Commissie besluit dat selectieve belastingvoordelen voor Fiat in Luxemburg en Starbucks in Nederland in strijd zijn met EU-staatssteunregels

De Europese Commissie i heeft besloten dat Luxemburg en Nederland selectieve belastingvoordelen toegekend hebben aan respectievelijk Fiat Finance and Trade en Starbucks. Deze druisen in tegen de EU-staatssteunregels.

Commissaris Margrethe Vestager i, belast met het mededingingsbeleid: "Fiscale rulings die de belastingdruk van een onderneming kunstmatig laag houden, stroken niet met de EU-staatssteunregels. Ze zijn onwettig. Ik hoop dat deze boodschap door de besluiten van vandaag zowel de regeringen van de lidstaten als de ondernemingen bereikt. Alle ondernemingen, groot en klein, multinationals en andere, moeten billijk belastingen betalen.”

Na diepgaande onderzoeken, die in juni 2014 van start gegaan zijn, heeft de Commissie geconcludeerd dat Luxemburg selectieve belastingvoordelen toegekend heeft aan de financieringsmaatschappij van Fiat en Nederland aan de koffiebranderij van Starbucks. In beide gevallen zijn de belastingen die de onderneming betaalde, kunstmatig verlaagd door een fiscale ruling van de nationale belastingdienst.

Op zich is een fiscale ruling volkomen legaal. Het is een administratieve brief waarin de belastingdienst een onderneming duidelijkheid verschaft over hoe de vennootschapsbelasting berekend zal worden of over het gebruik van bijzondere belastingregels. In de twee onderzochte fiscale rulings werden echter kunstmatige en complexe methoden goedgekeurd om de belastbare winst voor de ondernemingen te bepalen. Deze methoden weerspiegelen de economische realiteit niet. Er worden met name prijzen vastgesteld voor goederen en diensten die tussen de ondernemingen van de Fiat- en de Starbucks-groep verkocht worden, zogenaamde "verrekenprijzen", die niet marktconform zijn. Als resultaat daarvan wordt het grootste deel van de winst van de koffiebranderij van Starbucks naar het buitenland verschoven, waar ze evenmin wordt belast. De financieringsmaatschappij van Fiat betaalt maar belastingen op een klein deel van de werkelijke winst.

Dit is in strijd met de EU-staatssteunregels: in fiscale rulings mogen geen methoden, hoe complex ook, gebruikt worden om zonder economische rechtvaardiging verrekenprijzen te bepalen waarmee ten onrechte winsten verschoven worden om de door de onderneming betaalde belastingen te verminderen. Daardoor zou die onderneming een oneerlijk concurrentievoordeel krijgen ten opzichte van andere ondernemingen (meestal kmo’s) die op hun werkelijke winst belast worden omdat zij marktprijzen betalen voor de producten en diensten die zij gebruiken.

De Commissie heeft Luxemburg en Nederland daarom bevolen de onbetaalde belasting van respectievelijk Fiat en Starbucks terug te vorderen, om een einde te maken aan het oneerlijke concurrentievoordeel en om te garanderen dat die twee ondernemingen op dezelfde wijze behandeld worden als andere ondernemingen in vergelijkbare situaties. Per onderneming moet een bedrag van ten minste 20 miljoen EUR worden teruggevorderd. Dit betekent ook dat die ondernemingen niet langer kunnen profiteren van de gunstige fiscale behandeling door deze fiscale rulings.

De Commissie gaat ook door met haar onderzoek naar rulingpraktijken in alle EU-lidstaten. Het is mogelijk dat zij nog andere formele onderzoeken naar fiscale rulings inleidt als zij over aanwijzingen beschikt dat de EU-staatssteunregels niet worden nageleefd. Momenteel worden nog formele onderzoeken gevoerd naar fiscale rulings in België, Ierland en Luxemburg. Elk van die zaken wordt op zichzelf beoordeeld en de besluiten van vandaag zeggen niets over de resultaten van de onderzoeken die nog lopen.

Fiat

Fiat Finance and Trade is in Luxemburg gevestigd en verleent financiële diensten, zoals leningen binnen de groep, aan andere auto-ondernemingen van de Fiat-groep. De onderneming verricht tal van transacties met ondernemingen van de Fiat-groep in Europa.

Uit het onderzoek van de Commissie is gebleken dat een fiscale ruling van de Luxemburgse autoriteiten van 2012 een selectief voordeel heeft verleend aan Fiat Finance and Trade, waardoor de belastingdruk van die onderneming sinds 2012 ten onrechte met 20-30 miljoen EUR verminderd is.

