Waarom in Brussel alles verandert

In Brussel gaat een en ander veranderen. Maar kanselier Angela Merkel i blijft Europa regeren. Zie haar hoofdrol bij de verdeling van de topfuncties en de benoeming van haar partijgenoten de Pool Donald Tusk i, als voorzitter Europese Raad en Jean-Claude Juncker i, als Commissievoorzitter.

Juncker verrast intussen iedereen met een totaal nieuwe organisatie en een origineel ambitieuze aanpak. Slechts twintig commissarissen krijgen een eigen portefeuille (zoals concurrentiebeleid). Daarboven komt een nieuw kernkabinet van vicevoorzitters, zonder portefeuille. Onze minister Frans Timmermans i wordt de rechterhand van voorzitter Juncker, dat is een functie die niet eerder bestond.

De EU-landen wijzen elk een commissaris aan, maar de Commissievoorzitter bepaalt wie de zware en minder belangrijke functies krijgen. Er is werk voor twaalf, hooguit veertien Commissieleden. Alle 28 landen staan echter op een ‘eigen’ commissaris. Voorheen knipte en plakte voorzitter Barroso net zo lang tot hij 27 posten had geschapen. Vervolgens creëerde hij afgelopen tien jaar een presidentieel systeem rond zichzelf. Kiest Juncker nu voor verregaande decentralisatie?   

Inhoudsopgave van deze pagina:

1. Revolutionaire aanpak
2. Waarom iedereen wint
3. Kleine landen hebben prijs
4. Geen nepportefeuille meer
5. Zeven dwergen de baas?
6. Heilige huisjes slopen
7. Stroomlijnen of bureaucratiseren?
8. Sterkste Commissie ooit?
9. Donald Tusk gaat EU leiden
10. Waarom Donald Tusk?
11. Deal in beslotenheid
12. Wie is Donald Tusk?
13. Mogherini tóch benoemd
14. Naar een Duits Europa (1)
15. Naar een Duits Europa (2)
16. Troostprijs sociaaldemocraten

De Commissie heeft het imago van een bureaucratisch bolwerk. Zij bestaat uit teveel elkaar beconcurrerende commissarissen en dik betaalde inventieve ijverige bureaucraten die de natiestaat alsmaar verder willen uithollen. Kortom een obsessie om te reguleren. Dat beeld is niet bezijden de werkelijkheid. Zelfs haar meest befaamde voorzitter, Jacques Delors i 1985-1995, durfde het nooit aan daar te hervormen. Intussen wonnen afgelopen jaren in Europa alom de eurosceptici, daalde de opkomst voor de Europese verkiezingen naar een dieptepunt en blijft de toekomst van de euro als prestigieus project ongewis.

Juncker streeft naar eigen zeggen nu een revolutionaire omslag na. Op 10 september in Brussel sprak de Luxemburger van een ‘laatste kans’ om Europa weer geloofwaardig te maken. Hij wil de Commissie efficiënter, daadkrachtiger en bij het publiek meer zichtbaar maken. Juncker beoogt ongekende vernieuwingen. De 27 aparte rijkjes van evenzoveel commissarissen omsmeden tot een doorzichtig geheel; de regelneverij bestrijden; de Commissie kortom zo doen functioneren dat ‘Brussel’ niet langer een negatieve bijklank heeft.

´Ik ben de voorzitter, maar zal niet de Commissie presidentieel gaan leiden. Ik wil dat zij als één geheel functioneert, zonder jaloersheid, zonder onnodige rangordes. De Europese Unie zit in een crisis omdat zij haar beleid niet meer aan het publiek kan uitleggen. Daarom komt er meer toezicht op het naleven van de beoogde subsidiariteit’ (Europa doet alleen dat wat het beter kan dan de hoofdsteden).

‘Ik wil verder dat alle leden meer erop uit trekken naar de EU-landen om de politiek daar uit te dragen. En dan niet hun eigen speciale taak, maar het beleid van de Commissie als geheel. Commissarissen moeten meer naar de nationale parlementen en de middenveldorganisaties toe. Ik wil een meer offensieve voorlichting, niet te verwisselen met propaganda. Ik zou graag zien dat de mensen in Europa weer trots worden op de Europese Unie. Er gaat nog veel fout in Europa. Dat wil ik veranderen’, aldus een strijdbare Juncker bij zijn presentatie.  

