Europese Commissie staat Italië terzijde om het hoofd te bieden aan de migratiedruk op Lampedusa

Brussel, 19 februari 2015

De Europese Commissie heeft vandaag aangekondigd dat zij haar steun aan Italië zal opvoeren. Allereerst zal de gezamenlijke Frontex-operatie Triton worden verlengd tot zeker eind 2015. Ten tweede heeft de Europese Commissie Italië 13,7 miljoen euro aan noodfinanciering toegekend uit het Fond voor asiel, migratie en integratie. De Europese Commissie staat ook klaar om snel te reageren indien Italië verzoekt om meer middelen voor de gezamenlijke operatie Triton. Voorts zal zij nauwer toezicht houden op de uitvoering van de aanbevelingen van de taskforce voor het Middellandse Zeegebied. Dat moet ervoor zorgen dat de lidstaten beter zijn voorbereid op de mogelijk aanhoudende druk als gevolg van de voortdurende instabiliteit in een aantal landen in het naburige Middellandse Zeegebied. In maart zal de Commissie aan de Raad Binnenlandse Zaken verslag uitbrengen over de vorderingen op dit gebied. Deze maatregelen komen bovenop de ruim 500 miljoen euro die voor de periode 2014-2020 al aan Italië werd toegekend voor het aanpakken van de migratiedruk.

Eerste vicevoorzitter Frans Timmermans i: " Zolang er in de naburige landen oorlog en lijden is, zullen mensen hun leven op het spel blijven zetten om de Europese kust te bereiken. Het is een complex probleem, waarvoor geen eenvoudige oplossing bestaat. Wel is duidelijk dat het probleem niet op nationaal niveau kan worden opgelost, en dat een Europese aanpak de enige optie is. We werken hard aan de voorbereiding van een alomvattende aanpak in het kader van een nieuwe Europese agenda voor migratie, die dit jaar zal worden gepresenteerd. Ondertussen geven wij gehoor aan de oproep van Italië en doen wij wat mogelijk is. We staan ook klaar om constructieve maatregelen te nemen indien Italië het nodig vindt dat de middelen voor de Triton-operatie worden uitgebreid."

Federica Mogherini i, hoge vertegenwoordiger van de Unie voor buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid/vicevoorzitter van de Commissie:" We zetten ons in om de dramatische situatie in Libië aan te pakken en hebben besloten om onze samenwerking met derde landen langs de belangrijke migratieroutes in het kader van de Khartoem- en Rabat-processen te versterken. Dit moet bijdragen tot de ontmanteling van criminele netwerken van mensenhandelaars en ‑ smokkelaars en zorgen voor een maximale bescherming van mensen is nood, in de eerste plaats in de regio's die aan crisisgebieden grenzen. Onze inspanningen op het gebied van hervestiging zijn verbeterd en dit moet, samen met het werk van de UNHCR en de Internationale Organisatie voor Migratie, de vluchtelingengemeenschappen in derde landen helpen stabiliseren."

Dimitris Avramopoulos i, commissaris voor Migratie, Binnenlandse Zaken en Burgerschap: " Vandaag staan we voor een harde realiteit: Europa moet op alle vlakken migratie in betere banen leiden. Dit is bovenal een humanitaire verplichting. Uiteraard kunnen wij niet de rol van Italië overnemen bij het beheer van de buitengrenzen, maar wel kunnen wij een helpende hand bieden. Daarom gaan we de Triton-operatie verlengen, en de middelen daarvoor uitbreiden indien Italië daaraan behoefte heeft. Tegelijkertijd zorgen we ervoor dat er geen Fort Europa wordt gecreëerd. We hebben extra hervestigingsinspanningen geleverd en proberen nu, op vrijwillige basis, een geloofwaardig aantal hervestigingsplaatsen aan te bieden, zodat er legale alternatieven zijn om bescherming te zoeken. Onze boodschap vandaag is heel eenvoudig: Italië staat niet alleen. Europa laat Italië niet in de steek."

Beheer van de buitengrenzen: versterking van de gezamenlijke operatie Triton

De Commissie heeft vandaag aangekondigd dat Frontex de gezamenlijke operatie Triton, die oorspronkelijk slechts enkele maanden zou duren, zal verlengen tot zeker eind 2015.