Aangezien de activiteiten van Fiat Finance and Trade vergelijkbaar zijn met die van een bank, kan de belastbare winst voor Fiat Finance and Trade op dezelfde wijze bepaald worden als bij een bank, en kan ze berekend worden als het rendement op het kapitaal dat de onderneming voor haar financieringsactiviteiten geïnvesteerd heeft. In de fiscale ruling werd evenwel een kunstmatige en uiterst complexe methode goedgekeurd die niet geschikt is om een marktconforme belastbare winst te berekenen. De belastingen die Fiat Finance and Trade betaalde, werden daardoor kunstmatig verlaagd, en dit op twee manieren:

• - 

  door een aantal economisch ongerechtvaardigde aannames en neerwaartse correcties is de kapitaalsbasis die in de fiscale ruling benaderd wordt, veel lager dan het werkelijke kapitaal van de onderneming;
• - 

  de geraamde vergoeding die voor belastingdoeleinden op dit al veel lagere kapitaal toegepast wordt, is ook veel lager dan de markttarieven.

Als gevolg daarvan heeft Fiat Finance and Trade maar op een zeer lage vergoeding voor een klein deel van haar werkelijk boekhoudkundig eigen vermogen belastingen betaald. Als de belastbare winst op basis van kapitaal wordt berekend, moet het kapitalisatieniveau binnen de onderneming in principe passend zijn volgens de normen van de financiële sector. Bovendien moet de toegepaste vergoeding marktconform zijn. Uit het onderzoek van de Commissie is gebleken dat in het geval van Fiat Finance and Trade de in Luxemburg aangegeven belastbare winst 20 maal hoger zou zijn geweest als de ramingen van het kapitaal en de vergoeding daarvoor marktconform waren geweest.

Bron: Europese Commissie: Rapid persberichten

Starbucks

Starbucks Manufacturing EMEA BV (hierna "Starbucks Manufacturing" genoemd) is in Nederland gevestigd en is de enige koffiebranderij van de Starbucks-groep in Europa. Zij verkoopt en distribueert gebrande koffie en koffiegerelateerde producten (bv. bekers, verpakte voeding, gebak) aan Starbucks-verkooppunten in Europa, het Midden-Oosten en Afrika.

Uit het onderzoek van de Commissie is gebleken dat een fiscale ruling van de Nederlandse autoriteiten van 2008 een selectief voordeel heeft verleend aan Starbucks Manufacturing, waardoor de belastingdruk van die onderneming sinds 2008 ten onrechte met 20-30 miljoen EUR is verminderd. De belastingen die Starbucks Manufacturing betaalde, werden door de ruling kunstmatig verlaagd, en dit op twee manieren:

• - 

  Starbucks Manufacturing betaalt een zeer hoge royalty aan Alki (een in het Verenigd Koninkrijk gevestigde onderneming van de Starbucks-groep) voor knowhow op het gebied van koffiebranden;
• - 

  de onderneming betaalt ook een abnormaal hoge prijs voor groene koffiebonen aan het Zwitserse Starbucks Coffee Trading SARL

Uit het onderzoek van de Commissie is gebleken dat de royalty die Starbucks Manufacturing aan Alki betaalt niet gerechtvaardigd kan worden, aangezien die de marktwaarde niet correct weerspiegelt. In feite moet alleen Starbucks Manufacturing voor het gebruik van de knowhow betalen, alle andere ondernemingen van de Starbucks-groep en alle onafhankelijke koffiebranders aan wie het koffiebranden uitbesteed wordt, hoeven geen royalty te betalen voor het gebruik van die knowhow in een situatie die in wezen dezelfde is. Door de betaling van die royalty en de hoogte ervan wordt echter een groot deel van de belastbare winst van Starbucks Manufacturing ten onrechte verschoven naar Alki, dat noch in het Verenigd Koninkrijk, noch in Nederland vennootschapsbelasting hoeft te betalen.

Voorts is uit het onderzoek gebleken dat de belastinggrondslag van Starbucks Manufacturing ook ten onrechte verlaagd wordt door de abnormaal hoge prijs die de onderneming voor groene koffiebonen betaalt aan een Zwitserse onderneming, Starbucks Coffee Trading SARL. De marge op de koffiebonen is sinds 2011 namelijk meer dan verdrievoudigd. Dit is een belangrijke kostenfactor bij het branden van koffie; door die hoge kosten zouden de koffiebrandactiviteiten van Starbucks Manufacturing alleen zelfs niet voldoende winst genereren om de royalty's voor de knowhow op het gebied van koffiebranden aan Alki te betalen. Via die royalty wordt dus voornamelijk winst uit de verkoop van andere producten in de Starbucks-verkooppunten, zoals thee, gebak en bekers, die het grootste deel van de omzet van Starbucks Manufacturing vormen, naar Alki verschoven.

