EU-onderzoek naar staatssteun luchthavens
Brussel, 21 March 2012 - De Europese Commissie i zal nagaan of de financiële regelingen tussen overheden en de luchthavens van Charleroi (België), Angoulême (Frankrijk) en Dortmund (Duitsland) wel in overeenstemming zijn met de EU i-staatssteunregels. In dit onderzoek zal de Commissie ook kijken naar de kortingen en marketingovereenkomsten tussen deze luchthavens en bepaalde luchtvaartmaatschappijen die deze luchthavens gebruiken. De inleiding van deze procedures geeft belanghebbende derden de kans opmerkingen te maken over de maatregelen waartegen het onderzoek loopt. Hiermee wordt niet vooruitgelopen op de uitkomst van het onderzoek.
Wat de luchthaven van Charleroi betreft, heeft de Commissie het bereik verruimd van het onderzoek dat zij in december 2002 opende naar de voordelen die lagekostenmaatschappij Ryanair kreeg toen deze op die luchthaven actief werd. Daarnaast begint de Commissie een afzonderlijk diepgaand onderzoek naar de financiering van de luchthaven van Angoulême en die van Dortmund.
Investeringen van overheden in bedrijven die economisch actief zijn, zijn in overeenstemming met de EU-staatssteunregels wanneer ook een particuliere investeerder handelend in een markteconomie daarmee had kunnen instemmen. In de luchtvaartsector kunnen subsidies voor infrastructuurinvesteringen in beginsel verenigbaar worden verklaard met de richtsnoeren staatssteun in het luchtvervoer wanneer aan een aantal voorwaarden is voldaan: de subsidies zijn noodzakelijk, evenredig, dienen een doelstelling van algemeen belang, zorgen voor niet-discriminerende toegang voor alle gebruikers en verstoren het handelsverkeer op de interne markt niet buitensporig. Bij exploitatiesteun is het risico veel groter dat de concurrentie tussen luchthavens wordt verstoord. Daarom is deze in beginsel onverenigbaar met de interne markt.
Volgens de informatie waarover de Commissie beschikt, valt niet uit te sluiten dat staatssteun is gemoeid met de maatregelen ten behoeve van deze drie luchthavens en hun klanten-luchtvaartmaatschappijen. Daardoor zouden zij een ongeoorloofd voordeel krijgen ten opzichte van hun concurrenten. Deze maatregelen zouden dus weleens onverenigbaar kunnen zijn met de interne markt.
De luchthaven van Charleroi
Charleroi (CRL) is een Belgische regionale luchthaven in het Waals Gewest (provincie Henegouwen). In 2004 heeft de Commissie groen licht gegeven voor een deel van de overheidssteun aan Ryanair. Wel eiste zij toen dat de luchtvaartmaatschappij de steun zou terugbetalen die niet in overeenstemming bleek te zijn met de EU-staatssteunregels. In 2008 oordeelde het EU-Gerecht dat de Commissie het beginsel van de particuliere investeerder handelend in een markteconomie niet correct had toegepast en verklaarde het betrokken besluit nietig. De Commissie heeft de zaak nu heropend om met dit arrest rekening te houden.
Tegelijk heeft de Commissie haar onderzoek verruimd tot mogelijke staatssteun die nog niet aan bod was gekomen bij haar eerste onderzoek. Hierdoor kan de Commissie de situatie in Charleroi nu op dezelfde basis beoordelen als de situatie op andere luchthavens waartegen zij momenteel een onderzoek heeft lopen. Deze uitbreiding van de procedure betreft twee mogelijke knelpunten.
Ten eerste de steun die de exploitant van de luchthaven van Charleroi BSCA misschien verleend kreeg van het Waals Gewest en de Société Wallonne des Aéroports SA (Sowaer), de eigenaren van de gronden en de infrastructuur van de luchthaven. Momenteel betwijfelt de Commissie of de terbeschikkingstelling van deze faciliteiten wel strookte met de handelwijze van een investeerder handelend in een markteconomie.
Ten tweede ging het oorspronkelijke onderzoek alleen over de voorwaarden waarop Ryanair volgens de contracten van 2001 toegang tot de luchthavendiensten heeft. De Commissie heeft nu ook twijfel over de aanpassingen van die voorwaarden die in 2004, 2005 en 2010 werden doorgevoerd. De Commissie zal ook nagaan of een deel van de (eventuele) steun aan de luchthavenexploitant is doorgegeven aan de luchtvaartmaatschappij.
De luchthaven van Angoulême
Angoulême (ANG) is een Franse lokale luchthaven in de Charente (regio Poitou-Charentes). In de periode 2002-2012 ontving deze diverse infrastructuursubsidies, naast overheidssteun om haar exploitatie te financieren. De Commissie betwijfelt of het beginsel van de particuliere investeerder handelend in een markteconomie in acht is genomen en of de luchthaven op marktvoorwaarden zou kunnen functioneren. Bovendien maakt de Commissie zich ook zorgen dat lagekostenmaatschappij Ryanair dankzij de contractuele kortingen en marketingregelingen die zij in 2008 met de luchthaven heeft afgesproken, misschien wel een buitensporig economisch voordeel heeft gekregen ten opzichte van haar concurrenten.
De luchthaven van Dortmund - de NEO-regeling
Dortmund (DTM) is een Duitse regionale luchthaven in Noord-Rijnland-Westfalen. In 2007 was de Commissie een diepgaand onderzoek begonnen naar de publieke financiering van de luchthaven en naar de regeling luchthavengelden voor de luchtvaartmaatschappijen. De Commissie is nu een twee onderzoek begonnen naar de overheidsgaranties die aan de luchthaven zijn afgegeven, en naar een nieuwe regeling voor luchthavengelden (Neue Entgeltordnung - NEO) die sinds 2009 van toepassing is. De Commissie maakt zich zorgen dat de regeling voor luchthavengelden zoals die in Dortmund functioneert, aan de luchtvaartmaatschappijen die van de luchthaven gebruikmaken, een buitensporig economisch voordeel kan opleveren dat hun concurrenten niet hebben.