Rutte spreekt in Rusland ook kritische blogger

De aanblik van vele tientallen gedekte tafels in de dinerzaal van het Lotte Hotel in Moskou laat er geen misverstand over bestaan: het eerste bezoek van premier Rutte i aan Rusland draait om het aanhalen van de toch al nauwe handelsbetrekkingen met Nederland. Al praat de premier ook met een kritische blogger en deskundigen op het gebied van corruptie.

Een indrukwekkende handelsdelegatie is meegekomen met premier Rutte en minister van Infrastructuur en Milieu Schultz van Haegen i, onder wie vijftien bestuurders van Nederlandse multinationals. De meesten zijn al jarenlang actief in Rusland en kennen het klappen van de zweep. Anderen komen nog maar net kijken op de Russische markt.

Kort voor het diner heeft Rutte een onderhoud met vier Russische mensenrechtenactivisten en experts op het gebied van corruptie. Onder hen de bekende blogger Aleksej Navalny, een uitgesproken tegenstander van het Kremlin. De partij van premier Vladimir Poetin i en president Dmitri Medvedev i, Verenigd Rusland, noemt hij steevast 'de partij van oplichters en dieven'.

Sleutelrol voor Nederland

Navalny houdt Rutte voor dat Nederland een sleutelrol kan vervullen bij de aanpak van de Russische corruptie, die de afgelopen jaren aanzienlijk is toegenomen. Volgens de organisatie Transparency International, die ook is vertegenwoordigd bij het onderhoud met Rutte, is Rusland gezonken naar een 154e plaats, die het deelt met verschillende Afrikaanse en Aziatische landen.

'Nederland is in dit opzicht een sleutelland', zegt Navalny. 'Het belastingregime is aantrekkelijk voor tal van buitenlandse bedrijven die er hun hoofdkwartieren hebben. Mijn idee is dat Nederland niet ons moet helpen, maar zichzelf. Nederland moet de eigen burgers beschermen tegen de export van corruptie en het witwassen van geld, wat helaas gebeurt.'

Strijd tegen corruptie

Nederland moet volgens Navalny een een nultolerantie handhaven ten aanzien van Russische corruptie. 'Dat zal ons helpen hier in Rusland de strijd met de corruptie aan te gaan. Het is hoog tijd dat aan hun comfortable leventje daar een einde wordt gemaakt.'

Rutte sprak in Moskou ook over mensenrechtenschendingen, bijvoorbeeld het geval van de jonge advocaat Sergej Magnitski, die in 2009 op 37-jarige leeftijd stierf in de gevangenis. Magnitski werd gearresteerd nadat hij een miljoenenfraude op het spoor was gekomen door functionarissen van politie en justitie. Hem werd onontbeerlijke medische hulp onthouden en dat werd hem noodlottig.

In westerse landen is kritiek geuit op het onderzoek naar Magnitski’s dood en hier en daar zijn maatregelen aangekondigd, zoals een visumverbod voor de functionarissen die betrokken zijn bij diens opsluiting en dood, en bevriezing van hun banktegoeden in het buitenland. Premier Rutte heeft beloofd de zaak te zullen aankaarten bij president Medvedev en premier Poetin.

Human Rights Watch

Tanja Loksjina van Human Rights Watch toont zich tevreden over de ontmoeting met de Nederlandse premier. 'Dit was een heel concreet gesprek, heel uitgebreid', zegt ze. 'De premier beloofde de zaak-Magnitski en uitspraken van het Europees Hof over Rusland aan te kaarten. Dat zijn precies de vragen die wij hebben besproken achter gesloten deuren. En natuurlijk hoop ik dat dat gebeurt. Want aan de vorige ontmoeting [met premier Balkenende in 2007] heb ik ook deelgenomen. Daar waren volgens mij acht vertegenwoordigers van NGO’s uitgenodigd en ieder van hen kon enkele minuten iets zeggen. Dat was een serie monologen. Ditmaal was het een echt gesprek, een uitwisseling van meningen.'

Na gesprekken met president Medvedev en premier Poetin vliegt Rutte door naar St. Petersburg, waar hij onder meer een bezoek brengt aan een stormvloedkering in de Finse Golf die met Nederlandse steun is gebouwd. Voor Rutte is het zijn tweede bezoek aan Rusland. Hij was hier al eens als student in 1989, toen de Sovjet-Unie nog bestond. Premier Poetin heeft hij nog nooit in levende lijve ontmoet. President Medvedev wel, tijdens de OVSE i-top in Kazachstan eind vorig jaar.