Triton is een door Frontex gecoördineerde gezamenlijke operatie die er kwam op verzoek van de Italiaanse autoriteiten. De operatie ging op 1 november 2014 van start in het centrale Middellandse Zeegebied om Italië ondersteuning te bieden. Sindsdien zijn bijna 19 500 mensen gered, waarvan bijna 6 000 rechtstreeks in het kader van de gezamenlijke Frontex-operatie Triton. Het budget van de operatie wordt geraamd op 1,5 tot 2,9 miljoen euro per maand. Aan de operatie nemen 21 lidstaten deel door het verstrekken van personele middelen (in totaal 65 uitgezonden functionarissen) en technische middelen (12 technische eenheden, te weten twee vliegtuigen met vaste vleugels, één helikopter, twee zeegaande patrouilleschepen, zes kustpatrouilleschepen en één kustpatrouilleboot, en vijf debriefing/screening-teams).

Frontex heeft enkel een ondersteunende functie en kan alleen bijstand bieden aan lidstaten die daarom verzoeken. Tot nog toe zijn alle verzoeken om bijstand van Italië volledig ingewilligd. De Europese Commissie heeft vandaag bevestigd dat zij klaar staat om ieder verzoek van Italië om meer bijstand constructief in overweging te nemen.

De voorlopig indicatieve operationele begrotingstoewijzing voor de verlenging van de gezamenlijke operatie Triton tot eind 2015 wordt op 18 250 000 euro geraamd. Italië ontvangt voor het beheer van zijn grenzen al ruim 150 miljoen euro uit het Fonds voor interne veiligheid i voor de grenzen.

13,7 miljoen euro aan noodfinanciering voor asielzoekers en vluchtelingen

Als eerste stap heeft de Commissie vandaag aan Italië 13,7 miljoen euro aan noodfinanciering ter beschikking gesteld uit het Fonds voor asiel, migratie en integratie i. Dat moet Italië het hoofd helpen bieden aan de grote toevloed van asielzoekers en de situatie ter plaatse helpen verbeteren.

Vanwege de dramatische stijging (met 278 % tegenover 2013) van het aantal niet-begeleide minderjarigen dat het land binnenkomt, hebben de Italiaanse autoriteiten om extra noodfinanciering verzocht, met name ten behoeven van opvang en bijstand. Er zal thans een bedrag van ongeveer 11,95 miljoen euro worden toegewezen.

Bovendien zal 1,715 miljoen euro worden toegewezen voor de voortzetting van het Praesidium-project, dat de Italiaanse autoriteiten uitvoeren samen met de Hoge Commissaris van de Verenigde Naties voor de vluchtelingen, de Internationale Organisatie voor Migratie, Save The Children Italië en het Italiaanse Rode Kruis. Het Praesidium-project legt de nadruk op de procedures bij eerste binnenkomst, voornamelijk op Sicilië, met inbegrip van initiële ontvangst, medisch onderzoek, juridische informatie en bijzondere bijstand voor kwetsbare asielzoekers en niet-begeleide minderjarigen, en op het toezicht op de omstandigheden in de opvangcentra voor asielzoekers, die door de grote instroom zwaar op de proef worden gesteld.

De Commissie streeft ernaar het solidariteitsbeginsel toe te passen met concrete en doeltreffende maatregelen om te beantwoorden aan de dringende en specifieke behoeften van lidstaten met een hoge asiel- en migratiedruk. De noodfinanciering uit het Fonds voor asiel, migratie en integratie past in dat kader. De Commissie heeft voor 2014 en 2015 daartoe in totaal 50 miljoen euro gereserveerd die via het Fonds voor asiel, migratie en integratie zal worden uitgekeerd. De noodfinanciering van de Commissie komt bovenop de reguliere middelen die de lidstaten uit het Fonds voor asiel, migratie en integratie ontvangen voor de uitvoering van hun nationale programma's voor de periode 2014-2020. Voor Italië komt dit neer op een basisbedrag van 310,36 miljoen euro.

De diepere oorzaken van migratie aanpakken

Na de tragische gebeurtenissen voor de kust van Lampedusa op 3 oktober 2013, waarbij 366 migranten omkwamen, heeft de Europese Commissie een taskforce voor het Middellandse Zeegebied opgericht. Deze moet concrete maatregelen voor de korte en middellange termijn vaststellen om de inspanningen van de EU doeltreffender te maken. In de mededeling over de werkzaamheden van de taskforce voor het Middellandse Zeegebied, die door de Europese Raad in december 2013 werd goedgekeurd, werkte de Commissie verschillende actiepunten uit: 1) intensievere samenwerking met derde landen om te voorkomen dat migranten gevaarlijke tochten ondernemen naar de EU; 2) regionale bescherming, hervestiging en legale kanalen naar Europa; 3) bestrijding van mensenhandel, mensensmokkel en georganiseerde criminaliteit; 4) meer toezicht aan de grenzen; en 5) ondersteuning van en solidariteit met EU-lidstaten met een hoge migratiedruk.

