De kracht van het woord: laureaten Sacharovprijs over persvrijheid

Het Europees Parlement heeft de Sacharovprijs voor de vrijheid van denken sinds de oprichting in 1988 al een aantal keren uitgereikt aan journalisten en voorvechters van de persvrijheid. We spraken met een aantal van deze laureaten over hun ervaringen, de huidige uitdagingen en het belang van de pers, voorafgaand aan de internationale dag voor de persvrijheid op zondag 3 mei.

Ali Ferzat, een Syrische cartoonist en winnaar van de Sacharovprijs in 2011, herinnert zich hoe hij jarenlang probeerde de mediacontrole in Syrië te ontwijken door het gebruik van symbolen in plaats van woorden. "Ik heb bewust symbolen in mijn cartoons gebruikt om de censuur te overwinnen voorafgaand aan de publicatie", maar werd af en toe “opgepakt door de inlichtingendiensten vanwege mijn kritische cartoons, die over het algemeen door het publiek werden gesmaakt", zegt hij. Hij ontvluchtte zijn land en ging naar Koeweit, waar hij nu in ballingschap woont, nadat hij in 2011 elkaar was geslagen door een militiegroep trouw aan het Assad-regime en voor dood in de straten was achtergelaten.

Razan Zaitouneh een Syrische journalist, die ook in 2011 de Sacharovprijs won, werd ontvoerd in een rebellengebied in de buitenwijken van Damascus in december 2013 en haar verblijfplaats en ontvoerders zijn nog steeds onbekend.

De waarheid onthullen

"Het belangrijkste bij het definiëren van de persvrijheid is om de waarheid te brengen", benadrukt Zhanna Litvina van de Wit-Russische Vereniging van Journalisten die de Sacharov-prijs won in 2004. "Als je iets met je eigen ogen ziet en professioneel bent, dan moet je over die waarheid schrijven….," zegt ze.

"Zonder vrije pers, het vermogen om het publiek goed te informeren en debatten van burgers van de nodige inzichten te voorzien, is de democratie geamputeerd", zegt Salima Ghezali, een Algerijnse journaliste, schrijver en vrouwenrechtenactiviste en Sacharovprijs laureaat in 1997

Huidige uitdagingen

Zhanna Litvina is de voorzitter van de Wit-Russische Vereniging van Journalisten sinds 1995 en volgde decennialang de mediasituatie in het land. Ze benadrukt dat de "informatieruimte" in het land wordt gedomineerd door de staatsmedia: "We hebben veel onafhankelijke kranten verloren na 2001 [presidentsverkiezingen]: ofwel zijn ze gestopt met hun activiteiten of dwong de toestand hen te sluiten." Ze voegt eraan toe dat de situatie van de media online is verslechterd aangezien overheidsinstellingen een nieuwsportaal op internet kunnen sluiten zonder gang naar de rechter.

"Op een bepaalde manier is het tegenwoordig moeilijker een journalist te zijn dan twintig jaar geleden,” zegt Salima Ghezali en zij noemt als oorzaken "de verveelvoudiging van conflictgebieden waar vanuit het onmogelijk is te kunnen rapporteren, de verslechtering van de politieke ethiek binnen de heersende elite en de groeiende werkonzekerheid".

Voor Christophe Deloire, secretaris-generaal van Verslaggevers zonder Grenzen, de organisatie die in 2005 de Sacharovprijs ontving, zou "de situatie beter moeten worden dankzij nieuwe technologieën die nieuwe deuren openen voor de persvrijheid". Nieuwe technologieën worden echter ook gebruikt om de vrijheid van informatie te controleren terwijl het "oude geweld" tegen journalisten zeer hoog is gebleven. "Het is alsof we een nieuw tijdperk van propaganda ingaan, want het is tegenwoordig heel gemakkelijk voor de verschillende machten - overheden of radicale groepen - om journalistieke informatie te vermijden of onderdrukken en vervolgens propaganda via websites of op andere manieren te verspreiden en te beweren dat het informatie is".

"De uitdaging is om onafhankelijke informatie te steunen tegen ‘informatie’ gesponsord door machthebbers of belanghebbenden," zegt hij. "Samenlevingen hebben journalistiek nodig als derde partij om de wereld te zien zoals hij is en niet zoals machthebbers, overheden, bedrijven en religieuze groeperingen willen dat wij hem zien."

Volg meer nieuws op sociale media met de hashtags #Persvrijheid, #SacharovPrijs en #FreeRazan.

REF. : 20150422STO43601

Bijgewerkt op: ( 30-04-2015 - 15:57)