Een hoge EU-diplomaat wees er na de portefeuilleverdeling op dat ‘iedereen heeft gewonnen’. Daar lijkt het inderdaad op. Juncker slaat zijn talrijke critici die van de zomer zijn komst betreurden, om de oren met een ongekend ingenieuze aanpak. Het nieuwe kernkabinet samengesteld uit zeven vicevoorzitters, met aan het hoofd Timmermans, bepaalt voortaan de agenda.

Vicevoorzitter Timmermans wordt de spil. ‘Hij kan ieder initiatief tegenhouden, inclusief wetgevingsvoorstellen, die vanuit de Commissie naar mij komen´, aldus Juncker. Geen van de vicepresidenten heeft echter een eigen portefeuille, noch een directoraat-generaal bevolkt met ambtenaren. Zij hebben dan weer wel toegang tot de meer dan dertig Directeuren-Generaal (zoals economische en financiële zaken) en bovendien tot de dienst Personeelszaken (Human Resources).

De grote landen krijgen allemaal een topfunctie. Frankrijk bezet met voormalig minister van Financiën Pierre Moscovici i de door Parijs begeerde post van eurotsaar (voorheen Olli Rehn i). Officieel: Economische en Financiële Zaken, Belastingen en Douane. Op die post had de Nederlandse regering gemikt voor minister van Financiën, Jeroen Dijsselbloem i. 

Het Verenigd Koninkrijk ontvangt via Lord Jonathan Hill de zware portefeuille Financiële Stabiliteit, Financiële Diensten en Kapitaalmarkten. Polen krijgt Interne Markt, Industrie, Ondernemerschap en KMO´s via Elẑbieta Bieἠkowska. Spanje gaat met Miguel Arias Cateṅete lopen met Klimaat en Energie, waarvoor tot nu toe twee commissarissen in Brussel zetelen. 

Duitsland krijgt met Günther Oettinger i (voorheen commissaris energie) de digitale agenda van Neelie Kroes i. Dat is geen zware post, ‘maar Duitsland is hier toch al de baas’, zal Juncker redeneren.

De kleinere landen hebben evenmin te klagen en wel om drie redenen. Zij leveren de Commissievoorzitter de Luxemburger Juncker én zijn rechterhand Timmermans; zij bezetten alle vicevoorzittersstoelen en daarnaast wisten diverse kleinere landen een topfunctie te veroveren. Dit laatste betreft Zweden, buitenlandse handel voor Cecilia Malmström i, voorheen commissaris voor binnenlandse zaken. Verder Denemarken met nieuwkomer Margrethe Vestager i voor mededinging/concurrentiebeleid. Ierland verkrijgt met voormalig minister voor Milieu Phil Dogan Landbouw en Plattelandsontwikkeling.

Griekenland krijgt met voormalig burgemeester van Athene en huidig minister van Defensie, Dimitris Avramopoulos Migratie en Binnenlandse Zaken; Roemenië met de voormalige woordvoerster van president Ion Iliescu, Corina Creţu i, de belangrijke post regionaal beleid. Slowakije met commissaris Maroš Šefčovič i, voorheen institutionele relaties, transport en ruimtevaart. Karmenu Vella, voormalig meermalen minister op Malta krijgt Milieu, Maritieme Zaken en Visserij. De Tsjechische minister voor Regionale Ontwikkeling, Véra Jourová krijgt Justitie, Consumentenbeleid en Vrouwenrechten      

De Commissie Juncker kent geen nepportefeuille zoals voorheen de post ‘bevordering meertaligheid’. De wat lichtere posten zijn allemaal zo ingevuld dat zij ogen als ‘best belangrijk’. Het gaat dan om de Belgische Europarlementariër Marianne Thyssen met Sociale Zaken en Werkgelegenheid. De Oostenrijker Johannes Hahn i, nu commissaris voor Regionaal Beleid die Europees Nabuurschap en de EU-Uitbreiding krijgt. De Portugese staatssecretaris Carlos Moedas, met Onderzoek, Wetenschap en Innovatie. 

