De euro afschaffen? Er is geen weg terug!

De euro staat onder druk. In 2002 werd de munt in twaalf Europese landen i als betaalmiddel ingevoerd. En nu, bijna tien jaar én een financieel-economische crisis later, laait al de discussie op of Europa niet beter af is met een alternatieve munt. De neuro? De zeuro? Een euro-light? Of gewoon een terugkeer naar de gulden, de mark en de lire? Volgens kenners is afschaffen veel duurder dan handhaven. Hun conclusie: er is geen weg terug.

Het Nederlandse Centraal Planbureau CPB i gooide deze week olie op het vuur van de eurosceptici. De Nederlander is hooguit zo’n 500 euro per jaar rijker geworden van de invoering van de euro. Maar volgens CPB i-directeur Coen Teulings is het niet zozeer de euro, als wel de gemeenschappelijk markt die geld oplevert.

Teulings: 'Eén markt is voor Europa en voor Nederland in het bijzonder heel belangrijk en levert grote voordelen op. De euro op zichzelf voegt daar eigenlijk weinig aan toe. Het invoeren van de euro levert misschien niet zo heel veel op, het afschaffen van de euro gaat met grote kosten gepaard.'

Jarenlange gevechten

Stel dat de euro wordt afgeschaft, dan zal er alleen al gesteggeld gaan worden over de vraag in welke muntsoort geleverde goederen en investeringen nu moeten worden berekend. Zeker voor Nederland, dat 72 procent van zijn export naar EU-landen i ziet gaan en slechts 1 procent naar China, kan de schade flink oplopen. Teulings durft geen schatting te doen naar de totale kosten van afschaffing van de euro.

Collega-econoom Jaap Koelewijn van Universiteit Nyenrode waagt zich wel op dat glibberige pad. 'Als je in Nederland een referendum zou willen houden over de euro, dan moet je de juiste vraag stellen. We gaan de Grieken eruit gooien maar dan lever je wel vijftien procent van je inkomen in of we houden de Grieken erin en dat kost je vijf procent van je inkomen'.

Eieren

Koelewijn is stellig. Volgens hem is het afschaffen van de euro zo goed als onmogelijk.

'Door het instellen van een munt zijn we als Europese landen diep met elkaar verweven geraakt. Het is net als met een eieren bakken. Zodra je ze eenmaal in de pan hebt en geklutst hebt, kun je ze niet meer uit elkaar halen. Er is geen weg terug en die harde boodschap willen markten maar niet aanvaarden. Het is een fuik die we voor onszelf hebben opgezet en we wisten ook dat er weeffouten in zaten. Maar die weeffouten maken niet dat je eruit kan zwemmen; die houden je juist in die fuik.'

Chaos

Mark Cliffe, hoofdeconoom bij ING, heeft de risico’s en kosten vorig jaar al onderzocht. Een van de grote gevaren is dat een uiteenvallen van de eurozone i niet alleen de munt zelf treft, maar ook de interne markt waarin alle onderlinge handelsbelemmeringen zijn afgeschaft. Eurolanden die eruit stappen belanden in een chaos. Ze zullen ongetwijfeld hun munt devalueren om hun export goedkoper te maken. Maar daarmee is de concurrentiekracht van het land niet wezenlijk verbeterd.

Je voorkomt dus niet dat particulieren, beleggers en bedrijven hun kapitaal en investeringen uit het land terugtrekken. En daar zal het land weer allerlei drempels tegen willen opwerpen. De kans is dus reëel dat ook de vrije, interne markt wordt aangetast en afbrokkelt.

Extreem kwetsbaar

Mark Cliffe noemt Nederland extreem kwetsbaar in dit soort scenario’s.'Nederland is bij uitstek kwetsbaar omdat het slachtoffer wordt van zijn eigen succes. Nederland heeft de afgelopen tien jaar steeds meer uitgevoerd dan ingevoerd. Maar dat handelsoverschot, dat geld moet natuurlijk ergens worden geïnvesteerd. Dus banken, pensioenfondsen en verzekeringsmaatschappijen hebben in de loop der jaren een berg aan leningen in het buitenland opgebouwd. Dus die Nederlandse geldschieters hebben straks een probleem als die landen uit de euro vallen.'

Bij een volledig uiteenvallen van de gehele eurozone gaat de productie in Europa met zo’n 10 procent onderuit, blijkt uit een onderzoek van Cliffe eerder dit jaar. Dat is veel meer dan de krimp die de kredietcrisis van 2008 veroorzaakte. Als alleen Griekenland uitstapt zijn de economische gevolgen voor het land zelf desastreus.

Zinloos

Maar voor de rest van Europa blijven de directe negatieve gevolgen beperkt tot een paar procent. Een beheerst vertrek van Griekenland uit de euro, zonder dat de markten in paniek raken en de vlam overslaat naar andere zwakke eurobroeders is op dit moment een illusie. En dat maakt kostenramingen over alle euro-varianten die nu circuleren vrijwel onmogelijk en betrekkelijk zinloos.