Bron: Europese Commissie: Rapid persberichten

Terugvordering

Principieel vereisen de EU-staatssteunregels dat onverenigbare staatssteun teruggevorderd wordt om de vervalsing van de mededinging als gevolg van de steun te beperken. In deze twee besluiten heeft de Commissie de methode beschreven om de waarde te berekenen van het onterechte concurrentievoordeel voor Fiat en Starbucks, d.w.z. het verschil tussen het bedrag dat de onderneming betaald heeft en wat zij zonder de fiscale ruling betaald zou hebben. Zowel voor Fiat als voor Starbucks gaat het om 20-30 miljoen EUR, maar de precieze bedragen van de terug te vorderen belasting moeten nu door de Luxemburgse en de Nederlandse belastingdienst bepaald worden aan de hand van de methode die in de besluiten van de Commissie beschreven is.

Nieuwe onderzoeksinstrumenten

In beide onderzoeken heeft de Commissie voor het eerst gebruikgemaakt van het instrument dat bij een besluit van de Raad van juli 2013 (Verordening nr. 734/2013) door de lidstaten is ingevoerd, namelijk het verzoek om marktinformatie. Dankzij die bevoegdheid kan de Commissie, als de informatie die de lidstaat voor het staatssteunonderzoek verstrekt niet voldoende is, een andere lidstaat of ondernemingen (waaronder de onderneming die van de steunmaatregel profiteert en de concurrenten daarvan) verzoeken om alle nodige marktinformatie rechtstreeks aan de Commissie te bezorgen zodat zij haar beoordeling van de staatssteun kan afronden.Dit nieuwe instrument maakt deel uit van het initiatief voor de modernisering van het staatssteunbeleid dat de Commissie in 2012 heeft gelanceerd om zich bij de handhaving te kunnen concentreren op steun die de mededinging het meest kan vervalsen.

Verdere achtergrond

Sinds juni 2013 toetst de Commissie de praktijken op het gebied van fiscale rulings van lidstaten aan de staatssteunregels. In december 2014 heeft zij dit informatieonderzoek uitgebreid naar alle lidstaten. Er lopen ook drie diepgaande onderzoeken waarin de Commissie nagaat of er met fiscale rulings mogelijk staatssteun gemoeid is, namelijk naar Apple in Ierland, Amazon in Luxemburg en een Belgische belastingregeling.

De strijd tegen belastingontduiking en belastingfraude is een van de topprioriteiten van deze Commissie. In juni 2015 heeft de Commissie een aantal initiatieven bekendgemaakt om belastingontwijking aan te pakken, duurzame belastinginkomsten te garanderen en voor ondernemingen de interne markt te versterken. De voorgestelde maatregelen maken deel uit van het actieplan van de Commissie voor billijke en efficiënte vennootschapsbelasting en hebben tot doel het fiscale klimaat voor vennootschappen in de EU significant te verbeteren en het billijker, efficiënter en groeivriendelijker maken. De kern van het plan wordt gevormd door een kader dat waarborgt dat belastingen daadwerkelijk daar worden geheven waar de winst wordt gemaakt en een strategie om de onderhandelingen over de gemeenschappelijke geconsolideerde heffingsgrondslag voor de vennootschapsbelasting weer vlot te trekken, waarover naar verwachting in de loop van 2016 een nieuw voorstel ingediend zal worden. Het pakket fiscale transparantiemaatregelen dat de Commissie in maart heeft gepresenteerd, kende zijn eerste succes in oktober 2015, toen de lidstaten na amper zeven maanden onderhandelen een politiek akkoord bereikten over de automatische uitwisseling van inlichtingen in verband met fiscale rulings. Deze wetgeving zal bijdragen tot een veel grotere transparantie en zal ontmoedigend werken voor wie fiscale rulings wil gebruiken als instrument voor fiscale misbruiken. Dit is goed nieuws voor ondernemingen en consumenten, die van deze erg nuttige belastingpraktijk kunnen blijven profiteren, weliswaar onder zeer strikt toezicht om eerlijke belastingconcurrentie te garanderen.

De niet-vertrouwelijke versie van de besluiten van vandaag, komt, zodra eventuele vertrouwelijkheidskwesties zijn opgelost, in het Staatssteunregister op de website van DG Concurrentie beschikbaar onder zaaknummers SA.38375 (Fiat) en SA.38374 (Starbucks). Een overzicht van de recentste besluiten inzake staatssteun die op het internet en in het EU-Publicatieblad zijn gepubliceerd, is te vinden in de elektronische nieuwsbrief State Aid Weekly e-News.

IP/15/5880