De Hongaarse minister van Buitenlandse Zaken, Tibor Navracsics die Onderwijs, Cultuur, Jongeren en het Europees Burgerschap gaat doen. De Cyprioot Christos Stylianides voor Humanitaire hulp en Crisismanagement. De Kroatische voormalige vicepremier, Neven Mimica i, Ontwikkelingshulp en Internationale Samenwerking. Tenslotte de Litouwse arts en minister van Volksgezondheid, Vytenis Andriukaitis, met Gezondheid en Voedselveiligheid.

Bij de weging van de portefeuilles gaat het erom of de EU op dat terrein bevoegdheid heeft. Onderwijs bijvoorbeeld is vreselijk belangrijk, maar niet in de EU omdat het nationaal beleid is. Of neem mededinging waar de landen hun bevoegdheid grotendeels wel hebben overgedragen.

Iedere vicevoorzitter krijgt een aantal taken en wordt als ‘clusterhoofd’ verantwoordelijk voor de voortgang. Frans Timmermans wordt in het organigram belast met betere regelgeving, de relaties met het Europees Parlement en de Raad van Ministers, het toezicht op de rechtsstaat en de naleving van de fundamentele rechten.

De Hoge Vertegenwoordiger voor het Buitenlands Beleid en Defensie, Federica Mogherini i verhuist haar bureau van het Raadsgebouw naar de Commissie. Net als haar voorganger Ashton, leidt Mogherini de maandelijkse vergadering van de Ministerraad Buitenlandse Zaken. Met voorzitter Juncker krijgt dit trio de algemene leiding.

Het drietal wordt daarin bijgestaan door vijf andere vicevoorzitters. De Bulgaarse commissaris voor Humanitaire Zaken, Kristalina Georgieva i wordt verantwoordelijk voor de Begroting en het Personeelsbeleid. Daarnaast komen vier voormalige minister-presidenten, kortom door de wol geverfde bestuurders, als vicevoorzitter. 

De Finse oud-premier Jyrki Katainen i krijgt de supervisie over het cluster Economische Groei, Banen, Investeringen en Concurrentie. Zijn Estse vroegere collega Andrus Ansip i overziet de Digitale Markt. De Letse vroegere MP Valdis Dombrovskis i, coördineert de Euro en de Sociale Dialoog. Alenka Bratuṧek, vandaag nog premier van Slovenië, staat voor de realisatie van de beoogde Energie Unie.

Waarom de vicevoorzitters allemaal afkomstig zijn uit de kleinere landen? Had Juncker één groter land toegelaten, dan hadden de andere ook gewild. Geen van die zeven heeft zoals gezegd een afzonderlijke portefeuille. Toch krijgen zij allemaal een machtspositie. Iedere ‘gewone’ commissaris moet namelijk aan een of meer vicevoorzitters rapporteren.

De Franse Eurotsaar Moscovici bijvoorbeeld moet rapporteren aan twee hardliners. Genoemde Katainen was als premier van Finland dé havik in de Europese Raad zodra het ging over budgettaire tekorten in met name Frankrijk. Verder rapporteert Moscovici aan genoemde Dombrovskis die in eigen land een reputatie opbouwde als keihard en succesvol saneerder.    

Bij de portefeuilleverdeling zet Juncker de zaken nogal gedurfd op zijn kop. Hij laat diverse regeringen hun eigen heilige huisje slopen. Voorheen kregen landen met specifieke belangen daarom niet de bijbehorende post in de Commissie. Juncker doet dat nu juist wél. Nederland bijvoorbeeld klaagt graag over Brusselse bureaucratie, dat het allemaal teveel kost en dat de ambtenaren teveel verdienen. De nu aangeworven Nederlandse commissaris moet dat aanpakken.

Het VK klaagt over de Europese financiële wetgeving die de City of Londen zou schaden. Vorige keer dwong Barroso af dat de Britten in de Commissie daar met hun vingers afbleven. Juncker draait het juist om. De Britse commissaris krijgt die zware post. ‘Misschien kan hij in de taal van Shakespeare de Britten de voordelen van Europa uitleggen’, sneerde Juncker bij zijn presentatie.

