EU en afschaffing van de doodstraf overal ter wereld
Wat is de stand van zaken?
Er is een wereldwijde ontwikkeling naar afschaffing van de doodstraf.
Van 1993 tot 2009 is het aantal landen dat de doodstraf voor alle strafbare feiten heeft afgeschaft, gestegen van 55 naar 97.
In december 2010 was in 139 landen - meer dan twee derde van alle landen ter wereld - de doodstraf afgeschaft of werd deze niet meer uitgevoerd.
Voor zover bekend werden in 2010 door 23 landen executies uitgevoerd en door 67 landen doodstraffen uitgesproken. China, Iran, Noord-Korea, Jemen, de Verenigde Staten en Saudi-Arabië staan bovenaan de lijst.
De toepassing van de doodstraf neemt dus wereldwijd af, maar deze cijfers zijn nog steeds te hoog. In landen die de doodstraf toepassen, zijn er ernstige problemen wat betreft de eerbiediging van internationale normen. Het gaat daarbij om de beperking van de doodstraf tot slechts de zwaarste misdrijven, uitsluiting van jeugddelinquenten van de doodstraf en garanties op een eerlijk proces.
Wat doet de EU voor de bestrijding van de doodstraf?
Afschaffing van de doodstraf overal ter wereld is een van de voornaamste doelen van het mensenrechtenbeleid van de EU. In 2010 heeft de EU meer dan vijftien verklaringen inzake de doodstraf afgegeven, waarvan de meeste gericht waren tegen afzonderlijke terdoodveroordelingen. Zij heeft ook een groot aantal demarches tegen de doodstraf uitgevoerd. Catherine Ashton i, hoge vertegenwoordiger van de EU voor buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid en vicevoorzitter van de Europese Commissie i, verklaarde in juni 2010 in een toespraak tot het Europees Parlement i dat het streven van de EU naar afschaffing van de doodstraf overal ter wereld voor haar een “persoonlijke prioriteit” is.
Afschaffing van de doodstraf overal te wereld is een van de thematische prioriteiten van het Europees instrument voor democratie en mensenrechten (EIDHR). De Europese Commissie heeft sinds 1994 via het EIDHR wereldwijd met meer dan 33 miljoen euro ruim vijftig projecten gefinancierd.
Het doel ervan is lobbyen en pleiten voor het terugdringen van de toepassing van de doodstraf, voor moratoria op de toepassing en voor afschaffing ervan. Daarnaast betreft het projecten voor de bewustmaking van het publiek, in landen die de doodstraf nog kennen, door voorlichting, acties om de publieke opinie te beïnvloeden en studies over de mate waarin systemen voor de toepassing van de doodstraf aan internationale minimumnormen voldoen. Gesteund worden ook strategieën voor informatie over en ondersteuning voor alternatieve straffen, inspanningen om te garanderen dat terdoodveroordeelden toegang hebben tot passende rechtsbijstand, en opleiding van advocaten en rechters om het toepassingsgebied van de doodstraf te beperken.
Op 15 juni 2011 is een nieuwe oproep uitgegaan tot het indienen van voorstellen voor acties tegen de doodstraf. Daarvoor is 7 miljoen euro beschikbaar. Het EIDHR is hiermee wereldwijd de belangrijkste financieringsbron voor projecten voor afschaffing van de doodstraf.
Een concreet voorbeeld
Dit jaar wordt op 13 en 14 oktober in Kigali een via het EIDHR gefinancierde regionale conferentie gehouden over afschaffing van de doodstraf en/of instelling van een moratorium op de toepassing ervan. Aan die conferentie wordt deelgenomen door vertegenwoordigers van de ministeries van Justitie en Buitenlandse Zaken van meer dan twintig Afrikaanse landen ten zuiden van de Sahara. Er zal worden gesproken over afschaffing van de doodstraf in Afrika. Het doel is meer landen ertoe over te halen om steun te verlenen aan de resolutie van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties i over een moratorium op de toepassing van de doodstraf, die in 2012 in stemming komt. Dit is een concreet voorbeeld van de gezamenlijke inspanningen van de Europese Unie, derde landen en het maatschappelijk middenveld voor geleidelijke beperking en afschaffing van de doodstraf overal ter wereld.
Zie persbericht IP/11/1160
Gezamenlijke verklaring:
http://www.consilium.europa.eu/uedocs/cms_Data/docs/pressdata/EN/foraff/124992.pdf
Nadere informatie:
http://www.eeas.europa.eu/human_rights/adp/index_en.htm
http://www.eidhr.eu/highlights/death-penalty