 2013, waarbij een aantal wijzigingen aan de regels voor samenwerking tussen EU-landbouwers is aangebracht. De maatregelen ter hervorming van het GLB zijn erop gericht het concurrentievermogen en de duurzaamheid van de landbouwers van de EU te vergroten en hun concurrentiepositie ten aanzien van afnemers te verbeteren, met behoud van een marktgerichte aanpak.

De standaardmededingingsregels van de EU verbieden overeenkomsten waarbij prijzen of andere contractuele voorwaarden worden bepaald of markten worden verdeeld, tenzij de overeenkomsten de productie of distributie verbeteren, mits een billijk aandeel in de daaruit voortvloeiende voordelen de gebruikers ten goede komt (artikel 101 van het Verdrag betreffende de werking van de EU). Deze standaardmededingingsregels kennen bepaalde specifieke afwijkingen voor de landbouwsector, die zijn vastgesteld in de verordening tot vaststelling van een gemeenschappelijke marktordening (Verordening (EU) nr. 1308/2013 - de "GMO-verordening").

Deze richtsnoeren gaan over drie op efficiëntie gebaseerde afwijkingen die producenten van olijfolie, rundvlees en akkerbouwgewassen toelaten gezamenlijk te verkopen en prijzen, volumes en andere voorwaarden vast te stellen via erkende organisaties, mits zij aan bepaalde voorwaarden voldoen (de artikelen 169, 170 en 171 van de GMO-verordening). Meer bepaald:

• - 

  moeten dergelijke organisaties landbouwers aanzienlijk efficiënter maken door andere ondersteuningsactiviteiten te verrichten dan verkoop (bijvoorbeeld opslag, vervoer, distributie); en

• - 

  mogen de volumes door een organisatie in de handel gebrachte producten bepaalde drempels (20 % van de betrokken markt voor olijfolie en 15 % van de nationale markt voor rundvlees en akkerbouwgewassen) niet overschrijden.

De nieuwe richtsnoeren helpen landbouwers aan deze vereisten te voldoen. Tevens zullen ze mededingingsautoriteiten en justitiële autoriteiten in de lidstaten behulpzaam zijn bij de toepassing van de nieuwe regels. Met name zullen ze:

• - 

  een duidelijke omschrijving/indicatie bieden van het soort activiteiten dat de vereiste aanzienlijke efficiëntiewinst kan opleveren om voor de afwijking in aanmerking te komen, en specifieke voorbeelden geven van situaties waarin zulke activiteiten aanzienlijke efficiëntiewinst kunnen opleveren;

• - 

  wenken geven over de wijze waarop de door de producentenorganisaties in de handel gebrachte volumes moeten worden berekend en over de wijze waarop moet worden gecontroleerd dat zij de drempels niet overschrijden, met name rekening houdend met natuurlijke variaties in de loop van de tijd;

• - 

  uitleggen hoe rekening kan worden gehouden met uitzonderlijke omstandigheden, bijvoorbeeld een natuurramp, bij het berekenen van de door de producentenorganisaties in de handel gebrachte volumes; en

• - 

  de situaties verduidelijken waarin de nationale mededingingsautoriteiten en de Commissie de in de GMO-verordening opgenomen vrijwaringsclausule kunnen toepassen. Deze vrijwaringsclausule maakt het mededingingsautoriteiten mogelijk, in uitzonderlijke omstandigheden, te besluiten dat de gezamenlijke verkoop door een producentenorganisatie ofwel opnieuw moet worden beoordeeld ofwel niet mag plaatsvinden indien de markt als geheel negatief wordt beïnvloed.

De richtsnoeren worden in de komende dagen bekendgemaakt in het Publicatieblad van de Europese Unie. De volledige tekst van de richtsnoeren zal hier beschikbaar worden gemaakt.

Achtergrond

Tussen januari en mei 2015 heeft de Commissie een openbare raadpleging over de ontwerptekst van de richtsnoeren gehouden. Daarnaast zijn het Europees Parlement en de mededingingsautoriteiten van de lidstaten geraadpleegd. Alle antwoorden op deze raadplegingen zijn hier beschikbaar.

Door opeenvolgende hervormingen is het GLB steeds marktgerichter geworden. Vandaag concurreren Europese landbouwproducenten dagelijks op tal van markten, waar zij met specifieke uitdagingen worden geconfronteerd:

• - 

  meer vraag van de consument naar betere, duurzame en traceerbare producten;

• - 

  wereldwijde concurrentie van niet-Europese invoer;

• - 

  zakenpartners, hetzij verwerkers, fabrikanten of retailers, die vaak groter zijn en meer financiële slagkracht hebben, aangezien de meerderheid van de landbouwbedrijven in Europa erg klein is.

In de door de Commissie verrichte effectbeoordeling van de meest recente GLB-hervorming is gewezen op de noodzaak om de werking van de voedselvoorzieningsketen te verbeteren en de voorwaarden te scheppen voor een concurrerendere en innovatievere landbouwsector. Daartoe moet met name samenwerking tussen landbouwers via producentenorganisaties en unies van producentenorganisaties worden aangemoedigd en tegelijk concurrentie in de sector worden gewaarborgd.

IP/15/6187