De Fransen vegen al jaren hun voeten af aan de Maastrichtnormen. Zij krijgen via Moscovici de ondankbare rol om Parijs te dwingen de tering naar de nering te zetten. Griekenland klaagt over de ontelbare vluchtelingen. Juncker geeft ze de portefeuille Migratie. Enzovoorts.

Stroomlijning van de besluitvorming in een college met 28 poppetjes die zich graag doen gelden is de clou van wat Juncker beoogt. Tegelijk wil hij de 27 afzonderlijke ‘silo’s’ waarin tot nu toe de commissarissen gevangen zitten, vervangen door een open structuur waarin iedereen zich met iedereen kan bemoeien.

Dat gaat volgens Juncker als volgt. De commissaris voor sociale zaken wil bijvoorbeeld een Europees minimumloon invoeren. Tot nu toe maakt zij een voorstel en stuurt dat naar de collega’s en naar de Commissievoorzitter. Voortaan legt die commissaris voor sociale zaken zo’n plan voor aan de vicevoorzitter voor de sociale dialoog en aan die voor werkgelegenheid. 

Die twee bekijken het voorstel en kunnen het tegenhouden. Bij twijfel leggen zij het plan voor aan 1^e vicevoorzitter Timmermans. Gaan zij allemaal akkoord, dan pas komt het gefilterde voorstel via voorzitter Juncker op de agenda van de voltallige Commissie die iedere woensdag vergadert.

De vraag is nu of dit getrapte systeem werkelijk vereenvoudigt en stroomlijnt dan wel juist de bureaucratie verder versterkt. Niemand weet het antwoord, zelfs Juncker niet, de tijd zal het leren.

Intussen dringt wellicht het besef door dat na een uitbreiding met de Balkenstaten een Commissie met dan circa 35 leden onwerkbaar wordt. Vroeger of later wordt de Commissie qua zeteltal gehalveerd wil zij kunnen functioneren. Tot dan blijft het zoeken naar een compromis á la Juncker. 

Het Verdrag van Lissabon bracht in 2009 een sterk opgewaardeerde Europese Raad met voortaan een vaste voorzitter (Van Rompuy) en een versterkt Europees Parlement als medewetgever. Zij die de crises rond de euro volgden zagen de betekenis van de Commissie sindsdien krimpen. Herwint de Commissie binnenkort weer de centrale positie van lang geleden?

Feit is dat je nooit tevoren in de Commissie vijf voormalige regeringsleiders, vier voorheen waarnemende regeringsleiders en negentien vroegere ministers aantrof. Met negen vrouwen blijft die factor even sterk als onder Barroso II.

De vraag is wel of de commissarissen met belangrijke portefeuilles uit landen als Frankrijk, Duitsland, het Verenigd Koninkrijk de ondergeschikte willen spelen van commissarissen uit Baltische ministaatjes of Slovenië. In 2010 tikte de Luxemburgse commissaris voor Justitie en Mensenrechten, Viviane Reding i, Frankrijk op de vingers wegens het massaal uitzetten van zigeuners. De op z’n teentjes getrapte President Sarkozy liet weten geen orders te accepteren uit Luxemburgse bron. 

Vervolgens krabbelde de Commissie Barroso terug. Zal zich zoiets herhalen zodra Eurotsaar Moscovici voor een knellend probleem het kernkabinet passeert en op de deur klopt bij Juncker? Op dat moment wordt het kernkabinet een kermkabinet.

Het was zaterdag 30 augustus alweer de vierde Europese Raad die over de verdeling van de topfuncties vergaderde. Na de mislukking van 16 juli en omdat enkele benoemingen echt geen verder uitstel meer toelieten, moest Herman Van Rompuy i als voorzitter van de Europese Raad nu echt slagen. Een betrokken diplomaat zei tevoren dat het debat hierover ofwel vier minuten, dan wel zeker vier uur zou duren. De eerste optie kwam (bijna) uit. Het duurde maar acht minuten, of misschien tien.

Hoe raar dat ook klinkt, de benoeming van Jean-Claude Juncker tot beoogd Commissievoorzitter via een ongebruikelijke hoofdelijke stemming in de Europese Raad heeft de Poolse premier Donald Tusk in het Europese zadel geholpen. 

