Europese landen handelen vaak in strijd met Europese richtlijn over immigratie bij integratiebeleid
De Europese Unie i heeft harde afspraken gemaakt over immigratie. Maar de integratie van de immigranten is een ander verhaal. Elk EU-land pakt het anders aan. En dat is vaak in strijd met de Europese richtlijn dat de eigen identiteit van de immigrant gerespecteerd moet worden.
Nederland heeft op papier een heel precies beeld van de integratie van nieuwkomers in de samenleving, schrijft het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP i) in een rapport over integratie in Europa. Maar de onderzoekers zijn kritisch over de praktijk, vooral vanwege de strenge inburgeringseisen die worden gesteld aan immigranten.
Rob Bijl, een van de opstellers van het rapport: 'Soms heb ik wel eens het gevoel dat aan mensen uit andere landen strengere eisen worden gesteld dan aan Nederlanders.'
Handtekening
Vorig jaar zetten de lidstaten van de EU hun handtekening onder de Europese Agenda voor Integratie. Daarin staat centraal dat integratie een tweezijdig proces is van rechten en plichten van zowel de immigranten als de ontvangende samenleving en dat er een wederzijds respect voor verschillende culturen moet zijn. 'De huidige praktijk in menig EU-land lijkt daar nog ver vanaf te staan', is de conclusie van de onderzoekers van het SCP.
Lange tijd zagen landen als Nederland en Duitsland niet onder ogen dat ze een immigratieland waren geworden, zegt onderzoeker Bijl: 'Na de Verenigde Staten was Duitsland jarenlang het land met de meeste immigranten ter wereld. En ook daar heeft men tot rond de eeuwwisseling gezegd: 'we zijn geen immigratieland'. Maar dat ging wel over miljoenen mensen, veel grotere aantallen dan in Nederland. En toch hield men zichzelf voor de gek dat die immigranten allemaal terug zouden gaan.'
En zolang iedereen er vanuit ging dat het verblijf van migranten tijdelijk was, hoefde er niets aan integratie te worden gedaan.
'Ongedocumenteerden'
Inmiddels zijn de meeste Europese landen i er wel van doordrongen dat veel immigranten blijven. Maar er wordt nog steeds van weggekeken, zegt Bijl: 'Een groot deel van de Italiaanse economie leunt op de 'ongedocumenteerden', illegale migranten. Veel huishoudelijke hulpen, en dat is een grote sector in Italië, zijn migranten uit Oost-Europa en voormalig Joegoslavië. Eigenlijk weten alle Italianen heus wel dat al die mensen in Italië blijven wonen, ook al is het illegaal.'
Italië is afgelopen jaren door zijn ligging overspoeld door migranten uit Afrika en bijvoorbeeld Albanië. En het heeft geen ervaring met toestroom uit vroegere koloniën, zoals Nederland en Groot-Brittannië wél hadden ervaren.
En er is een groot cultuurverschil met Noord-Europa, zegt hoogleraar migratie en integratie Han Entzinger: 'De overheid is over het algemeen wat kleiner in de Zuid-Europese landen, dus heeft wat minder mogelijkheden een echt integratiebeleid te ontwikkelen. En in een land als Italië doet de familie veel van het welzijnswerk dat in Nederland en de Scandinavische landen door de overheid wordt gedaan.'
Basisprincipes
Door al die historische en culturele verschillen is het volgens Bijl en Entzinger lastig of zelfs onmogelijk een Europees integratiebeleid vast te stellen. Wel gelden er sinds enkele jaren basisprincipes, zoals gelijke toegang tot arbeid, onderwijs, gezondheidszorg en huisvesting voor migranten.
Toch is stroomlijning binnen de EU belangrijk, al is het maar om ervoor te zorgen dat landen van elkaar kunnen leren als ze te maken krijgen met een immigratiegolf. De meeste Oost-Europese landen kennen geen integratiebeleid, omdat ze nauwelijks immigranten hebben.
Maar dat het snel kan gaan met bevolkingsstromen blijkt uit de recente geschiedenis van Ierland en Spanje. Die werden binnen enkele decennia immigratielanden, maar raken door de recessie de laatst vier jaar weer veel inwoners kwijt. Rob Bijl: 'Voor hetzelfde geld is Polen over enkele jaren een immigratieland'.