Naar aanleiding van de conclusies van de Raad van 10 oktober 2014 over "Maatregelen nemen om de migratiestromen beter te beheersen" bracht de Commissie tijdens de Raad Binnenlandse Zaken van december 2014 verslag uit over de taskforce voor het Middellandse Zeegebied. Op de volgende Raad Binnenlandse Zaken, die plaatsvindt op 12 maart 2015, zal zij opnieuw verslag uitbrengen over de gemaakte vorderingen.

Achtergrond - Solidariteit in actie

Financiering

Er zijn al tal van maatregelen genomen om Italië te ondersteunen in het kader van het migratie- en asielbeleid. Na de tragische gebeurtenissen voor de kust van Lampedusa in 2013 zijn op een ongekende schaal extra financiële middelen vrijgemaakt. De Commissie kende Italië een pakket noodfinanciering van 30 miljoen euro toe (10 miljoen euro voor noodmaatregelen in het kader van het Europees Vluchtelingenfonds; 7,9 miljoen euro voor de versterking van de gezamenlijke Frontex-operaties in het centrale Middellandse Zeegebied en 12 miljoen euro voor noodmaatregelen in het kader van het Buitengrenzenfonds en het Terugkeerfonds). Het pakket moet enerzijds zorgen voor meer capaciteit voor huisvesting en voor instanties die asielverzoeken behandelen, en anderzijds voor ondersteuning van toezicht en reddingsoperaties op zee.

De Italiaanse autoriteiten hebben tot nog toe geen extra noodfinanciering gevraagd naar aanleiding van de recente gebeurtenissen.

De Commissie beperkt zich evenwel niet tot het reageren op noodsituaties. Voor de periode 2007-2013 kende de EU Italië een basisbedrag van 478,7 miljoen euro toe in het kader van de vier voormalige migratiefondsen (het Europees Vluchtelingenfonds, het Europees Fonds voor de integratie van onderdanen van derde landen i, het Europees Terugkeerfonds i en het Buitengrenzenfonds).

Voor de periode 2014-2020 werden nog meer financiële middelen toegekend: ruim 310 miljoen euro uit het Fonds voor asiel, migratie en integratie en ruim 212 miljoen euro uit het Fonds voor interne veiligheid. Geen enkele andere EU-lidstaat ontvangt meer EU-financiering voor migratie dan Italië.

Technische bijstand

Concrete steun wordt ook geboden door het Europees Ondersteuningsbureau voor asielzaken (EASO). Het EASO speelt een belangrijke rol om ervoor te zorgen dat de solidariteit van lidstaten wordt afgestemd op de lidstaten die onder grote druk staan.

Het voert ondersteuningsprogramma's uit voor Italië (maar ook voor Griekenland en Bulgarije). Verschillende lidstaten hebben experts en ander gekwalificeerd personeel beschikbaar gesteld voor de asielondersteuningsteams.

Samenwerking met derde landen

De steun vormt een aanvulling op de maatregelen die de EU neemt om via samenwerking met derde landen problemen op het gebied van migratie en asiel aan te pakken. De Europese Unie blijft actief samenwerken met derde landen van herkomst en doorreis en met de internationale gemeenschap om deze problemen aan te pakken, en in het bijzonder om de fundamentele oorzaken van onregelmatige en gedwongen migratie aan te pakken. Via regionale dialogen, zoals het Rabat-proces over migratie en ontwikkeling, het partnerschap tussen de EU en Afrika inzake migratie, mobiliteit en werkgelegenheid en de migratiedialoog tussen de EU en de ACS-landen i, wordt gestreefd naar een betere samenwerking en uitwisseling van beste praktijken tussen landen van herkomst, doorreis en bestemming, met betrekking tot alle aspecten van migratiebeheer. Ook de mobiliteitspartnerschappen met Marokko, Tunesië, Jordanië en het Khartoem-proces met de Oost-Afrikaanse landen zorgen voor betere samenwerkingsmogelijkheden.

Meer informatie

Website van het directoraat-generaal voor Migratie en Binnenlandse Zaken

Website van eerste vicevoorzitter Frans Timmermans

Website van hoge vertegenwoordiger/vicevoorzitter Federica Mogherini

Vaak gestelde vragen over de gezamenlijke operatie Triton

Vragen en antwoorden: migrantensmokkel in Europa en het antwoord van de EU

IP/15/4453