Genoemde stemming draaide uit op een aftocht van de Britse Eerste Minister David Cameron i als tevergeefs dwarsligger. Dit sfeer bedervende tafereel mocht zich bij de keuze van de nieuwe voorzitter van de Europese Raad niet herhalen. Koste wat kost wilde Van Rompuy dat zijn opvolging nu zéker via de gebruikelijke consensus zou verlopen.

Na de Europese Raad van 16 juli waren twee zaken duidelijk. Het zou moeilijk zijn nog af te komen van de Italiaanse Federica Mogherini als lichtgewicht kandidaat Hoge Vertegenwoordiger. Dit gezien de steun die zij had gekregen van Frankrijk en andere zuidelijke landen. 

Verder werd 16 juli duidelijk dat ingeval de Deense Eerste Minister Helle Thorning – Schmidt i voorzitter werd van de Europese Raad, Oost- en Midden-Europa absoluut gecompenseerd moesten worden. Zonder compensatie zouden die landen nooit instemmen en kwam er dus geen consensus. 

Volgens Peter Ludlow van Eurocomment die het benoemingsproces heeft geanalyseerd, liet van Rompuy bij zijn vertrek met vakantie zijn naaste medewerkers de opdracht na compensatie te bedenken voor Oost-Europa. Dus ervan uitgaande dat het koppel Thorning-Schmidt en Mogherini werd benoemd. Die compensatie, bijvoorbeeld via de creatie van een Oost-Europese supercommissaris voor het nabuurschap van de EU inclusief Oekraïne, is niet van de grond gekomen. Van Rompuy keerde terug van vakantie zonder uitzicht op een compromis.

Intussen groeide de lijst namen van geschikte kandidaten. Behalve de minister-presidenten Tusk en Thorning-Schmidt, hun voormalige collega’s van Ierland, Kenny; van Letland, de hiervoor genoemde Dombrovskis, van Finland, genoemde Katainen en de na Juncker langstzittende regeringsleider genoemde Andrus Ansip van Estland (2005-2014). 

Zou Van Rompuy het tegen die achtergrond op een stemming laten aankomen dan werd Thorning-Schmidt gekozen. Zij had de steun van behalve het Verenigd Koninkrijk, Duitsland en (met enige aarzeling) Frankrijk, diverse kleinere landen, waaronder Nederland. De politiek ervaren schoondochter van de vroegere Britse Labourleider Neil Kinnock i spreekt vloeiend Engels en Frans en dat is hier een belangrijk pre.

Maar dan werd het wéér een topbenoeming zonder consensus. Dat wilde Van Rompuy met zijn naderende afscheid en na een schitterend parcours als voorzitter, niet nogmaals meemaken. Hij begon te zien dat alleen een Oost-Europese kandidaat algemene instemming kon verwerven. Aangezien Donald Tusk volgens insiders de droomkandidaat was van kanselier Merkel mikte Van Rompuy op hem.

Dat Merkel en Tusk elkaar erg liggen is niet zo gek. ‘Beiden werden in de jaren vijftig geboren in satellietstaten van de Sovjet-Unie. Beiden droegen in hun jeugd verplicht de uniformen van de communistische padvinderij, de pioniers. Beiden zijn als het gaat om Russisch imperialisme ervaringsdeskundigen’, zo merkte de Volkskrant van 1 september snedig op. Beiden staan bovendien bekend om hun tactisch maar waar nodig doortastend optreden. 

Zoals tegenwoordig gebruikelijk hebben Van Rompuy, Juncker, Merkel en Hollande met Tusk en verder Thorning-Schmidt vlak voor de start van de Europese Raad de deal gesloten. In de vergadering heeft de Deense premier de kandidatuur van Tusk toegelicht en toegejuicht. Zodat Van Rompuy kon voorstellen ‘gelet op mijn reeks consultaties’ Donald Tusk te benoemen tot voorzitter van de Europese Raad en Federica Mogherini als kandidaat Hoge Vertegenwoordiger. 

