Soepeler EU-regels voor internationale erfenissen

Na drie jaar komt er schot in de zaak voor een simpeler wetgeving rond internationale erfenissen binnen de Europese Unie i. Deze week heeft het Europees parlement i ermee ingestemd en mogelijk stelt de Raad van ministers i van de EU de regeling vast voor eind juni dit jaar. Een internationale nalatenschap brengt vaak veel obstakels met zich mee.

Een voorbeeld: een Nederlander die naar Frankrijk is geëmigreerd en nog bezittingen in Nederland heeft, komt te overlijden. Maar volgens welk recht wordt de erfenis verdeeld? Is dat het Franse of het Nederlandse erfrecht? Europa schat dat er jaarlijks 450.000 van dit soort internationale erfenissen zijn binnen de unie met een waarde van 123 miljard euro.

'Normaal gesproken in een zuiver Nederlandse situatie kijk je in het Nederlandse erfrecht wie er erfgenaam zijn en voor welke delen', zegt Jan-Ger Knot, universitair docent internationaal privaatrecht in Groningen en gespecialiseerd in internationaal erfrecht.

Rechtstelsels

Maar als iemand bezittingen heeft in een ander land dan waarin hij woont, krijg je met meerdere rechtsstelsels te maken. Geldt in het voorbeeld het Nederlandse of het Franse recht? 'Zodat er misschien wel andere mensen als erfgenaam worden aangewezen, of misschien wel voor andere breukdelen', zegt Knot. Een testament lost de problemen van internationaal erven ook niet op. De vraag blijft of een land de erfgenamen accepteert die je hebt aangewezen.

Nu nog heeft ieder land eigen regels die bepalen welk recht moet worden toegepast. 'En het is precies op dat punt dat Europa nu probeert iets te vereenvoudigen. Europa wil dus niet ingrijpen in het Nederlands erfrecht of het erfrecht van andere lidstaten, maar in de regels die bepalen wanneer welk erfrecht geldt.'

Vrij verkeer

De nieuwe regels rond het afwikkelen van een erfenis passen volgens de jurist in een Europa met vrij verkeer van goederen en diensten. Zo komt er een Europese verklaring van erfrecht. In Nederland maakt een notaris dit document voor erfgenamen op, zodat ze kunnen aantonen dat ze recht hebben op de erfenis.

Maar in het buitenland accepteren ze dat stuk vaak niet en moet je soms opnieuw beginnen, of op zoek naar een plaatselijke variant. 'Het idee is dat je met een Europese verklaring van erfrecht aan één document genoeg hebt, zodat de afwikkeling soepeler verloopt,' aldus Knot.

Overigens is Europa beslist niet de belastingkwesties na een overlijden aan het regelen zoals het successierecht. Wanneer het ene land meer successierechten heft dan het ander, kun je daar nog altijd pech mee hebben en in het hoogste tarief vallen.

Notaris

Knot denkt dat mensen met bezittingen in meerdere landen vaak al over hun erfenis hebben nagedacht. Hij raadt aan om samen met een notaris om de vijf jaar bij de erfenis stil te staan en daar nu nog eens extra naar te kijken.

'Houd de voorzieningen die je hebt getroffen of die je zou willen treffen nog eens tegen het licht, zodanig dat je erfgenamen later zo weinig mogelijk hobbels tegenkomen bij de afwikkeling. Die mogelijkheden komen anders te liggen nu de Europese regels worden geharmoniseerd.'

Als deze zomer de regeling is vastgesteld, duurt het lang voordat je er echt iets van merkt. De 27 lidstaten van de EU krijgen een paar jaar de kans om hun wetgeving aan te passen. Volgens Knot lijkt het erop dat de regeling op zijn vroegst van toepassing is in 2015.

Zie ook: persbericht van de Europese Commissie (2009).