Hoe bewaken we de bewakers?

DEN HAAG (PDC i) - Op dinsdag 12 mei stond de politieke integriteit centraal. Er werd gesproken met Frits Bolkestein i (oud-politicus VVD) en Marc Josten (onderzoeksjournalist) en Tweede Kamerlid Sharon Gesthuizen i (SP) las een column voor.

Josten zette de bezoekers van het Politiek Café direct op scherp met zijn stelling dat er steeds meer voorbeelden zijn van beelden in de media die losgezongen zijn van de werkelijkheid. Dit is gevaarlijk, omdat ze een sneeuwbaleffect teweegbrengen en zo hypes creëren, waar politici vervolgens mee aan de haal gaan. Een goed voorbeeld hiervan zijn de rellen in Gouda die in de zomer van 2008 zouden hebben plaatsgevonden, maar die er in werkelijkheid nooit waren.

In zijn referaat sluit oud-politicus Frits Bolkestein i zich aan bij deze observatie. Beiden vinden dat de media te veel ‘kluitjesvoetbal’ spelen, te veel achter dezelfde onderwerpen aangaan, en zodoende zelf hypes creëren. Josten: “De media geven geen representatief beeld van de werkelijkheid.”

Teveel meningen

Bolkestein onderkent de belangrijke rol die de journalistiek heeft bij het bewaken en bevorderen van de democratie. Tegelijkertijd zijn de media erg machtig. Dat roept de vraag op: hoe bewaken we de bewakers? Hoe voorkomen we dat ze zich alleen maar richten op hypes, dat incidenten domineren? Hoe waarborgen we dat verschillende opvattingen gehoord en geuit kunnen worden? Bolkestein ziet hiervoor drie oplossingen:

• 1. 

  het beginsel van evenredige toegang tot de media moet bij wet geregeld worden.
• 2. 

  er zou eens per jaar een plenair debat door het parlement gehouden moeten worden over het functioneren van de media, uitmondend in een korte resolutie.
• 3. 

  er moet een einde komen aan de interpretatieve, participerende journalistiek. “We want a newspaper, not a viewspaper.”

Dappere journalisten gezocht

Het vergt lef om als journalist buiten de waan van de dag te opereren. Het vergt ook inspanning, meegaan in de hypes is gemakzuchtig. Bolkestein: “Feiten zijn duur.” Daarnaast lijkt de commercialisering moeilijk te stoppen. Josten: “De baas van RTL zei ooit ‘Als het publiek bloemkolen wil, dan krijgt het bloemkolen’. Waarop Bolkestein gevat repliceert: “Alleen bloemkool lijkt mij een nogal eenzijdig dieet.” Ook Josten pleit voor meer dan alleen bloemkolen, de media hebben volgens hem ook een opvoedkundige taak en moeten niet alleen maar doen wat het publiek wil.

Volgens Josten zouden journalisten elkaar meer de maat moeten nemen en meer moeten reflecteren op zichzelf. Slechts enkele kranten hebben nu een ombudsfunctie, de publieke omroep bijvoorbeeld niet. Ook Bolkestein vindt dat de media zichzelf zouden moeten corrigeren. Josten ziet nog andere oplossingen: de journalistiek zou representatiever moeten worden, zodat de berichtgeving minder eenzijdig wordt. En onderwijs, Bildung, is van het grootste belang. Kennis zou het fundament moeten zijn voor iedere journalist. Het gaat om meer dan alleen de vaardigheden.

De Zeepkist: We moeten onze rijkdom delen

In de rubriek De Haagse Zeepkist vertelde Tweede Kamerlid Sharon Gesthuizen i (SP) over haar oud-leraar die zei dat alle politici alleen maar het volk naar de mond spreken. Zij waagde het om dat dit keer eens niet te doen en hield een pleidooi voor het delen van onze rijkdom: “Als onze cultuur ons lief is, als we baas in eigen land willen zijn en ook nog inbreng willen hebben in de mondiale dialogen over zaken als vrede, duurzaamheid en handel dan moeten we leren onze rijkdom te delen. Niet alleen internationaal; juist ook hier, met elkaar. Anders creëren we onze eigen vijanden.”

Bron: ProDemos i