Zij moet nog wel, net als alle 27 commissarissen, de steun verwerven van het Europees Parlement. Het beraad hierover duurde allemaal samen iets langer dan vier minuten, maar niet veel.

Nadat de benoeming bekend was stak de Duitse kanselier in Brussel tegenover de media de loftrompet over Tusk, ‘een gepassioneerde Europeaan die weet hoe anderen te overtuigen’. Van zijn kant beloofde Tusk ‘zijn best te doen opdat Polen zo spoedig mogelijk de euro zal invoeren’ (overigens een wat merkwaardige belofte).

Aan Donald Tusk als kandidaat zitten, zoals in juli hier al uiteengezet, overigens grote bezwaren. Hij spreekt geen Frans, weinig Engels, wel Duits en Russisch. Deze taalkeuze tekent zijn afkomst en denken. Hoe kan zo iemand in Brussel succesvol onderhandelen? Kun je via je tolk een compromis zoeken met statusgevoelige nationale leiders waar ieder woord op de tong gewogen moet worden wil het niet verkeerd vallen?

Tusk heeft beloofd bij zijn aantreden per 1 december zijn Engels voldoende te hebben verbeterd. Of dat lukt? De tijd zal het leren. Zolang Tusk het Engels niet beheerst staat hij in het fijnmazige Brusselse onderhandelingsspel zwak.

Tegenover genoemd gebrek staan pluspunten. Tusk is al zeven jaar de succesvolle premier van Polen en een van de meest ervaren en succesvolle Europese leiders. Tusk kan het naar verluidt goed vinden met zijn evenknie Juncker.

De 57 jarige historicus Donald Tusk heeft geen Europees politiek verleden. Voormalig activist van de vrijheidsbeweging Solidarnosc, zeven jaar premier vanuit de centrumrechtse beweging Burgerplatform en als zodanig een gedurfd economisch hervormer. Polen is de grootste ontvanger van steun uit het EU-budget. Het land ontsnapte onder Tusk als enig EU-land aan de economische stagnatie van de afgelopen jaren. Tusk is de enige Poolse premier die het gelukt is na zijn eerste termijn herverkozen te worden.

Wel zag het ernaar uit hij de verkiezingen van 2015 zou gaan verliezen tegen het Europakritische Recht en Rechtvaardigheid van Jaroslaw Kaczynski. Tusk heeft in eigen rangen in het verleden mogelijke rivalen allemaal geëlimineerd. Dat breekt zijn Burgerplatform bij het zoeken van een vervanger nu op.   

Anders dan Van Rompuy, die bij zijn aantreden in Europa in 2009 onbekend was, heeft Tusk wel een internationale reputatie. Hij stond altijd vierkant achter het bedreigde Oekraïne maar bouwde anderzijds in het verleden een goede relatie op met Moskou. Tusk wil dat Europa werk maakt van een energiebeleid. Tien jaar nadat de landen van Centraal en Oost-Europa tot de Unie toetraden bewijst zijn benoeming ‘dat Polen meetelt in een Verenigd Europa’, aldus de invloedrijke Poolse krant Gazeta Rzeczpospolita. 

Met de benoeming van de internationaal onervaren Federica Mogherini (41), als student nog ooit actief in de communistische jeugdbeweging en amper zes maanden minister in Rome, houden de ministers van Buitenlandse Zaken van de grote EU-landen alle vrijheid op hun terrein. Dat was ongetwijfeld hun bedoeling. De benoeming wordt gezien als een cadeautje van Merkel (met steun van Hollande) aan de Italiaanse minister-president Matteo Renzi. 

Merkel wilde Renzi over de bol strelen en tegelijk bij de les houden nu hij hervormingen heeft aangekondigd opdat Italië in de Eurozone kan blijven. De Franse krant Le Monde noemde op 29 augustus de komst van Mogherini een verkeerde keuze en een trieste dag voor Europa. ‘Opnieuw laat Europa de kans lopen gehoord te worden’.

Angela Merkel houdt met dit organigram de touwtjes in handen. Op de eerste plaats via haar bevriende buurlieden tevens partijgenoten Juncker en Tusk. Verder via de Britse PM David Cameron. Die was aanvankelijk tegen de komst van Juncker en vervolgens tegen Tusk. Maar onder Merkels druk is hij bezweken, wat toch veelzeggend is. Bovendien komt de kanselier sterker staan te door het verzwakken van president François Hollande i die zich in Parijs onmogelijk maakt met alsmaar aarzelen en met privé-geschiedenissen.

Interessant is verder het gegeven dat Merkel met de andere centrale spelers Tusk, Juncker en Schulz in het Duits onderhandelt. Daar komt bij dat het machtscentrum met een Poolse ‘president’ naar het oosten verschuift. Dat komt Berlijn goed uit

Merkel wil economische hervormingen plus een zekere afslanking van de Brusselse bureaucratie. Tusk staat bekend als een liberaal hervormer. Dat valt in de smaak in Londen. Cameron verklaarde eind augustus totaal onverwacht ‘blij’ te zijn met Tusk. Die had hem beloofd het VK te helpen de beoogde hervormingen te realiseren. Een bondgenootschap Merkel/Tusk/Cameron, waar overigens ook Juncker/Timmermans en premier Mark Rutte qua opinies wel in passen, speelt uiteindelijk in de kaart van Duitsland als centrale regisseur.  

Nog een reden voor toenemende Berlijnse invloed is de benoeming van de ambitieuze Martin Selmayer (44) tot chef-de-cabinet van Juncker. De kabinetschef is samen met de secretaris-generaal van de Commissie de spelverdeler. Dit koppel bepaalt iedere maandagmiddag de prioriteiten. Selmayer, recent campagneleider van Juncker en daarvoor tien jaar kabinetschef en woordvoerder in de Commissie kent alle kneepjes van het vak. Selmayer is een Duitser afkomstig uit Bonn.

Het Europees Parlement is vandaag eveneens in handen van de Duitsers. Niet alleen hebben zij met 96 zetels verreweg de grootste inbreng. De voorzitter, Martin Schulz, én de secretaris-generaal, Klaus Welle, zijn Duitsers. ‘Zij bedachten en realiseerden de zogenaamde Spitzenkandidaten. Daarmee dwongen zij af dat niet langer de regeringsleiders maar het Europees Parlement bepaalt wie de Commissievoorzitter wordt’, aldus de Frankfurter Allgemeine Zeitung van 26 juni.

Tenslotte is de Raad van Ministers in Duitse handen. Daar draagt de Duitser Uwe Corsepius, oud-adviseur Europese Zaken van de Duitse kanselier in Berlijn, als secretaris-generaal de scepter. Ten slotte dient vermeld dat het belangrijke ESM, het crisisfonds dat met talloze miljarden zwakke broeders zoals Griekenland op de been houdt, geleid wordt door de Duitser Klaus Regling. Die is ook al weer uitgezonden door Berlijn, namelijk het ministerie van Financiën.  

De krachtsverhouding tussen christendemocraten, 220 zetels, en de sociaaldemocraten, 191 zetels, in het EP leert dat zij elkaar niet veel ontlopen. Dan is het toch raar dat, precies als vijf jaar geleden, de christendemocraten wéér met de hoofdprijzen gaan lopen: de voorzitters van Europese Raad en Europese Commissie. 

Bovendien telt de Commissie Juncker veertien christendemocraten, acht sociaaldemocraten, vijf liberalen en een conservatief lid. Het met 2,5 jaar verlengde voorzitterschap van Martin Schulz i in het EP is een magere compensatie van de sociaaldemocraten.

Kanselier Merkel heeft aangekondigd dat zij Jeroen Dijsselbloem als voorzitter van de Eurogroep volgend jaar wil vervangen door de Spaanse conservatieve minister van Financiën, Luis de Guindos. Maar nu klinkt uit de kring van de sociaaldemocraten dat zij vasthouden aan herbenoeming van partijgenoot Dijsselbloem. Dit als compensatie voor hun magere oogst.

Samengevat, draait de benoemingencarrousel nog wel even door. Nu eerst in het Europees Parlement waar eind september de hoorzittingen starten van de 27 nieuwe Commissieleden. Op 31 oktober hoopt Juncker Barroso af te lossen. Een maand later maakt Van Rompuy plaats voor Tusk.